تغییر فاز از غرب به شرق
چین و روسیه، ختم راه IPC ؟
نگاهی به برنامه‌های وزارت نفت برای توسعه میادین نفتی و گازی نشان می‌دهد شرکت‌های آسیایی و روسی موردتوجه قرارگرفته‌اند که البته این توجه از سر اجبار و ناچاری بوده است.
به گزارش میز نفت٬ از سال 92 که دولت یازدهم بر سرکار آمد لزوم جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی برای توسعه منابع هیدروکربوری بارها تشریح شد و وزیر نفت الگوی تازه‌ای را برای سرمایه‌گذاری و انعقاد قراردادهای جدید نفتی ابداع کرد و مدام از جذابیتی می‌گفت که بر اساس آن شرکت‌های خارجی برای امضای قرارداد با ایران، صف می‌کشند.
وزیر نفت معتقد بود قراردادهای سابق ایران جذاب نبوده و برای آنکه شرکت‌های خارجی به ایران بیایند باید امتیازات بیشتری به آن‌ها داد که منظور از شرکت‌های خارجی٬ فقط شرکت‌های اروپایی بودند. زنگنه اما نگفت در دوران تحریم چند قرارداد مهم در غرب کارون با شرکت‌های خارجی امضا شد که ثمره آن٬ امروز تبدیل به دستاورد دولت دوازدهم شده است.
به هر شکل٬ زنگنه برای ورود شرکت‌های اروپایی مانند شل٬استات اویل٬ بی پی٬ توتال و انی دست به جذاب سازی زد اما با انصراف رسمی شرکت‌های بی پی و استات اویل از سرمایه‌گذاری در ایران٬ سه شرکت دیگر باقی ماندند. شل باوجود حضور در مطالعه برخی میادین ایران و علاقه‌مندی به میدان گازی کیش خبر از خروج خود از خاورمیانه را می‌دهد. مدیرعامل شل گفته است تمرکز این شرکت روی گاز خواهد بود و قرار است از خاورمیانه خارج شود. از سوی دیگر شرکت انی ایتالیا هم که سابقه همکاری خوبی با ایران دارد٬ گفته است علاقه‌ای ندارد با سرمایه‌گذاری در ایران٬ وارد چالش با آمریکا شود.
در میان این شرکت‌ها٬ توتال با ایران قرارداد بست اما طی این مدت بارها از امکان خروج از این قرارداد گفت و با ارسال پالس‌های مختلف به ایران٬ وزارت نفت را نگران می‌کند هرچند که وزیر نفت معتقد است اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد ولی با توجه به اعلام آمادگی چینی‌ها برای خرید سهام توتال در فاز 11 پارس جنوبی٬ گمانه‌زنی‌ها همچنان فضای قراردادی را به خود مشغول کرده است.
عمده این 5 شرکت اروپایی که بشدت موردعلاقه وزیر نفت هستند از سال 92 تا به امروز ترجیح داده‌اند کنار بنشینند تا تلاش‌های وزارت نفت برای ورود آن‌ها به ایران با ابزار قراردادهای جدید هم راه به‌جایی نبرد. استراتژی وزارت نفت در حوزه جذب سرمایه‌گذاری روی این موضوع متمرکز بود که باید با دعوت شرکت‌های بزرگ نفتی به ایران٬ سد سرمایه‌گذاری در ایران را بشکند. وزارت نفت قصد داشت با شل و بی پی و... قرارداد امضا کند تا بقیه هم بیایند٬ هدفی که حتی رسماً اعلام می‌شد تا شرکت‌های خارجی در موضعی بالا باقدرت چانه‌زنی بیشتر جهت اخذ امتیازات بیشتر قرارگرفته و پیشنهادات گران‌تری را ارائه دهند که نمونه ساده آن قرارداد فاز 11 پارس جنوبی است.
وزیر نفت گفته بود تا پایان امسال 10 قرارداد بزرگ نفتی امضا می‌شود که محقق نشد که فشار سنگینی را به وی وارد کرده است٬ به همین منظور و روشن شدن شکست استراتژی این وزارتخانه برای جذب غول‌های نفتی٬ تسریع در انعقاد قرارداد با شرکت‌های آسیایی و روسی به‌عنوان راهکاری اساسی استفاده شده است.
شرکت‌های روسی در غرب کشور و میادین گازی متمرکز شده‌اند و وزیر نفت برخلاف علاقه شخصی چاره‌ای جز مذاکره با روس‌ها را ندارد زیرا وضعیت نفت به جدی بحرانی است که اگر همین امروز هم قرارداد توسعه‌ای امضا شود بازهم دیر است. در همین باره، غلامرضا منوچهری معاون توسعه و سرمایه‌گذاری شرکت ملی نفت ایران از امضای دو قرارداد بزرگ نفتی تا پیش پایان سال 1396 خبر داده است. اولین قرارداد بزرگ نفتی ایران بین شرکت نفت مناطق مرکزی به نمایندگی از شرکت ملی نفت ایران و شرکت «زاروبژنفت» روسیه برای توسعه دو میدان مشترک نفتی در غرب کشور امضا خواهد شد.
با توافق نهایی بین مقامات «زاروبژنفت»، معاونت توسعه و مهندسی و امور حقوقی شرکت ملی نفت و درنهایت شرکت نفت مناطق مرکزی، رئوس قرارداد توسعه دو میدان مشترک نفتی آبان و پایدار غرب چند هفته قبل در تهران نهایی شده و به امضای طرفین رسیده است.
دیگر شرکت‌های روسی هم درصدد امضای قرارداد با شرکت ملی نفت ایران هستند که به این شرکت‌ها باید شرکت‌های چینی را هم اضافه کرد که با تعلل شرکت‌های خارجی برای حضور در غرب کارون٬ محتمل‌ترین گزینه برای توسعه فاز دوم میدان یادآوران است. شرکت ساینوپک که فاز نخست این میدان را هم توسعه داده است٬ دو سال گذشته قول اجرای فاز دوم یادآوران را از وزارت نفت گرفته بود و حتی منوچهری نیز آن را تائید کرد ولی چند ماه بعد گفته شد فاز دوم یادآوران به مناقصه می‌رود. وقتی شرکت‌های غربی نیامدند حالا قرار است فاز دوم به این شرکا واگذار شود تا وزارت نفت هیچ راهی برای سرمایه‌گذاری از این طریق نداشته باشد.
تبعات تأخیرهای فراوان وزارت نفت برای توسعه میادین نفتی و گازی شاید امروز دیده نشود اما چند سال بعد که روند تولید نفت ایران همه را شکفت زده کرد٬ باید مسئولانی را که در جذب سرمایه‌گذاری و انتخاب استراتژی‌های غلط دست به اشتباهات فاحشی زدند مورد بازخواست قرار بگیرند که دلیل بی‌توجهی به منافع کشور چه بوده و چگونه توانستند طی 5 سال یک قرارداد شفاف و مشخص هم امضا نکنند.
اینکه وزارت نفت در حال زدن به هر دری برای سرمایه‌گذاری جهت برون‌رفت از فشار فعلی است هم نقطه خطر دیگری است که ممکن است قراردادهای عجیبی را به کشور تحمیل کند. امروز وزارت نفت در مذاکره با شرکت‌های خارجی در پایین‌ترین موضع قدرت قرار دارد و برای آنکه از زیر فشارها خلاص شود٬ دست به هر کاری خواهد زد.
وزیر نفت معتقد بود قراردادهای سابق ایران جذاب نبوده و برای آنکه شرکت‌های خارجی به ایران بیایند باید امتیازات بیشتری به آن‌ها داد که منظور از شرکت‌های خارجی٬ فقط شرکت‌های اروپایی بودند. زنگنه اما نگفت در دوران تحریم چند قرارداد مهم در غرب کارون با شرکت‌های خارجی امضا شد که ثمره آن٬ امروز تبدیل به دستاورد دولت دوازدهم شده است.
به هر شکل٬ زنگنه برای ورود شرکت‌های اروپایی مانند شل٬استات اویل٬ بی پی٬ توتال و انی دست به جذاب سازی زد اما با انصراف رسمی شرکت‌های بی پی و استات اویل از سرمایه‌گذاری در ایران٬ سه شرکت دیگر باقی ماندند. شل باوجود حضور در مطالعه برخی میادین ایران و علاقه‌مندی به میدان گازی کیش خبر از خروج خود از خاورمیانه را می‌دهد. مدیرعامل شل گفته است تمرکز این شرکت روی گاز خواهد بود و قرار است از خاورمیانه خارج شود. از سوی دیگر شرکت انی ایتالیا هم که سابقه همکاری خوبی با ایران دارد٬ گفته است علاقه‌ای ندارد با سرمایه‌گذاری در ایران٬ وارد چالش با آمریکا شود.
در میان این شرکت‌ها٬ توتال با ایران قرارداد بست اما طی این مدت بارها از امکان خروج از این قرارداد گفت و با ارسال پالس‌های مختلف به ایران٬ وزارت نفت را نگران می‌کند هرچند که وزیر نفت معتقد است اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد ولی با توجه به اعلام آمادگی چینی‌ها برای خرید سهام توتال در فاز 11 پارس جنوبی٬ گمانه‌زنی‌ها همچنان فضای قراردادی را به خود مشغول کرده است.
عمده این 5 شرکت اروپایی که بشدت موردعلاقه وزیر نفت هستند از سال 92 تا به امروز ترجیح داده‌اند کنار بنشینند تا تلاش‌های وزارت نفت برای ورود آن‌ها به ایران با ابزار قراردادهای جدید هم راه به‌جایی نبرد. استراتژی وزارت نفت در حوزه جذب سرمایه‌گذاری روی این موضوع متمرکز بود که باید با دعوت شرکت‌های بزرگ نفتی به ایران٬ سد سرمایه‌گذاری در ایران را بشکند. وزارت نفت قصد داشت با شل و بی پی و... قرارداد امضا کند تا بقیه هم بیایند٬ هدفی که حتی رسماً اعلام می‌شد تا شرکت‌های خارجی در موضعی بالا باقدرت چانه‌زنی بیشتر جهت اخذ امتیازات بیشتر قرارگرفته و پیشنهادات گران‌تری را ارائه دهند که نمونه ساده آن قرارداد فاز 11 پارس جنوبی است.
وزیر نفت گفته بود تا پایان امسال 10 قرارداد بزرگ نفتی امضا می‌شود که محقق نشد که فشار سنگینی را به وی وارد کرده است٬ به همین منظور و روشن شدن شکست استراتژی این وزارتخانه برای جذب غول‌های نفتی٬ تسریع در انعقاد قرارداد با شرکت‌های آسیایی و روسی به‌عنوان راهکاری اساسی استفاده شده است.
شرکت‌های روسی در غرب کشور و میادین گازی متمرکز شده‌اند و وزیر نفت برخلاف علاقه شخصی چاره‌ای جز مذاکره با روس‌ها را ندارد زیرا وضعیت نفت به جدی بحرانی است که اگر همین امروز هم قرارداد توسعه‌ای امضا شود بازهم دیر است. در همین باره، غلامرضا منوچهری معاون توسعه و سرمایه‌گذاری شرکت ملی نفت ایران از امضای دو قرارداد بزرگ نفتی تا پیش پایان سال 1396 خبر داده است. اولین قرارداد بزرگ نفتی ایران بین شرکت نفت مناطق مرکزی به نمایندگی از شرکت ملی نفت ایران و شرکت «زاروبژنفت» روسیه برای توسعه دو میدان مشترک نفتی در غرب کشور امضا خواهد شد.
با توافق نهایی بین مقامات «زاروبژنفت»، معاونت توسعه و مهندسی و امور حقوقی شرکت ملی نفت و درنهایت شرکت نفت مناطق مرکزی، رئوس قرارداد توسعه دو میدان مشترک نفتی آبان و پایدار غرب چند هفته قبل در تهران نهایی شده و به امضای طرفین رسیده است.
دیگر شرکت‌های روسی هم درصدد امضای قرارداد با شرکت ملی نفت ایران هستند که به این شرکت‌ها باید شرکت‌های چینی را هم اضافه کرد که با تعلل شرکت‌های خارجی برای حضور در غرب کارون٬ محتمل‌ترین گزینه برای توسعه فاز دوم میدان یادآوران است. شرکت ساینوپک که فاز نخست این میدان را هم توسعه داده است٬ دو سال گذشته قول اجرای فاز دوم یادآوران را از وزارت نفت گرفته بود و حتی منوچهری نیز آن را تائید کرد ولی چند ماه بعد گفته شد فاز دوم یادآوران به مناقصه می‌رود. وقتی شرکت‌های غربی نیامدند حالا قرار است فاز دوم به این شرکا واگذار شود تا وزارت نفت هیچ راهی برای سرمایه‌گذاری از این طریق نداشته باشد.
تبعات تأخیرهای فراوان وزارت نفت برای توسعه میادین نفتی و گازی شاید امروز دیده نشود اما چند سال بعد که روند تولید نفت ایران همه را شکفت زده کرد٬ باید مسئولانی را که در جذب سرمایه‌گذاری و انتخاب استراتژی‌های غلط دست به اشتباهات فاحشی زدند مورد بازخواست قرار بگیرند که دلیل بی‌توجهی به منافع کشور چه بوده و چگونه توانستند طی 5 سال یک قرارداد شفاف و مشخص هم امضا نکنند.
اینکه وزارت نفت در حال زدن به هر دری برای سرمایه‌گذاری جهت برون‌رفت از فشار فعلی است هم نقطه خطر دیگری است که ممکن است قراردادهای عجیبی را به کشور تحمیل کند. امروز وزارت نفت در مذاکره با شرکت‌های خارجی در پایین‌ترین موضع قدرت قرار دارد و برای آنکه از زیر فشارها خلاص شود٬ دست به هر کاری خواهد زد.
يکشنبه ۲۹ بهمن ۱۳۹۶ ساعت ۱۰:۴۷
کد مطلب: 20469