به بهانه جشن امضاها
تفاوت MOU و HOA چیست؟
با توجه به ویژگی های HoA اصولا در صورت انعقاد آن بین وزارت نفت یا شرکت های تابعه با شرکت های نفتی بین المللی،میدان نفتی مورد قرارداد برای شرکت مزبور رزرو شده و تا مدتی که HoA مُجری است،امکان واگذاری میدان به شرکت دیگر اصولا منتفی است.
هاتف ستاری اسمرود/ سرمایه گذاری و انجام عملیات نفتی توسط بخش خصوصی اعم از داخلی و خارجی همواره از طریق قراردادهای نفتی انجام می‌شود.صنعت نفت در دنیا یک صنعت بسیار گسترده،پیچیده و چند وجهی است. حسب نوع قرارداد،مذاکره قراردادهای نفتی ممکن است ماه‌ها و بلکه سال‌ها به طول بیانجامد.
قراردادهای نفتی مستلزم صرف هزینه و تحمل ریسکی بالاست لذا شرکت‌های نفتی بین المللی همواره در تلاشند تا ریسک و هزینه‌های مربوط به انجام عملیات را تا حد امکان کاهش دهند.همین امر باعث شده که شرکت‌های مزبور و کشورهای صاحب نفت به انجام مذاکرات طولانی مدت پرداخته تا از این طریق با دید بهتر و عاقلانه تری به انعقاد قراردادهای نهایی بپردازند.
در این نوشته بر آنیم تا به بررسی اقدامات انجام شده قبل از انعقاد قراردادهای نفتی بپردازیم.
شاید امروزه نام MoU را به کرات شنیده باشید.ریشه (MoU)Memorandum of understanding را بایستی در حقوق بین الملل عمومی جستجو کرد که بر اساس آن کشورها بر روی موضوعات معینی توافق می‌کنند.تفاوت MoU و معاهده در این است که MoU صرفاً دارای آثار و نتایج سیاسی است.
به بیان واضح تر هرگاه کشورها در صدد این باشند که از ایجاد آثار حقوقی و الزام آور نسبت به توافقات خود جلوگیری به عمل بیاورند،به امضای MoU مبادرت می‌ورزند.درست است که MoU دارای آثار غیر حقوقی است اما نقض آن از جانب هر یک از طرفین چهره وی را از لحاظ سیاسی و افکار عمومی مخدوش می‌کند.
اما کارکرد MoU در قراردادهای نفتی نسبت به MoU منعقده میان کشورها،کمی متفاوت است. اصولا شرکت ها بعد از مذاکرات خود با کشورهای صاحب نفت،به امضای یادداشت تفاهم یا MoU مبادرت می‌کنند.یادداشت تفاهمات مزبور حاوی شروط پایه قرارداد آتی می‌شود. به بیان بهتر طرفین یک MoU در یک جایگاه پیش قراردادی هستند و قصد دارند که مذاکرات خود را ادامه داده و به قرارداد نهایی نائل شوند.به صورت کلی MoU می تواند در موارد زیر و در هر قرارداد تجاری مورد استفاده قرار بگیرد:
1- تعیین چارچوبی برای طرفین جهت نیل به توافق نهایی.
2- ثبت شروط کلیدی که تا زمان انعقاد MoU مورد توافق طرفین واقع شده است.
*آیا MoU ها الزام آورند؟
همواره این سوال ممکن است بروز نماید که آیا باید بسوی ثبت این نوع تفاهم نامه ها رفت؟همواره پاسخ صاحب نظران به این پرسش متنوع است.اما جهت نیل به پاسخ درست،بایستی به شرایط و اوضاع احوال زمان انعقاد MoU توجه کرد. گاهی بر اساس سند مزبور طرفین در صدند که تعهداتی را متقبل شوند و این امر به صراحت در MoU ذکر می‌شود و گاهی از فحوای کلام به کار برده شده در MoU متوجه تعهدات الزامی تقبل شده توسط طرفین می‌شویم.
برای مثال ممکن است در MoU سخنی از الزام آور بودن آن نشده باشد اما طرفین در سند مزبور از عباراتی همانند shall استفاده می‌کنند و همین امر ممکن است قرینه ای مبنی بر الزام آور بودن MoU مربوطه باشد. در نهایت با توجه به متون حقوقی می توان بیان داشت که MoU ها اصولا الزام آور نیستند و طرفی که ادعای الزام آور بودن آنرا دارد بایستی به اقامه بینه اقدام کند.
*چه زمانی باید به انعقاد MoU اقدام کرد؟
هر گاه طرفین قصدی مبنی بر ایجاد الزامات قانونی و حقوقی نسبت به تعهدات خود نداشته باشند از MoU استفاده می‌کنند. با توجه به موضوع MoU های منعقده توسط وزارت نفت و شرکت های تابعه با شرکت های نفتی بین المللی و داخلی که بیشتر حول موضوعات مطالعاتی بوده و انعقاد قراردادهای نهایی را مشروط به برگزاری مناقصه دانسته اند،
می‌توان نتیجه گرفت که MoU های منعقده در ایران نیز فاقد جنبه الزام آور و حقوقی برای طرفین است.در نهایت بایستی بیان داشت که انعقاد MoU با شرکت های نفتی بین المللی به معنای ایجاد انحصار برای شرکت مزبور نیست.به بیان واضح تر،MoU نمونه پیشرفته قراردادهای غیر انحصاری اکتشاف است.(بر اساس قراردادهای غیرانحصاری اکتشاف،شرکت های متعددی نسبت به انجام مطالعات نسبت به یک میدان نفتی می‌پردازند و در نهایت حاصل مطالعات خود را در اختیار کشور صاحب نفت قرار می‌دهند.در این نوع قراردادها شرکت‌ها حتی حق حفر چاه اکتشافی نیز نداشتند و عملیات آنها محدود به بررسی های سطح الارضی می‌شد).
* HOA چیست؟
بسیاری از صاحب نظران HoA و MoU را ماهیتا در یک ردیف دانسته و هر دوی آن ها را غیر الزام آور تلقی می‌کنند.اما با کمی تامل و بررسی بیشتر در موضوع،جهات اشتراک و افتراق این دو مشخص می‌شود.
در واقع HoA یا Heads of Agreement سندی است که بر اساس آن طرفین قصد خود را برای انعقاد قرارداد در آینده مشخص کرده و حتی خلاصه ای از موادی که در قرارداد آتی ذکر خواهد شد را بیان می‌کنند.همچنین طرفین یک HoA برنامه زمانبندی مربوط به انعقاد قرارداد نهایی را مشخص کرده که خود حاکی از ماهیت الزام آور توافق اخیر الذکر است.
*چه زمانی برای انعقاد HoA مناسب است؟
اگر طرفین خواهان این امر باشند که خلاصه ای از موادی که خواهان درج آن در قرارداد نهایی هستند را ذکر کرده و تمایل نهایی خود مربوط به انعقاد قراداد را بیان دارند به انعقاد HoA روی می آورند. همچنین گاهی HoA ابزاری است تا سرمایه گذار بتواند قبل از انعقاد قرارداد تامین مالی لازم را از طریق انعقاد قرارداد با موسسات مالی و اعتباری به دست آورد و در همین زمان به مذاکرات مربوط به انعقاد قرارداد نهایی ادامه دهد.از طرفی اساساً با انعقاد HoA موضوعات اصلی توافق فی مابین نهایی شده و از منظر حقوقی هم برای طرفین آن الزام آور است و طرفین در ادامه آن خواهان تکمیل فرآیند قرارداد هستند.در نهایت باید بیان داشت که اظهار نظر دقیق در مورد هر سند حقوقی،مستلزم مراجعه به آن سند و بررسی دقیق متن است.
با توجه به ویژگی های HoA اصولا در صورت انعقاد آن بین وزارت نفت یا شرکت های تابعه با شرکت های نفتی بین المللی،میدان نفتی مورد قرارداد برای شرکت مزبور رزرو شده و تا مدتی که HoA مُجری است،امکان واگذاری میدان به شرکت دیگر اصولا منتفی است(به بیان بهتر HoA ایجاد نوعی انحصار برای شرکت نفتی بین المللی است).بنابراین در صورت انعقاد HoA با یک شرکت نفتی،امکان انجام مناقصه نسبت به میدان مشارالیه،سالبه به انتفای موضوع است.
قراردادهای نفتی مستلزم صرف هزینه و تحمل ریسکی بالاست لذا شرکت‌های نفتی بین المللی همواره در تلاشند تا ریسک و هزینه‌های مربوط به انجام عملیات را تا حد امکان کاهش دهند.همین امر باعث شده که شرکت‌های مزبور و کشورهای صاحب نفت به انجام مذاکرات طولانی مدت پرداخته تا از این طریق با دید بهتر و عاقلانه تری به انعقاد قراردادهای نهایی بپردازند.
در این نوشته بر آنیم تا به بررسی اقدامات انجام شده قبل از انعقاد قراردادهای نفتی بپردازیم.
شاید امروزه نام MoU را به کرات شنیده باشید.ریشه (MoU)Memorandum of understanding را بایستی در حقوق بین الملل عمومی جستجو کرد که بر اساس آن کشورها بر روی موضوعات معینی توافق می‌کنند.تفاوت MoU و معاهده در این است که MoU صرفاً دارای آثار و نتایج سیاسی است.
به بیان واضح تر هرگاه کشورها در صدد این باشند که از ایجاد آثار حقوقی و الزام آور نسبت به توافقات خود جلوگیری به عمل بیاورند،به امضای MoU مبادرت می‌ورزند.درست است که MoU دارای آثار غیر حقوقی است اما نقض آن از جانب هر یک از طرفین چهره وی را از لحاظ سیاسی و افکار عمومی مخدوش می‌کند.
اما کارکرد MoU در قراردادهای نفتی نسبت به MoU منعقده میان کشورها،کمی متفاوت است. اصولا شرکت ها بعد از مذاکرات خود با کشورهای صاحب نفت،به امضای یادداشت تفاهم یا MoU مبادرت می‌کنند.یادداشت تفاهمات مزبور حاوی شروط پایه قرارداد آتی می‌شود. به بیان بهتر طرفین یک MoU در یک جایگاه پیش قراردادی هستند و قصد دارند که مذاکرات خود را ادامه داده و به قرارداد نهایی نائل شوند.به صورت کلی MoU می تواند در موارد زیر و در هر قرارداد تجاری مورد استفاده قرار بگیرد:
1- تعیین چارچوبی برای طرفین جهت نیل به توافق نهایی.
2- ثبت شروط کلیدی که تا زمان انعقاد MoU مورد توافق طرفین واقع شده است.
*آیا MoU ها الزام آورند؟
همواره این سوال ممکن است بروز نماید که آیا باید بسوی ثبت این نوع تفاهم نامه ها رفت؟همواره پاسخ صاحب نظران به این پرسش متنوع است.اما جهت نیل به پاسخ درست،بایستی به شرایط و اوضاع احوال زمان انعقاد MoU توجه کرد. گاهی بر اساس سند مزبور طرفین در صدند که تعهداتی را متقبل شوند و این امر به صراحت در MoU ذکر می‌شود و گاهی از فحوای کلام به کار برده شده در MoU متوجه تعهدات الزامی تقبل شده توسط طرفین می‌شویم.
برای مثال ممکن است در MoU سخنی از الزام آور بودن آن نشده باشد اما طرفین در سند مزبور از عباراتی همانند shall استفاده می‌کنند و همین امر ممکن است قرینه ای مبنی بر الزام آور بودن MoU مربوطه باشد. در نهایت با توجه به متون حقوقی می توان بیان داشت که MoU ها اصولا الزام آور نیستند و طرفی که ادعای الزام آور بودن آنرا دارد بایستی به اقامه بینه اقدام کند.
*چه زمانی باید به انعقاد MoU اقدام کرد؟
هر گاه طرفین قصدی مبنی بر ایجاد الزامات قانونی و حقوقی نسبت به تعهدات خود نداشته باشند از MoU استفاده می‌کنند. با توجه به موضوع MoU های منعقده توسط وزارت نفت و شرکت های تابعه با شرکت های نفتی بین المللی و داخلی که بیشتر حول موضوعات مطالعاتی بوده و انعقاد قراردادهای نهایی را مشروط به برگزاری مناقصه دانسته اند،
می‌توان نتیجه گرفت که MoU های منعقده در ایران نیز فاقد جنبه الزام آور و حقوقی برای طرفین است.در نهایت بایستی بیان داشت که انعقاد MoU با شرکت های نفتی بین المللی به معنای ایجاد انحصار برای شرکت مزبور نیست.به بیان واضح تر،MoU نمونه پیشرفته قراردادهای غیر انحصاری اکتشاف است.(بر اساس قراردادهای غیرانحصاری اکتشاف،شرکت های متعددی نسبت به انجام مطالعات نسبت به یک میدان نفتی می‌پردازند و در نهایت حاصل مطالعات خود را در اختیار کشور صاحب نفت قرار می‌دهند.در این نوع قراردادها شرکت‌ها حتی حق حفر چاه اکتشافی نیز نداشتند و عملیات آنها محدود به بررسی های سطح الارضی می‌شد).
* HOA چیست؟
بسیاری از صاحب نظران HoA و MoU را ماهیتا در یک ردیف دانسته و هر دوی آن ها را غیر الزام آور تلقی می‌کنند.اما با کمی تامل و بررسی بیشتر در موضوع،جهات اشتراک و افتراق این دو مشخص می‌شود.
در واقع HoA یا Heads of Agreement سندی است که بر اساس آن طرفین قصد خود را برای انعقاد قرارداد در آینده مشخص کرده و حتی خلاصه ای از موادی که در قرارداد آتی ذکر خواهد شد را بیان می‌کنند.همچنین طرفین یک HoA برنامه زمانبندی مربوط به انعقاد قرارداد نهایی را مشخص کرده که خود حاکی از ماهیت الزام آور توافق اخیر الذکر است.
*چه زمانی برای انعقاد HoA مناسب است؟
اگر طرفین خواهان این امر باشند که خلاصه ای از موادی که خواهان درج آن در قرارداد نهایی هستند را ذکر کرده و تمایل نهایی خود مربوط به انعقاد قراداد را بیان دارند به انعقاد HoA روی می آورند. همچنین گاهی HoA ابزاری است تا سرمایه گذار بتواند قبل از انعقاد قرارداد تامین مالی لازم را از طریق انعقاد قرارداد با موسسات مالی و اعتباری به دست آورد و در همین زمان به مذاکرات مربوط به انعقاد قرارداد نهایی ادامه دهد.از طرفی اساساً با انعقاد HoA موضوعات اصلی توافق فی مابین نهایی شده و از منظر حقوقی هم برای طرفین آن الزام آور است و طرفین در ادامه آن خواهان تکمیل فرآیند قرارداد هستند.در نهایت باید بیان داشت که اظهار نظر دقیق در مورد هر سند حقوقی،مستلزم مراجعه به آن سند و بررسی دقیق متن است.
با توجه به ویژگی های HoA اصولا در صورت انعقاد آن بین وزارت نفت یا شرکت های تابعه با شرکت های نفتی بین المللی،میدان نفتی مورد قرارداد برای شرکت مزبور رزرو شده و تا مدتی که HoA مُجری است،امکان واگذاری میدان به شرکت دیگر اصولا منتفی است(به بیان بهتر HoA ایجاد نوعی انحصار برای شرکت نفتی بین المللی است).بنابراین در صورت انعقاد HoA با یک شرکت نفتی،امکان انجام مناقصه نسبت به میدان مشارالیه،سالبه به انتفای موضوع است.
دوشنبه ۱۳ دی ۱۳۹۵ ساعت ۰۸:۳۶
کد مطلب: 16185
