آینده نفت ایران بدون سرمایه گذاری

به گزارش ميزنفت ٬ مرکز تحقیقاتی وودرو ویلسون که از اندیشکده های تاثیرگذار آمریکا است چند روز پیش نشستی با عنوان {خلیج فارس، ایران، و ژئوپلیتیک آتی نفت} برگزار کرد که پس از چند روز، بخش هایی از این نشست در فضای مجازی منتشر شده است. 

یان کالیکی مشاور سابق وزارت بازرگانی آمریکا که درحال حاضر مدیر بخش انرژی در موسسه امور بین الملل واتسون در دانشگاه براون و استاد دانشگاه های معتبر هاروارد و پرینستون است در ابتدای این نشست گفت:« باید توجه داشت قیمت نفت در بازارهای جهانی کاهش یافته است. سازمان کشورهای تولیدکننده و صادرکننده نفت(اوپک) کوشیده است در این میان نقش افرینی کند. اما کشورهای عضو اوپک در این مسئله به سیاست های ملی خود توجه داشته اند. اقدامات ایران در این زمینه مهم است. ایران پس از توافق هسته ای در تلاش است تولید نفتی خودش را افزایش بدهد. کشور دیگری که در این زمینه مهم است، عراق است. عراق نیز می خواهد همانند ایران، تولید نفتی اش را افزایش بدهد. البته دولت مرکزی عراق با کردها درباره نحوه توزیع درامدهای ناشی از فروش نفت، اختلاف دارد. عربستان سعودی و کشورهای حوزه خلیج فارس نیز در این میان ، دیدگاه های خاص خودشان را دارند. تاحدودی شاهد تغییر ساختار تصمیم گیری در عربستان سعودی هستیم و اینکه اقتصاد این کشور به سمت ایجاد تنوع و مستقل شدن از نفت برود.»

یان کالیکی در ادامه افزود:«نباید به موضوع نفت کشورهای منطقه فقط از منظر سیاست های کشورها در سطح ملی توجه داشت بلکه باید از منظر تاثیر این اقدامات بر چشم انداز منطقه ای و جهانی نیز نگریست. باید دید که کشورهای منطقه و همچنین آمریکا در این زمینه چه نظری دارند. در نشست امروز چهار کارشناس برجسته سخنرانی می کنند که عبارتند از دیوید گولدوین رئیس شورای مشورتی برای موسسه تحقیقاتی شورای آتلانتیک، الیزابت روزنبرگ مدیر برنامه امنیت و اقتصاد و انرژی در مرکز موسوم به امنیت آمریکای جدید ، ژان فرانسوا سنژنک رئیس مرکز انرژی جهانی در موسسه تحقیقاتی میدل ایست در واشنگتن ، و داگلاس هنگل کارشناس ارشد بنیاد مارشال آلمان در آمریکا.»

در ادامه این نشست الیزابت روزنبرگ مدیر برنامه امنیت و اقتصاد و انرژی در مرکز موسوم به امنیت آمریکای جدید گفت:« همانطور که می دانید شانزدهم ژانویه روز اجرای توافق هسته ای ایران بود و براساس توافق هسته ای، از این روز، بخش زیادی از تحریمهای ایران ازجانب ایالات متحده و اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد برداشته شد و به ایران این اجازه داده شد تا به صورت بیشتری به تجارت در حوزه انرژی بپردازد و برای تولید بیشتر انرژی در آینده، سرمایه گذاری هایی جذب کند. البته باید توجه داشت که هنوز برخی از تحریمهای ایران به قوت خود باقی است. این تحریمها ازجانب ایالات متحده، اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد اعمال شده است. این تحریمها به نگرانی های مستمری مربوط است که درباره اقدامات ایران درحوزه حمایت از تروریسم و نقض حقوق بشر و اقدامات بی ثبات کننده در منطقه و آزمایش موشکهای بالستیک است. برخی از این تحریمها در مقطعی از زمان منقضی خواهد شد اما برخی از این تحریمهای اتحادیه اروپا و ایالات متحده همچنان باقی خواهد ماند. ممنوعیت تعامل با نهادهایی ازقبیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و نیروی قدس سپاه و شماری از سازمانها و نهادهای دیگر دولتی نیز به قوت خود باقی خواهد ماند. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در اقتصاد ایران نقش زیادی دارد. »

وی در ادامه افزود:«تحریم های خاص ایالات متحده نیز همچنان به قوت خود باقی است و سبب می شود محدودیتهایی درباره اشخاص و شرکتهای آمریکایی برای تعامل با ایران اعمال شود. انتقال دلار آمریکا به ایران نیز مشمول تحریمها است. انتقال فناوری های آمریکا به ایران نیز همین وضع را دارد. این شرایط سبب شده است چالش های زیادی برای شرکت های بین المللی بوجود بیاید که می خواهند با ایران روابط تجاری داشته باشند زیرا نمی دانند تا چه اندازه باید از نهادهای ممنوع شده یا اتباع و شرکت های آمریکایی فاصله بگیرند که در این زمینه مطرح هستند. البته باید توجه داشت که این تحریمها، مهمترین و اصلی ترین چالش برای فعالیت اقتصادی شرکتهای خارجی در ایران نیست بلکه علت اصلی مطرح در این زمینه، وجود چالشهای مختلفی است که برای فعالیت اقتصادی در ایران مطرح است.

می توان گفت این چالشها، مشکلاتی نهادینه و اعتباری هستند. فعالیت اقتصادی در ایران اصلا اسان نیست. ایران از نظر سهولت فعالیت اقتصادی در شاخص بانک جهانی در رتبه نسبتا پایینی قرار دارد. بانک جهانی نیز با مطرح کردن نگرانی های متعدد درباره شبکه بانکی ایران، تردیدهای زیادی را در این خصوص مطرح کرده و اب سردی روی آن ریخته است.»

وی گفت:« گروه ویژه موسوم به یگان عمل اقدامات مالی (FATF)که یک نهاد جهانی تعیین کننده استانداردهای مالی معتبر است و معیارهای لازم در حوزه مقابله با پولشویی و امثال آن را وضع می کند، اعلام کرده است ایران و کره شمالی ، مشکلات عظیمی در این حوزه دارد و کسانی که می خواهند با این دو کشور روابط مالی داشته باشند باید احتیاطهای بسیار زیادی به خرج بدهند تا با این مشکلات مواجه نشوند.

یک سری دیگر از استانداردهای جهانی وجود دارد که به وضع مالیات و افشاگری های مالی و امثال آن مربوط است. در این زمینه نیز ایران در موقعیت ضعیفی قرار دارد. همین مسئله درباره فساد در ایران نیز مصداق دارد. فهرست این شاخص ها بلندبالا است.

منظور کلی از این سخنان این است که طیف وسیعی از نگرانی ها و دشواری های زیادی برای کسانی مطرح است که بخواهند با ایران روابط تجاری داشته باشند. باوجود همه این چالشها، از زمان فرارسیدن روز اجرای توافق هسته ای در ماه ژانویه، روابط تجاری با ایران تاحدودی گسترش یافته است.

روز اجرای توافق هسته ای، نقطه عطفی بود که پس از آن، تجار و سرمایه گذاران بین المللی قادر شدند و ارد تعامل اقتصادی با ایران شوند. از آن زمان، دهها رابطه مبادلات مالی با ایران ایجاد شده است. اخیرا هم خبر مربوط به قرارداد بزرگ شرکت هواپیمایی بوئینگ با ایران منتشر شد. چندی پیش نیز خبر قرارداد شرکت هواپیمایی ایرباس و شرکت زیمنس منتشر شد.

شرکتهایی هم در حوزه گاز ایران فعال شده اند تا توربین های گازی و ژنراتورو زیرساخت به ایران بدهند و در چنین فعالیتهایی مشارکت داشته باشند. بیش از یکصد میلیارد دلار از دارایی های توقیف شده ایران ، ازاد شده است. البته این ازاد شدن دارایی های ایران به صورت نظری است و به صورت عملی، چالشهایی در این خصوص مطرح است. البته خود مقامات ایرانی اعلام کرده اند توانسته اند با فائق آمدن بر برخی از این مشکلات، به مقادیری از این پول دسترسی پیدا کنند.»


روزنبرگ در ادامه افزود:«در حوزه تجارت انرژی نیز روابط ایران گسترش پیدا کرده است. ایران روابطش را در این زمینه با مشتریان کنونی اش در آسیا و خاورمیانه (غرب آسیا) گسترش داده و برخی روابط کاری را با کشورهای اروپایی و مشتریان دیگر بوجود آورده است.

ایران در جنوب اروپا و شمال آمریکا این کار را انجام داده است. با این اوصاف، به نظر می رسد که هیچ مشکلی وجود ندارد. اما اگر دقیق تر نگاه کنید می بینید که سخنان تند زیادی ازجانب مقامات ایرانی مطرح می شود. رهبر ایران چندی پیش گفت درمقابل توافق هسته ای، ایران هیچ چیز به دست نیاورد. رئیس کل بانک مرکزی ایران گفته است ایالات متحده و دیگر شرکای بین المللی آمریکا که در مذاکرات هسته ای حضور داشتند به تعهداتشان عمل نکرده اند. محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه ایران تهدید کرده است که اگر ایالات متحده به ایران کمک نکند تا به پولهای توقیف شده اش دسترسی پیدا کند، توافق هسته ای از هم پاشیده خواهد شد.

با این اوصاف می بینیم که ناراحتی هایی درباره موضوع تحریمها و موانع دیگری وجود دارد که مطرح است. به هرحال، روابط تجاری با ایران در جریان است و شور و هیجان زیادی در این زمینه وجود دارد. بهترین تفسیر برای سخنان تند سیاسی که از زبان مقامات ایران مطرح می شود این است که آنها با این کارها تلاش می کنند امتیازهای بیشتری ازجامعه بین المللی دریافت کنند یا اینکه بتوانند تندروهای داخل ایران را ساکت کنند که به شدت مخالف توافق هسته ای هستند. سران ایران می گویند ایالات متحده و شرکای آن در مذاکرات، حسن نیت نداشته اند و حاضر نیستند تحریمهای ایران را درعمل بردارند.»

وی گفت:«سخنان ضد و نقیض مقامات ایرانی سبب شده است ، مشکل اعتبار برای ایران در برخی از محافل بوجود بیاید. این سخنان نشان دهنده آن است که اظهارات درباره توافق هسته ای در داخل ایران بیش از اندازه، سیاسی شده است. البته این وضع اصلا تعجب آور نیست. درباره روند تغییرات اقتصادی در ایران نیز باید خاطر نشان کنم که این روند نسبتا کند است. البته این روند در جریان است. پیشبینی می شود که ایران روند در آینده نیز همچنان نسبتا کند باشد. مخاطرات زیادی در این زمینه مطرح است. کارشناسان مختلف ازجمله کارشناسان معتبر و حرفه ای مختلف در صندوق بین المللی پول و یگان عمل اقدامات مالی (FATF) و نهادهای دیگر نیز بر این مسئله تاکید دارند.

در حوزه انرژی نیز باید بگویم بسیاری از تحلیلگران در نگاه به سرعت توسعه تولید نفتی ایران پس از رفع تحریمها ، وقتی اقدامات ایران را مشاهده کردند متعجب شدند. آنها تصور می کردند این روند افزایش تولید نفتی ایران ، کند باشد اما از مشاهده سرعت بالای این کارهای ایران ، شگفت زده شده اند.

در حال حاضر میزان صادرات نفت ایران 2.5 میلیون بشکه در روزانه است. البته کارشناسان می گویند این رقم کمی بیش از دو میلیون بشکه در روز است. پی بردن به رقم دقیق میزان تولید نفت روزانه ایران دشوار است زیرا آمار دقیقی درباره تولید نفت خام و صادرات نفت خام یا خارج ساختن این منابع از انبارهای ایران ارائه نمی شود.

به هرحال، ایران به میزانی از صادرات نفت رسیده است که پنج سال پیش داشت. ایران به سطحی از تولید نفت رسیده است که پیش از اعمال تحریمها در سال دو هزار و یازده داشت. از نظر سیاسی این اقدام ایران مهم است زیرا ایران با این کارش می خواهد به جامعه جهانی نشان بدهد که می تواند تولید نفتی اش را در سریع ترین زمان ممکن افزایش بدهد و بازیگری قاطع در اوپک باشد.»

وی در ادامه افزود:« نگرشهای متفاوتی در این خصوص وجود دارد که ایران بدون سرمایه گذاری خارجی و به تنهایی، تا چه اندازه می تواند در مسیر توسعه نفتی اش حرکت کند. گفته می شود با ادامه این روند، ایران با اتکاء به خودش و بدون سرمایه گذاری خارجی می تواند تولید نفتی خودش را 200 تا 300 هزار بشکه در روز افزایش بدهد و به حدود چهار میلیون بشکه در روز برساند.

اما این نگرش نیز وجود دارد که حتی اگر ایران بتواند تا این حد پیش برود، بدون سرمایه گذاری خارجی و مشارکت خارجی در عرصه فناوری، نمی تواند تولید نفتی خود را در این سطح نگاه دارد یا از این سطح، بیشتر توسعه بدهد. ایران اهداف بلندپروازانه ای در این زمینه مدنظر دارد و می خواهد تا سال 2021 ، تولید نفتی خود را به روزانه 4 میلیون و 800 هزار بشکه برساند. برخی می گویند این اهداف برای ایران دست یافتنی است. اما آژانس بین المللی انرژی چنین نظری ندارد.

ایران می خواهد تا سال دو هزار و بیست و یک به چنین اهدافی دست پیداکند. اما کسانیکه با شک و تردید نگاه می کنند ایران حداکثر می تواند تولید نفتی خود را به چهار میلیون بشکه در روز برساند. رسیدن به میزان تولید نفتی چهار میلیون و هشتصد هزار بشکه در روز -البته اگر هدفی قابل تحقق باشد- زمان بر است.

اولین قراردادهای جدید نفتی در حوزه بالادستی با حمایتهای مالی دولتی خواهد بود و سرمایه گذاران خارجی می خواهند دولتهایشان بخشی از ریسک سرمایه گذاری در ایران را متقبل شوند. شماری از شرکتهای بین المللی، توافق ها یا قراردادهای اولیه را با ایران امضاء کرده اند تا پروژه های مختلف را در ایران بررسی کنند.

شرکتهای لوک اویل، توتال، شل و کنسرسیومی از شرکت های هندی با ایران قراردادهایی امضاء کرده اند. قرار است مزایده های اول نیز به زودی برگزار شود. احتمالا این مزایده ها برای قراردادهای نفتی در ایران در ماه آینده خواهد بود. ایران می خواهد پانزده تا هفتاد قرارداد را در این مزایده ها مطرح کند.»

جمعه ۱۸ تير ۱۳۹۵ ساعت ۱۲:۱۷