حواشی کودتای 28 مرداد و ملی شدن
امریکا از ملی شدن حمایت می کرد
و در همان جا مذاکراتی هم با وزارت خارجه آمریکا داشتم و در ۱۸ کیلومتری واشنگتن در ویلایی داخل جنگل داشتیم پروتکلی را می‌نوشتیم تا قدری نفت از ما خریداری شود که این به شرطی بود که مصدق با بریتانیا قطع رابطه نکند.
سایت تاریخ ایرانی به مناسبت ۲۸ مرداد گفت و گوی منتشر نشده ای را با دکتر حسن مکی از یاران قدیمی دکتر مصدق را منتشر کرده است که وی در این گفت و گو ریشه کودتای ۲۸ مرداد را در نفت می داند. ميزنفت بخش های از این گفت و گو منعکس می کند:
*رزم‌آرا به هیچ وجه ملی شدن نفت را قبول نمی‌کرد. ولی با شنیدن خبر- قرارداد جدید عربستان و آرامکو- تصمیم ما برای ملی کردن محکم‌تر شد و من هم به کمیسیون گزارش کردم که ما به این نتیجه رسیده‌ایم که راهی جز ملی کردن باقی نمانده است.
* ابتدا کمیسیون قرارداد الحاقی را رد کرد. من و جمال امامی مقابل یکدیگر بودیم و هر کدام علیه دیگری حرف می‌زدیم. بالاخره قرارداد رد شد و به مجلس اطلاع دادیم که این قرارداد کافی برای استیفای حقوق ملت ایران نیست. مجلس مجددا کمیسیون را مامور کرد که تکلیف و وضعیت نفت را مشخص کند که منجر به ملی شدن صنعت نفت شد.
*هم انگلیس و هم روسیه مخالف ملی شدن صنعت نفت هستند. روس‌ها قراردادی بسته بودند و امتیاز نفت شمال را می‌خواستند بگیرند و می‌گفتند شما باید فقط امتیاز نفت جنوب را از بین ببرید نه اینکه همه جا نفت را ملی کنید. در حالی که ما ملی شدن را اصلی برای تمام مملکت می‌دانستیم که تمام عملیات اکتشاف و بهره‌برداری و استخراج باید در دست مملکت قرار گیرد.
*سفیر آمریکا از این قضیه حمایت می‌کرد که او را هم عوض کردند. او مصاحبه‌هایی کرده بود و در پنهانی هم از ملی شدن نفت طرفداری کرده بود که انگلیس‌ها به آمریکا فشار آوردند و او را عوض کردند.
* دولت آمریکا علاقه به ملی شدن صنعت نفت داشت و شرکت‌های آمریکایی علاقه داشتند به نفت ایران دست یابند. البته من مصاحبه‌ای داشتم با یک متخصص آمریکایی و او به ما می‌گفت که شما نمی‌توانید به تنهایی نفت را اداره کنید و حتی نفتکش هم ندارید پس ۵۰ ـ ۵۰ قبول کنید، ولی ما موافقت نکردیم.
* به هر حال جنگی محرمانه بین آمریکایی‌ها و انگلیس‌ها برای در دست گرفتن منابع نفتی ایران در جریان بود و بعد هم که من از طرف مصدق مامور شدم به بانک جهانی بروم و در آنجا صحبت کنم تا کار نفت ایران راه بیفتد و در همان جا مذاکراتی هم با وزارت خارجه آمریکا داشتم و در ۱۸ کیلومتری واشنگتن در ویلایی داخل جنگل داشتیم پروتکلی را می‌نوشتیم تا قدری نفت از ما خریداری شود که این به شرطی بود که مصدق با بریتانیا قطع رابطه نکند.
* ناگهان پاکتی را برای معاون وزارت خارجه آمریکا آوردند و او آن را خواند و به رئیس قسمت شرق داد و او هم به قسمت ایران و اعلام شد که متاسفانه مذاکرات از اکنون قطع می‌شود چرا که همین حالا شما با بریتانیا قطع رابطه کردید و انگلستان متحد ما است و جلسه به هم خورد و من به ایران برگشتم.
*رزم‌آرا به هیچ وجه ملی شدن نفت را قبول نمی‌کرد. ولی با شنیدن خبر- قرارداد جدید عربستان و آرامکو- تصمیم ما برای ملی کردن محکم‌تر شد و من هم به کمیسیون گزارش کردم که ما به این نتیجه رسیده‌ایم که راهی جز ملی کردن باقی نمانده است.
* ابتدا کمیسیون قرارداد الحاقی را رد کرد. من و جمال امامی مقابل یکدیگر بودیم و هر کدام علیه دیگری حرف می‌زدیم. بالاخره قرارداد رد شد و به مجلس اطلاع دادیم که این قرارداد کافی برای استیفای حقوق ملت ایران نیست. مجلس مجددا کمیسیون را مامور کرد که تکلیف و وضعیت نفت را مشخص کند که منجر به ملی شدن صنعت نفت شد.
*هم انگلیس و هم روسیه مخالف ملی شدن صنعت نفت هستند. روس‌ها قراردادی بسته بودند و امتیاز نفت شمال را می‌خواستند بگیرند و می‌گفتند شما باید فقط امتیاز نفت جنوب را از بین ببرید نه اینکه همه جا نفت را ملی کنید. در حالی که ما ملی شدن را اصلی برای تمام مملکت می‌دانستیم که تمام عملیات اکتشاف و بهره‌برداری و استخراج باید در دست مملکت قرار گیرد.
*سفیر آمریکا از این قضیه حمایت می‌کرد که او را هم عوض کردند. او مصاحبه‌هایی کرده بود و در پنهانی هم از ملی شدن نفت طرفداری کرده بود که انگلیس‌ها به آمریکا فشار آوردند و او را عوض کردند.
* دولت آمریکا علاقه به ملی شدن صنعت نفت داشت و شرکت‌های آمریکایی علاقه داشتند به نفت ایران دست یابند. البته من مصاحبه‌ای داشتم با یک متخصص آمریکایی و او به ما می‌گفت که شما نمی‌توانید به تنهایی نفت را اداره کنید و حتی نفتکش هم ندارید پس ۵۰ ـ ۵۰ قبول کنید، ولی ما موافقت نکردیم.
* به هر حال جنگی محرمانه بین آمریکایی‌ها و انگلیس‌ها برای در دست گرفتن منابع نفتی ایران در جریان بود و بعد هم که من از طرف مصدق مامور شدم به بانک جهانی بروم و در آنجا صحبت کنم تا کار نفت ایران راه بیفتد و در همان جا مذاکراتی هم با وزارت خارجه آمریکا داشتم و در ۱۸ کیلومتری واشنگتن در ویلایی داخل جنگل داشتیم پروتکلی را می‌نوشتیم تا قدری نفت از ما خریداری شود که این به شرطی بود که مصدق با بریتانیا قطع رابطه نکند.
* ناگهان پاکتی را برای معاون وزارت خارجه آمریکا آوردند و او آن را خواند و به رئیس قسمت شرق داد و او هم به قسمت ایران و اعلام شد که متاسفانه مذاکرات از اکنون قطع می‌شود چرا که همین حالا شما با بریتانیا قطع رابطه کردید و انگلستان متحد ما است و جلسه به هم خورد و من به ایران برگشتم.
سه شنبه ۲۸ مرداد ۱۳۹۳ ساعت ۱۲:۵۱
کد مطلب: 1895