۰
۲آیا بنزین یورو 4 واقعیت دارد؟
پالایشگاه‌هایی که بوی یورو 4 نمی‌دهند
ميزنفت/ گفته می‌شود روزانه بیش از 20 میلیون لیتر بنزین یورو 4 در کشور توزیع می‌شود. هرچند که مشخص نیست ایت ادعا تا چه اندازه درست است باید نگاهی به پالایشگاه‌های کشور داشت که آیا واقعا توان تولید بنزین یورو 4 را دارند یا خیر. همگان می‌دانند بيش از يك قرن از حیات صنعت پالايش در ايران مي‌گذرد و انگليسي‌ها با راه‌اندازي پالايشگاه آبادان نخستين پالايشگاه خاورميانه را در ايران احداث كردند. راه‌اندازي اين پالايشگاه به دليل تأمين سوخت كشتي‌هاي انگليسي و متحدان آن در جنگ‌جهاني بود لذا طراحي اين پالايشگاه بر پايه توليد حداكثري نفت كوره انجام شد.
در ميان 9 پالايشگاه كشور، پالايشگاه آبادان در سال 1291 پالايشگاه كرمانشاه در سال 1301، پالايشگاه تهران در سال 1347، پالايشگاه شيراز در سال 1352، پالايشگاه لاوان در سال 1354، پالايشگاه تبريز در سال 1357 و پالايشگاه اصفهان در سال 1358 به بهره‌برداري رسيدند. پالايشگاه بندر عباس هم در سال 1371 و پالايشگاه شازند اراك نيز در سال 1373 به بهره‌برداری رسيدند.
اين در شرايطي است كه عمر مفيد پالايشگاه‌ها در جهان بين 25 تا 30 سال است، با اين استاندارد تنها دو پالايشگاه كشور در زمره پالايشگاه‌هاي استاندارد به لحاظ «عمر» قرار مي‌گيرند و ساير پالايشگاه‌ها غير‌استاندارد به شمار مي‌روند.البته باید توجه داشت در جهان پالایشگاه های چند ده ساله نیز به فعالیت مشغول هستند که این پالایشگاه ها هر 5 سال خود را بروز می کنند و نه مثل ایران که همان الگوی قبل از انقلاب را به پیش می برند. الگوي پالايشي اين پالايشگاه‌ها قديمي بوده و ميزان توليد فرآورده‌هاي سبك آنها مانند سوخت جت و بنزين نسبت به فرآورده‌هاي سنگين و بي‌ارزش‌تر مانند نفت كوره و مازوت كمتر است كه نشاندهنده قديمي بودن الگو‌هاي پالايشي است.
*عدد نلسون
در علم پالایش نفت شاخصی داریم به نان عدد نلسون؛ این عدد به این معناست که هر چقدر رقمش بالاتر باشد فرآورده های با ارزش تر و با کیفیت تر تولید می‌شود. هم اکنون پالایشگاه‌های جهان این عدد را بالای 10 دارند ولی در ایران وضعیت بسیار بد است. درجه پیچیدگی یک پالایشگاه به توانایی تولید محصولات با ارزش در یک پالایشگاه اطلاق می‌شود. این شاخص در پالایشگاه یکی از مهمترین عوامل موثر بـر وضعیت سوددهی این صنعت است.
به نمودار زیر توجه کنید:
.jpg)
همانطور که مشاهده می کنید فقط پالایشگاه اراک بالای 10 است که آن هم دلیل دارد. كيفيت فرآورده‌هاي نفتی ايران و سبد توليدی آنها به دليل قديمی بودن واحدهاي پالايشی و مكانيزم‌های آن، فاصله بسياری با استانداردهای جهاني دارد، در 7 پالایشگاه نیم قرنی کشور ميزان توليد نفت كوره و مازوت به دليل طراحی اوليه آنها، فراوان بوده و همين موضوع باعث شده است محصولات سنگين پالايشگاه‌ها يا سوزانده شوند يا با قيمت اندك صادر شوند.
مازوت توليدي در پالايشگاه‌ها به كشورهاي مختلف به ويژه كشورهای شرق آسيا صادر شده و اين كشورها با شكست مولكولی اين فرآورده نفتی، مازوت را به بنزين تبديل كرده و به ايران صادر مي‌كنند، به بيان ساده‌تر به دليل عدم بهره‌گيری از تكنولوژي‌های روز دنيا در پالايشگاه‌های ايران، علاوه بر هزينه‌های تحميل شده براي صادرات اين فرآورده‌ها و سود بسيار اندك، بيشتر از اين سود صرف واردات بنزين مي‌شود كه در نوع خود قابل تأمل است؛ قابل تأمل از آن بابت كه مي‌توان با استفاده از واحد‌های RDC و در مرحله بعد RFCC علاوه بر جلوگيری از واردات بنزين و خام فروشی، محصولات ديگری مانند پروپيلن، ال پي جي و گوگرد توليد كرد.
به عنوان نمونه با راه‌اندازی واحد RFCC در پالايشگاه اراك، علاوه بر افزايش 8 ميليون ليتري بنزين و ارتقای بنزين به يورو 4، روزانه 700 تن گوگرد و محصولات جانبي توليد مي‌شود. براي راه‌اندازی واحدهاي RFCC پيش نيازهايي مانند راه‌اندازي واحد RDC در پالايشگاه‌ها نياز است كه مجموع سرمايه‌گذاری لازم براي راه‌اندازي اين واحدها به سرمايه‌گذاري 2 ميليارد دلاری برآورد می شود. از یاد نبریم هدف از تاسیس پالایشگاه کرمانشاه تولید نفت سفید بود.
با راه‌اندازي اين واحدها در مقابل طرح‌هاي بهينه‌سازي پالايشگاه‌هاي كشور بسياري از پالايشگاه‌ها نياز به سوزاندن برخي فرآورده‌هاي نفتي را نه تنها نداشتند بلكه مي‌توانند از محصولات بي‌ارزش، محصولاتي پر ارزش و مهم تهيه كرده و كشور را از واردات بنزين بي‌نياز كرده و محصولات با كيفيت عرضه كنند. در صورت بهره‌گيري از اين راهكار، قير توليدی در پالايشگاه‌ها نيز مي‌توانند به محصولات با ارزش‌تر تبديل شوند.
بررسي‌های انجام شده نشان مي‌دهد تمامي هزينه‌های انجام شده در يك پالايشگاه متوسط، چهار سال پس از راه‌اندازي واحد RFCC جبران خواهد شد كه با توجه به ميزان توليد مازوت در هر يك از پالايشگاه‌ها، بازگشت سرمايه سريع‌تر يا كند خواهد بود. بايد پذيرفت كه كشور ديگر توان و ظرفيت ساخت پالايشگاه جديد را در كوتاه مدت و ميان مدت ندارد و بهترين راهكار براي افزايش كمی و كيفی فرآورده‌های نفتی بهره‌گيری از اين واحدهاست.
*کدام یورو 4؟
گفته می شود هم اکنون هم اکنون به طور متوسط روزانه بیش از 20.3 میلیون لیتر بنزین یورو چهار در سطح کلانشهرهایی همچون تهران، کرج، اهواز، شیراز، اراک، اصفهان به طور کامل، شهر تبریز با سطح پوشش 80 درصدی و هسته مرکزی کلانشهر مشهد مقدس عرضه و توزیع می‌شود.
یعنی نیمی از بنزین تولید کشور یورو 4 است که با توجه به ضریب پیچیدگی پالایشگاه ها این موضوع شائبه برانگیز است مگر اینکه واردات انجام شود. البته محتمل است که بنزین پالایشگاه اراک با مخلوط شدن با بنزین پالایشگاه های دیگر و اکتان افزا یورو 4 شود که همه اینها احتمال است.
در مجموع باید گفت برای تولید و مصرف بنزین یورو 4 مشکلات عدیده ای داریم. هم خودروهای ما استاندارد مصرف یورو 4 را ندارند و نه میزان تولید بنزین یورو 4 با توجه به عدد نلسون پالایشگاه های کشور به حدی نیست که به سمت افزایش تولید این نوع بنزین حرکت کنیم. پالایشگاه های کشور بین 42 تا 48 میلیون لیتر بنزین تولید می کنند و ما بقی وارد می‌شود. مصرف هم بطور میانگین 70 میلیون لیتر درروز است.
در ميان 9 پالايشگاه كشور، پالايشگاه آبادان در سال 1291 پالايشگاه كرمانشاه در سال 1301، پالايشگاه تهران در سال 1347، پالايشگاه شيراز در سال 1352، پالايشگاه لاوان در سال 1354، پالايشگاه تبريز در سال 1357 و پالايشگاه اصفهان در سال 1358 به بهره‌برداري رسيدند. پالايشگاه بندر عباس هم در سال 1371 و پالايشگاه شازند اراك نيز در سال 1373 به بهره‌برداری رسيدند.
اين در شرايطي است كه عمر مفيد پالايشگاه‌ها در جهان بين 25 تا 30 سال است، با اين استاندارد تنها دو پالايشگاه كشور در زمره پالايشگاه‌هاي استاندارد به لحاظ «عمر» قرار مي‌گيرند و ساير پالايشگاه‌ها غير‌استاندارد به شمار مي‌روند.البته باید توجه داشت در جهان پالایشگاه های چند ده ساله نیز به فعالیت مشغول هستند که این پالایشگاه ها هر 5 سال خود را بروز می کنند و نه مثل ایران که همان الگوی قبل از انقلاب را به پیش می برند. الگوي پالايشي اين پالايشگاه‌ها قديمي بوده و ميزان توليد فرآورده‌هاي سبك آنها مانند سوخت جت و بنزين نسبت به فرآورده‌هاي سنگين و بي‌ارزش‌تر مانند نفت كوره و مازوت كمتر است كه نشاندهنده قديمي بودن الگو‌هاي پالايشي است.
*عدد نلسون
در علم پالایش نفت شاخصی داریم به نان عدد نلسون؛ این عدد به این معناست که هر چقدر رقمش بالاتر باشد فرآورده های با ارزش تر و با کیفیت تر تولید می‌شود. هم اکنون پالایشگاه‌های جهان این عدد را بالای 10 دارند ولی در ایران وضعیت بسیار بد است. درجه پیچیدگی یک پالایشگاه به توانایی تولید محصولات با ارزش در یک پالایشگاه اطلاق می‌شود. این شاخص در پالایشگاه یکی از مهمترین عوامل موثر بـر وضعیت سوددهی این صنعت است.
به نمودار زیر توجه کنید:
همانطور که مشاهده می کنید فقط پالایشگاه اراک بالای 10 است که آن هم دلیل دارد. كيفيت فرآورده‌هاي نفتی ايران و سبد توليدی آنها به دليل قديمی بودن واحدهاي پالايشی و مكانيزم‌های آن، فاصله بسياری با استانداردهای جهاني دارد، در 7 پالایشگاه نیم قرنی کشور ميزان توليد نفت كوره و مازوت به دليل طراحی اوليه آنها، فراوان بوده و همين موضوع باعث شده است محصولات سنگين پالايشگاه‌ها يا سوزانده شوند يا با قيمت اندك صادر شوند.
مازوت توليدي در پالايشگاه‌ها به كشورهاي مختلف به ويژه كشورهای شرق آسيا صادر شده و اين كشورها با شكست مولكولی اين فرآورده نفتی، مازوت را به بنزين تبديل كرده و به ايران صادر مي‌كنند، به بيان ساده‌تر به دليل عدم بهره‌گيری از تكنولوژي‌های روز دنيا در پالايشگاه‌های ايران، علاوه بر هزينه‌های تحميل شده براي صادرات اين فرآورده‌ها و سود بسيار اندك، بيشتر از اين سود صرف واردات بنزين مي‌شود كه در نوع خود قابل تأمل است؛ قابل تأمل از آن بابت كه مي‌توان با استفاده از واحد‌های RDC و در مرحله بعد RFCC علاوه بر جلوگيری از واردات بنزين و خام فروشی، محصولات ديگری مانند پروپيلن، ال پي جي و گوگرد توليد كرد.
به عنوان نمونه با راه‌اندازی واحد RFCC در پالايشگاه اراك، علاوه بر افزايش 8 ميليون ليتري بنزين و ارتقای بنزين به يورو 4، روزانه 700 تن گوگرد و محصولات جانبي توليد مي‌شود. براي راه‌اندازی واحدهاي RFCC پيش نيازهايي مانند راه‌اندازي واحد RDC در پالايشگاه‌ها نياز است كه مجموع سرمايه‌گذاری لازم براي راه‌اندازي اين واحدها به سرمايه‌گذاري 2 ميليارد دلاری برآورد می شود. از یاد نبریم هدف از تاسیس پالایشگاه کرمانشاه تولید نفت سفید بود.
با راه‌اندازي اين واحدها در مقابل طرح‌هاي بهينه‌سازي پالايشگاه‌هاي كشور بسياري از پالايشگاه‌ها نياز به سوزاندن برخي فرآورده‌هاي نفتي را نه تنها نداشتند بلكه مي‌توانند از محصولات بي‌ارزش، محصولاتي پر ارزش و مهم تهيه كرده و كشور را از واردات بنزين بي‌نياز كرده و محصولات با كيفيت عرضه كنند. در صورت بهره‌گيري از اين راهكار، قير توليدی در پالايشگاه‌ها نيز مي‌توانند به محصولات با ارزش‌تر تبديل شوند.
بررسي‌های انجام شده نشان مي‌دهد تمامي هزينه‌های انجام شده در يك پالايشگاه متوسط، چهار سال پس از راه‌اندازي واحد RFCC جبران خواهد شد كه با توجه به ميزان توليد مازوت در هر يك از پالايشگاه‌ها، بازگشت سرمايه سريع‌تر يا كند خواهد بود. بايد پذيرفت كه كشور ديگر توان و ظرفيت ساخت پالايشگاه جديد را در كوتاه مدت و ميان مدت ندارد و بهترين راهكار براي افزايش كمی و كيفی فرآورده‌های نفتی بهره‌گيری از اين واحدهاست.
*کدام یورو 4؟
گفته می شود هم اکنون هم اکنون به طور متوسط روزانه بیش از 20.3 میلیون لیتر بنزین یورو چهار در سطح کلانشهرهایی همچون تهران، کرج، اهواز، شیراز، اراک، اصفهان به طور کامل، شهر تبریز با سطح پوشش 80 درصدی و هسته مرکزی کلانشهر مشهد مقدس عرضه و توزیع می‌شود.
یعنی نیمی از بنزین تولید کشور یورو 4 است که با توجه به ضریب پیچیدگی پالایشگاه ها این موضوع شائبه برانگیز است مگر اینکه واردات انجام شود. البته محتمل است که بنزین پالایشگاه اراک با مخلوط شدن با بنزین پالایشگاه های دیگر و اکتان افزا یورو 4 شود که همه اینها احتمال است.
در مجموع باید گفت برای تولید و مصرف بنزین یورو 4 مشکلات عدیده ای داریم. هم خودروهای ما استاندارد مصرف یورو 4 را ندارند و نه میزان تولید بنزین یورو 4 با توجه به عدد نلسون پالایشگاه های کشور به حدی نیست که به سمت افزایش تولید این نوع بنزین حرکت کنیم. پالایشگاه های کشور بین 42 تا 48 میلیون لیتر بنزین تولید می کنند و ما بقی وارد می‌شود. مصرف هم بطور میانگین 70 میلیون لیتر درروز است.
دوشنبه ۱۸ بهمن ۱۳۹۵ ساعت ۰۹:۰۳
کد مطلب: 16601
