میز نفت / پول نفت نمیٖآید؛ بانکهای خارجی هم برای انتقال پول نفت ایران هراس دارند و نمیخواهند بهمانند برخی بانکها جریمههای سنگین را تجربه کنند لذا اغلب ارزهای کشور مشمول واردات میشود.
چندی پیش بود که اسحاق جهانگیری معاون اول رئیسجمهور طی ابلاغیهای اعلام کرد فعالان بخش خصوصی و بازرگانان باید از محل ارز فروش نفت٬ ثبت سفارش کرده و دلار خرج کنند. جهانگیری گفته باید از این دلارها استفاده کرد که چنین تکلیفی نشان میدهد پول نفت برای واردات بکار گرفته میشود.
اما مشکل کجاست که امکان جابجایی پول نفت وجود ندارد؟ چرا حتی پولهای بلوکهشده که حالا آزاد است کاربری خط اعتباری برای واردات کالا را دارند؟ چرا هنوز چین و کره و هندوستان پول نفت را به حسابهایی که معرفی میشوند واریز نمیکنند؟ ماجرا ساده است٬ پولها در شرایطی آزاد میشوند که برای خرید محصولات آن کشورها در نظر گرفته شود؛ یعنی ایران٬ نفت میفروشد و در ازای آن باید کالای آن کشور را وارد کنند٬ مثلاً از هند باید فولاد و برنج بخرد٬ از کره جنوبی لوازم الکترونیکی٬ از چین کالاهای مصرفی و ... بگیرد تا پول نفت کاربری داشته باشد.
بانکهای خارجی حاضر به انتقال پول در حسابهای معرفیشده از سوی ایران نیستند که مهمترین دلیل آن٬ تحریمهای ثانویه آمریکاست. در یکی از بندهای برجام به موضوع خرید نفت ایران اشاره شده و قید کرده است که خریداران نفت در صورت انتقال پول به افراد حاضر در لیست SDN مرتکب تخلف شدهاند. این لیست شامل افراد و نهادهایی میشود که برای منافع آمریکا خطرناک هستند و در صورت واریز یک سنت از پول نفت ایران بهحساب آنها٬ بانک پرداختکننده محاکمه شده و باید جریمههای وحشتناکی را پرداخت کند. مثلاً فرض کنید در یک تراکنش بانکی٬ بخشی از پول نفت بهحساب یک شرکت تحریم شده واریز شود٬ در این صورت بانک پرداختکننده مورد پیگرد قرار میگیرد فارغ از اینکه پول نفت پس از ۱۰ گردش مالی بهحساب شرکت تحریم شده واریز شده باشد.
این واهمه و نگرانی باعث شده تا مشتریان نفتی ایران در انتقال پول نفت دچار تردید شده و حتیالامکان سعی میکنند پول نفت را با کالاهای خارجی تهاتر کرده تا مشکلی برایشان ایجاد نشود. این مسئله در حال تبدیلشدن به یک بحران بزرگ برای کشور است و این سؤال را به وجود میآورد که دلیل بیتوجهی تیم مذاکرهکننده به این مسئله حیاتی چیست؟ اینکه برجام در حوزه بانکی شکست خورده است٬ واقعیتی مبرهن است ولی این واقعیت زمانی عجیب میشود که بدانیم مسئول مذاکرات بانکی برجام٬ جاسوس از آب درآمد و این دقیقاً همان نقطهای است که باید توجه بیشتری به آن کرد.
برای آنکه بهتر بدانیم برجام در حوزه بانکی تا چه اندازه مشکلساز شده بهتر است به مسئله تبدیل ارز هم نگاهی داشته باشیم. هرچند یورو یک ارز مهم در بازارهای جهانی است اما در مقابل دلار٬ انتخاب بیشتر بانکها دلار است زیرا چرخه اصلی گردشهای مالی جهان بر این ارز استوار است. با توجه به مکانیسم تبدیل ارز در اتاق پایاپای ارزی آمریکا به نام «یوترن» و ردیابی دقیق دلار در شبکههای مالی و بانکی٬ عملاً هر دلاری که بهحساب ایران واریز شود ولو با تغییر نوع ارز٬ قابلشناسایی است زیرا هر تراکنش در یوترن دارای کدی اختصاصی است و همین موضوع امکان دور زدن را نمیدهد.
در چنین شرایطی و با توجه به مسدود کردم کانالهای غیررسمی انتقال پول توسط ایران طی دو سال گذشته٬ نباید توجه کرد که میزان واردات دولت یازدهم از چین و کشورهای شرق آسیا رکورد زده و تولید ملی روز به روز تضعیف میشود. آیا واقعاً کسی متوجه این ضعف در برجام نشده بود؟!
شنبه ۲۸ بهمن ۱۳۹۶ ساعت ۱۱:۰۱