گاز طبیعی چقدر تلفات می‌دهد؟
به طور معمول در عملیات روزانه انتقال گاز برحسب شرایط عملیاتی مقداری از گاز در ایستگاه های تقویت فشار یا به علت پارگی خطوط لوله و یا عملیات تعمیرات در خطوط انتقال، تخلیه می‌شود که به عنوان تلفات شبکه انتقال گزارش می‌شود. هدرروی گاز از طریق تخلیه در ایستگاه‌های تقویت فشار و اشکالاتی که در مسیر خط لوله به وجود می‌آید، در دوره زمانی ۹۵-۱۳۸۵ دارای رشد کاهشی تقریبا ۱۵ درصدی بوده اما در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال قبل افزایش داشته است.
لوله گاز | میز نفت
به‌گزارش میز نفت ، مصارف نامشخص گاز طبیعی، از اختلافات آماری در مبادی مختلف ارسال و تحویل گاز طبیعی نشأت می‌گیرد. برای این اختلافات آماری در صنعت گاز ، اصطلاحات شناخته شده‌ای نظیر «گاز قرائت نشده»، «گاز محاسبه نشده» یا «گاز گمشده» وجود دارد.
وجود «گاز محاسبه نشده» در آمارهای عرضه گاز طبیعی، لزوماً به معنای وجود نشت یا تخلیه در سیستم‌های گازرسانی نیست، چرا که نشت فقط یکی از عواملی است که موجب ایجاد مصارف نامشخص می‌شود، مطابق استانداردهای صنعت گاز شرایط بسیاری (حداقل تا ۱۷ عامل مختلف) وجود دارند که ممکن است منجر به اختلافات آماری و گازهای محاسبه نشده شوند که تنها یکی از آن‌ها نشت گاز است.
براین اساس، دلایل عدم محاسبه گاز را می‌توان به دو دسته تقسیم بندی کرد. یکی نشت‌ها و دیگری که عامل مهمتر در ایجاد این پدیده است، وجود اشکالات در سامانه‌های میترینگ و اندازه‌گیری گاز است. نشتی‌ها یا همان تخلیه گاز به جو، معمولاً دارای نرخ یکنواختی هستند که به فشار و اندازه محل نشت بستگی دارد.
به طور معمول، نشت گاز در سیستم‌ها در نرخ نسبتا ثابت باقی خواهد ماند و اگر تعمیر نشود، به تدریج افزایش خواهد یافت. اما محاسبه گاز گمشده ناشی از خطای اندازه گیری (و یا عدم اندازه گیری) بسیار پیچیده تر است و با توجه به تغییرات زمانی آن بسیار دشوار است، چرا که به پارامترهای متغیر و مؤثر در اندازه‌گیری جریان گاز نظیر فشار، دمای گاز و دمای محیط اندازه‌گیری و غیره وابسته است.
بر اساس آنچه که گفته شد، مصارف نامشخص ناشی از اختلافات آماری، بطور مشخص در دو مرحله در سیستم عرضه گاز کشور بخوبی نمایان می‌شود، در مرحله اول در بالادستی و میزان گاز غنی برداشت شده جهت تحویل به پالایشگاه‌ها و در مرحله دوم در مصارف نهایی پایین دستی که اختلافات آماری بین گاز فروخته شده و گاز تحویل شده جهت مصارف نهایی مشخص می شود.
همچنین در بخش مصارف، دو گروه عمده از اختلافات آماری وجود دارد، اختلافات آماری در مصارف نهایی گاز طبیعی با آمار تجزیه فروش گاز به زیربخش‌های مختلف خانگی/تجاری و صنعتی و اختلافات آماری در گاز تحویل شده به نیروگاه‌ها براساس مراجع مختلف آماری وزارت نفت و وزارت نیرو است.
اختلافات آماری در بالادستی
هر ساله به خصوص در سال‌های اخیر، اختلاف آماری قابل ملاحظه‌ای بین مقادیر برداشت گاز که توسط مدیریت برنامه‌ریزی شرکت ملی گاز ایران (در چارچوب گزارش سالانه و گزارش‌های ماهانه) منتشر می‌شود و گزارش تولید و تحویل گازغنی که توسط مدیریت برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران اعلام می‌شود، وجود داشته است.
کارشناسان در بررسی‌ها این مقادیر از گاز محاسبه نشده را ناشی از مواردی از قبیل خطا در اندازه‌گیری مقادیر گاز، گازهای هدررفته و محاسبه نشده بخصوص ناشی از مصارف عملیاتی در مراحل اولیه راه‌اندازی فازهای جدید پارس جنوبی و انشعابات غیرمجاز در کل چرخة عملیات از منابع تولید تا تحویل به مصرف‌کننده می‌دانند. با افزایش برداشت گاز از منابع مختلف در کشور و بخصوص افزایش برداشت از میدان پارس جنوبی، میزان اختلاف آماری در برداشت گاز طبیعی از این منابع نیز افزایش داشته است.
اختلافات آماری در مصارف نهایی
در تراز گازطبیعی گزارش شده توسط مدیریت برنامه‌ریزی شرکت ملی گاز ایران و ارقام نهایی تجزیه فروش بخشی و استانی این شرکت، اختلاف آماری ناشی از گازهای محاسبه نشده مشاهده می شود که در بخش مصرف به عنوان گازهای قرائت نشده مورد بررسی قرار گرفت. این اختلافات آماری که معمولاً از اختلاف ارقام فروش در انبوه کنتورهای مختلف مصرف‌کنندگان و اندازه‌گیری گاز تحویل شده به شرکت‌های منطقه‌ای توزیع گاز یا مصرف کنندگان عمده نشأت می گیرد نیز لزوماً تلفات گاز در عملیات توزیع را نشان نمی‌دهد، لیکن بخشی از چالش‌های عملیات آمارگیری توزیع و مصارف نهایی گاز بوده است. در سطح جهانی نیز، اغلب شرکت‌های توزیع گاز برای کاهش خسارات مالی ناشی از این موضوع همواره سعی در کاهش گازهای قرائت نشده و گم شده را دارند.
در دوره زمانی ۹۱-۱۳۸۸ مقدار مصارف نامشخص گاز در محدوده ۶۰-۵۰ میلیون بشکه معادل نفتخام (در حدود ۱۰-۸ میلیارد مترمکعب در سال) متغیر بوده است در حالی‌که در سال‌های ۹۵-۱۳۹۲ علیرغم افزایش حجم عملیات توزیع و فروش گاز طبیعی به مشتریان، سهم مصارف نامشخص از مجموع مصارف نسبتاً ثابت مانده یا کمتر شده است و بنابراین سهم مصارف نامشخص از مجموع مصارف گازرسانی کاهش یافته است.
هر ساله مصارفی به عنوان مصارف نامشخص گاز در چرخه عملیات گازرسانی وجود دارد که عمدتاً براساس اختلافات آماری ناشی از اندازه‌گیری بوده و بخشی از آن نیز نمایانگر مقدار قابل‌توجهی گازهای گم شده در سیستم عرضه گاز است. افت و خیز این اختلاف در سال‌های مختلف ممکن است ناشی از موارد مختلفی باشد که عدم دقت کافی در آمار و اطلاعات تولید، عرضه و مصرف گاز یکی از آن‌هاست.
اقدامات کنترلی شرکت ملی گاز ایران در مورد شدت برخورد با تخلفات گازی و مکانیزم‌هایی که برای شناسایی و جریمه متخلفان تعریف و اجرایی می‌شود، تشکیل کمیته‌هایی به منظور شناسایی نقاط هدرروی و راه‌های پیشگیری از آن در شرکت ملی گاز ایران و اندازه‌گیری دقیق و مرتب خروجی پالایشگاه‌ها و ورودی شهرها و علاوه بر آن نصب کنتورهای هوشمند برای مشترکان پرمصرف است.
مقادیر استاندارد گازهای محاسبه نشده در کشورهای پیشرو و صنعتی در حدود چهار درصد است و شرکت‌ها سعی در کاهش گازهای قرائت نشده و گم شده به این مقدار را دارند. از آنجا که سهم اختلافات آماری و گازهای قرائت نشده در مصارف نامشخص گاز در سیستم عرضة گاز کشور بیشتر از نرم های جهانی است، برنامه‌های آتی وزارت نفت راهکارهایی جهت رسیدن به مقادیر مطلوب در این زمینه در نظر گرفته شده است.
منبع : ایسنا
وجود «گاز محاسبه نشده» در آمارهای عرضه گاز طبیعی، لزوماً به معنای وجود نشت یا تخلیه در سیستم‌های گازرسانی نیست، چرا که نشت فقط یکی از عواملی است که موجب ایجاد مصارف نامشخص می‌شود، مطابق استانداردهای صنعت گاز شرایط بسیاری (حداقل تا ۱۷ عامل مختلف) وجود دارند که ممکن است منجر به اختلافات آماری و گازهای محاسبه نشده شوند که تنها یکی از آن‌ها نشت گاز است.
براین اساس، دلایل عدم محاسبه گاز را می‌توان به دو دسته تقسیم بندی کرد. یکی نشت‌ها و دیگری که عامل مهمتر در ایجاد این پدیده است، وجود اشکالات در سامانه‌های میترینگ و اندازه‌گیری گاز است. نشتی‌ها یا همان تخلیه گاز به جو، معمولاً دارای نرخ یکنواختی هستند که به فشار و اندازه محل نشت بستگی دارد.
به طور معمول، نشت گاز در سیستم‌ها در نرخ نسبتا ثابت باقی خواهد ماند و اگر تعمیر نشود، به تدریج افزایش خواهد یافت. اما محاسبه گاز گمشده ناشی از خطای اندازه گیری (و یا عدم اندازه گیری) بسیار پیچیده تر است و با توجه به تغییرات زمانی آن بسیار دشوار است، چرا که به پارامترهای متغیر و مؤثر در اندازه‌گیری جریان گاز نظیر فشار، دمای گاز و دمای محیط اندازه‌گیری و غیره وابسته است.
همچنین در بخش مصارف، دو گروه عمده از اختلافات آماری وجود دارد، اختلافات آماری در مصارف نهایی گاز طبیعی با آمار تجزیه فروش گاز به زیربخش‌های مختلف خانگی/تجاری و صنعتی و اختلافات آماری در گاز تحویل شده به نیروگاه‌ها براساس مراجع مختلف آماری وزارت نفت و وزارت نیرو است.
اختلافات آماری در بالادستی
هر ساله به خصوص در سال‌های اخیر، اختلاف آماری قابل ملاحظه‌ای بین مقادیر برداشت گاز که توسط مدیریت برنامه‌ریزی شرکت ملی گاز ایران (در چارچوب گزارش سالانه و گزارش‌های ماهانه) منتشر می‌شود و گزارش تولید و تحویل گازغنی که توسط مدیریت برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران اعلام می‌شود، وجود داشته است.
کارشناسان در بررسی‌ها این مقادیر از گاز محاسبه نشده را ناشی از مواردی از قبیل خطا در اندازه‌گیری مقادیر گاز، گازهای هدررفته و محاسبه نشده بخصوص ناشی از مصارف عملیاتی در مراحل اولیه راه‌اندازی فازهای جدید پارس جنوبی و انشعابات غیرمجاز در کل چرخة عملیات از منابع تولید تا تحویل به مصرف‌کننده می‌دانند. با افزایش برداشت گاز از منابع مختلف در کشور و بخصوص افزایش برداشت از میدان پارس جنوبی، میزان اختلاف آماری در برداشت گاز طبیعی از این منابع نیز افزایش داشته است.
در تراز گازطبیعی گزارش شده توسط مدیریت برنامه‌ریزی شرکت ملی گاز ایران و ارقام نهایی تجزیه فروش بخشی و استانی این شرکت، اختلاف آماری ناشی از گازهای محاسبه نشده مشاهده می شود که در بخش مصرف به عنوان گازهای قرائت نشده مورد بررسی قرار گرفت. این اختلافات آماری که معمولاً از اختلاف ارقام فروش در انبوه کنتورهای مختلف مصرف‌کنندگان و اندازه‌گیری گاز تحویل شده به شرکت‌های منطقه‌ای توزیع گاز یا مصرف کنندگان عمده نشأت می گیرد نیز لزوماً تلفات گاز در عملیات توزیع را نشان نمی‌دهد، لیکن بخشی از چالش‌های عملیات آمارگیری توزیع و مصارف نهایی گاز بوده است. در سطح جهانی نیز، اغلب شرکت‌های توزیع گاز برای کاهش خسارات مالی ناشی از این موضوع همواره سعی در کاهش گازهای قرائت نشده و گم شده را دارند.
در دوره زمانی ۹۱-۱۳۸۸ مقدار مصارف نامشخص گاز در محدوده ۶۰-۵۰ میلیون بشکه معادل نفتخام (در حدود ۱۰-۸ میلیارد مترمکعب در سال) متغیر بوده است در حالی‌که در سال‌های ۹۵-۱۳۹۲ علیرغم افزایش حجم عملیات توزیع و فروش گاز طبیعی به مشتریان، سهم مصارف نامشخص از مجموع مصارف نسبتاً ثابت مانده یا کمتر شده است و بنابراین سهم مصارف نامشخص از مجموع مصارف گازرسانی کاهش یافته است.
اقدامات کنترلی شرکت ملی گاز ایران در مورد شدت برخورد با تخلفات گازی و مکانیزم‌هایی که برای شناسایی و جریمه متخلفان تعریف و اجرایی می‌شود، تشکیل کمیته‌هایی به منظور شناسایی نقاط هدرروی و راه‌های پیشگیری از آن در شرکت ملی گاز ایران و اندازه‌گیری دقیق و مرتب خروجی پالایشگاه‌ها و ورودی شهرها و علاوه بر آن نصب کنتورهای هوشمند برای مشترکان پرمصرف است.
مقادیر استاندارد گازهای محاسبه نشده در کشورهای پیشرو و صنعتی در حدود چهار درصد است و شرکت‌ها سعی در کاهش گازهای قرائت نشده و گم شده به این مقدار را دارند. از آنجا که سهم اختلافات آماری و گازهای قرائت نشده در مصارف نامشخص گاز در سیستم عرضة گاز کشور بیشتر از نرم های جهانی است، برنامه‌های آتی وزارت نفت راهکارهایی جهت رسیدن به مقادیر مطلوب در این زمینه در نظر گرفته شده است.
منبع : ایسنا
دوشنبه ۱۳ آبان ۱۳۹۸ ساعت ۱۱:۰۳
کد مطلب: 25183