ضربه بزرگ پتروشیمی به اقتصاد ایران

هادی غلامحسینی / در سال 93 در حالي بيش از 14ميليارد دلار محصولات پتروشيمي خام از كشور به مقصد كشور‌هايي همچون چين صادر شده است كه در همين سال، حدود 20ميليارد دلار محصولات پتروشيمي به كشور وارد شده است، اين در حالي است كه سياست رشد صادرات مواد خام پتروشيمي به كشور چين و واردات كالاهاي بنجل از اين كشور بزرگ‌ترين اشتباه استراتژيكي است كه بخش صنعت، ‌معدن و تجارت در دولت یازدهم مرتكب شده است.

به گزارش ميزنفت، در سال 93 در حالي بيش از 14ميليارد دلار محصولات پتروشيمي خام از كشور به مقصد كشور‌هايي همچون چين صادر شده است كه در همين سال، حدود 20ميليارد دلار محصولات پتروشيمي به كشور وارد شده است، اين در حالي است كه سياست رشد صادرات مواد خام پتروشيمي به كشور چين و واردات كالاهاي بنجل از اين كشور بزرگ‌ترين اشتباه استراتژيكي است كه بخش صنعت، ‌معدن و تجارت در دولت حسن روحاني مرتكب شده است.

 رهبر معظم انقلاب تا كنون بارها دولت‌ها را از خام فروشي منابع ملي منع كرده است با اين حال صادرات محصولات بالا دست پتروشيمي (مواد خام) در حالي در سال 93 از نظر ارزش و وزن به ترتيب با رشد 32 و 28درصدي رو به رو شده و 14ميليارد و 200ميليون دلار به كشور ارز آوري داشته است كه اين رشد به اعتقاد كارشناسان بزرگ‌ترين خام فروشي در سال 93 به شمار مي‌آيد و از آنجا كه چين بزرگ‌ترين خريدار محصولات پتروشيمي چون اوره، متانول، آمونياك است اين نوع صادرات يك خطاي استراتژيك به شمار مي‌رود زيرا در همين سال 93 در بخش محصولات پتروشيمي ايران 19ميليارد دلار واردات به كشور داشته است.

در رابطه با نفوذ چيني‌ها در وزارت صنعت، معدن و تجارت دولت يازدهم شايعات زيادي مطرح است اين در حالي است كه به نظر مي‌رسد به شكل پنهان سياست‌هايي در برخي از وزارتخانه‌ها در جريان است كه اقتصاد ايران را بيش از پيش به چين وابسته مي‌كند.

بررسي آمار تجارت خارجي ايران در سال 93 نشان مي‌دهد كه صادرات محصولات صنعتي از نظر ارزشي در اين سال با افت 4 درصدي روبه‌روشده است اما در همين سال صادرات محصو‌لات پتروشيمي خام از منظر ارزش با رشد 32 درصدي روبه رو شده‌اند و اين رشد نشان مي‌دهد صادرات بخش پتروشيمي در سال 93جهش فو‌ق‌العاده‌اي داشته است.

از آنجا كه همه مي‌دانند محصولات بالا دستي يا خام در بخش پتروشيمي صادر مي‌شود جهش بيش از 4ميليارد دلاري صادرات در اين بخش و رسيدن صادرات به 14ميليارد و 200ميليون دلار را بايد بزرگترين جهش در خام فروشي منابع ملي به شمار آورد و بايد به جاي خوشحال بودن از اين جهش صادرات، ناراحت بود چراكه در همين سال واردات مواد پتروشيمي با جهش 91 درصدي رو به رو شده است و از حدود 10 ميليارد دلار در سال 92 به يكباره در سال 93 به محدوده 19.5ميليارد دلار رسيده است.

صنعت پتروشيمي همچنان در حال توليد محصولات بالادستي پرحجم و كم ارزش است و اين امر منجر به تشديد توليد محصولات بالادستي پتروشيمي مانند متانول، آمونياك و اوره در ابعاد بيش از يك ميليون تن در سال در كشور شده است؛ محصولاتي كه در بين ساير محصولات پتروشيمي دنيا كمترين ارزش افزوده را دارند و از ارزان‌ترين محصولات پتروشيمي دنيا به حساب مي‌آيند.

افتخار نعمت‌زاده وزير صنعت كشور به صادرات محصولات خام پتروشمي مايه تعجب است، چراكه محصولي مانند متانول در مقايسه با ارزش صادراتي گازي كه به عنوان ماده اوليه توليد آن مورد استفاده قرار مي‌‌گيرد، ارزش پايين ‌تري دارد. به عبارت ساده تر، توليد و صادرات اينگونه محصولات به منزله بسته‌بندي گاز طبيعي با پوششي قابل اتكا و تحت عناويني مانند متانول است. با اين وجود، برنامه‌هاي شركت ملي صنايع پتروشيمي در راستاي توليد همين محصولات كم‌‌ارزش پتروشيمي به شدت ادامه دارد كه منجر به تشديد خام فروشي در سال‌هاي آتي خواهد شد.

بسیاری از کارشناسان این وضعیت را نرخ خوراک ارزان عنوان می کنند و «بازی نامه ها» برای احیای راحت خوری را در همین جهت معنا می کنند و خروج پتروشیمی از بورس کالا را برای جبران کاهش درآمدهای این بخش از اقتصاد عنوان می کنند.

با توجه به نكته ياد شده بايد گفت كه صادرات 19ميليون تن محصولات پتروشيمي در سال 93 تنها 14 ميليارد دلار ارزآوري داشته است، در حالي كه صنعت پتروشيمي آلمان در سال 2014، با ميزان تناژ توليد كمتري نسبت به ايران، بيش از 50 هزار محصول توليد كرده است كه ارزشي معادل 195 ميليارد دلار داشته است. از طرف ديگر آمارهاي گمرك جمهوري اسلامي ايران نشان مي‌دهد كه متوسط ارزش محصولات پتروشيمي وارداتي در سال‌هاي اخير بيش از سه برابر ارزش محصولات پتروشيمي صادراتي كشور بوده است، بنابراين اين سؤال مطرح مي‌‌شود كه هدف از ترسيم وضعيت مطلوب و ارزش‌آفرين اين صنعت در عين خام فروش بودن بخش زيادي از اين صنعت و همچنين تشديد اين روند در آينده چيست.

 

يکشنبه ۱۹ مهر ۱۳۹۴ ساعت ۰۶:۰۱