ساعتی روی نخستین سکوی نفتی خاورمیانه
رازهای بهرگانسر
وقتی از روی پله‌هایی که شرجی تابستان رنگ و رویی برایش باقی نگذاشته بالا می‌روی و خودت را به کنار لوله‌های درهم پیچیده نفت می‌رسانی، دریا چنان خودنمایی می‌کند که انگار نخستین بار است می‌بینی‌اش.
حمید حاجی‌پور/ روی سکویی ایستاده‌ام که 58 سال از عمرش می‌گذرد. درست در قلب خلیج فارس و در آبی بی‌کران. جایی که نمی‌شود مرز دریا و آسمان را تشخیص داد. اینجا نخستین سکوی نفتی کشور است که نیم قرن پیش برای بیرون کشیدن نفت از دل دریا و از زیر امواج سهمگین، توسط ایتالیایی‌ها ساخته شده. سکوی «بهرگانسر» چه روزهای پر فراز و نشیبی که به خود ندیده؛ از موشک باران در جنگ و از بین رفتن بخشی‌هایی از آن و شهادت آدم‌هایی که نخواستند چرخ اقتصاد کشور از کار بیفتد تا آواره شدن نیروها در دریا و...
چه کسی می‌داند کارکنان بهرگانسر چه روزها و شب‌های پر اضطرابی را گذرانده‌اند؟ چه کسی می‌داند چطور می‌شود در شرجی 100 درصد و آفتاب بی‌رحم و سوزاننده تابستان روی تأسیساتی فلزی کار کرد؟ چه کسی می‌داند زمستان خلیج فارس، وقتی موج‌های سهمگین خود را به پایه‌های سکو می‌کوبند یعنی چه؟ دریا که بی‌رحم و سرکش می‌شود دیگر کشتی و اسکله نمی‌شناسد.
برای رسیدن به سکوی بهرگانسر باید از بهرگان سوار کشتی شد. مسیر 56 کیلومتری با کشتی تندرو که نزدیک به 2 ساعت راه است. به سکو که می‌رسی مرغان دریایی به میهمانان ناخوانده سلام می‌کنند. آتش «فلر» دست تکان می‌دهد؛ انگار سکوی پیر سال‌هاست انتظارمان را می‌کشیده و حالا خوش‌آمد می‌گوید.
وقتی از روی پله‌هایی که شرجی تابستان رنگ و رویی برایش باقی نگذاشته بالا می‌روی و خودت را به کنار لوله‌های درهم پیچیده نفت می‌رسانی، دریا چنان خودنمایی می‌کند که انگار نخستین بار است می‌بینی‌اش.
سکوی بهرگانسر به دو بخش تبدیل شده، بخش جدید که چند سالی است از عمرش می‌گذرد و روزانه 7 هزار و 500 بشکه نفت تولید می‌کند و بخش قدیمی که چند سالی است از آن استفاده نمی‌شود و قرار است تبدیل به موزه شود؛ موزه‌ای در دل دریا. چند ماه دیگر که کار تعمیر و بازسازی آن تمام شد مقصدی می‌شود برای آنهایی که علاقه‌مندند ببینند نخستین چاه و سکوی نفتی خلیج فارس و خاورمیانه کجاست و چگونه نفت را از دل دریا بیرون می‌کشند.
دکتر اکبر نعمت الهی، مدیر مرکز اسناد و موزه‌های نفت که در این سفر همراهی‌مان می‌کند درباره راه‌اندازی چنین تأسیساتی به‌عنوان موزه نفت می‌گوید: «این سکوی قدیمی و منحصر بفرد سال 1338 و با کمک ایتالیایی‌ها ساخته شد و پس از حفاری برای یافتن نفت و در ادامه با نصب سکو، فعالیت خود را به‌طور رسمی از سال 1341 آغاز کرد. هدف ما از تبدیل این بخش از سکو به موزه دریایی این است که از این سکو به‌عنوان میراث تاریخی شرکت نفت نگهداری کنیم و تسهیلاتی فراهم کنیم که مردم به اینجا بیایند و شاهد تلاش همکارانم روی این سکو باشند و با سختی این کار آشنا شوند و از سویی ساعاتی خوش را تجربه کنند.
ما برای ثبت این سکو به‌عنوان یک سازه تاریخی مکاتباتی با سازمان میراث فرهنگی داشته‌ایم و بزودی این اثر به ثبت ملی خواهد رسید. برای مرمت سکو هم شرکت نفت فلات قاره همکاری‌های خوبی با ما داشت. ما در فاز نخست فعالیت‌مان سعی کردیم با سبک‌سازی سکو یعنی انتقال تأسیسات و تجهیزاتی که عملاً نیازی به آنها نداشتیم وزن سکو را پایین بیاوریم و پایه‌های سکو را هم مستحکم‌تر کنیم. در فاز بعدی هم باید شکل و شمایل و زنگ‌زدگی‌های پله‌ها و دیواره‌ها را ترمیم کنیم و با رنگ‌آمیزی سازه، رنگ و لعابی به آن بدهیم.
در فاز دیگر قصد داریم امکاناتی همچون اتاق استراحت، ماهیگیری و سایر تفریحات را برای بازدیدکنندگان فراهم کنیم. در ادامه برای انجام این کار با اتحادیه تورگردانان و آژانس‌های مسافرتی هم هماهنگی‌هایی انجام شده تا در صورت تمایل تورهای گردشگری را برای بازدید به این سکوی تاریخی بیاورند. البته ما موقع مرمت و بازسازی، تورهایمان را هم آغاز می‌کنیم، معطل نمی‌شویم که مرمت به اتمام برسد.»
بازدید از سکوی نفتی در دل دریا و تماشای مرغان دریایی که روی پل منتهی به «فلر» نشسته‌اند و هر از گاهی بالای سر کارکنان به پرواز درمی‌آیند آدم را سر ذوق می‌آورد. این تصویر و حضوری چند ساعته روی سکوی نفتی حتماً برای گردشگرانی که چنین فضایی را تجربه نکرده‌اند جذاب خواهد بود. مجری طرح موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت در ادامه تشریح مرمت سکوی بهرگانسر عنوان می‌کند: «این کار، کار ویژه‌ای است که برای نخستین‌بار انجام می‌شود و امیدواریم مورد استقبال مردم قرار بگیرد. قصد ما نگهداری از این بناست اما اگر استقبال خوبی هم نشد، باز هم اصل بر نگهداری و مرمت این سکو است. تلاش می‌کنیم که کار بسرعت تمام شود و بازدید‌ها از نوروز ٩٧ آغاز شود. ما امکانات را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کنیم و در همین راستا رفت و آمدشان به سکوی نفتی در ابتدای کار رایگان خواهد بود.»
سکوی بهرگانسر با این ایده جدیدی نه تنها برای جذب گردشگر تلاش خواهد کرد بلکه محل مناسبی هم برای کارآموزی دانشجویان شیمی خواهد بود تا از نزدیک با فعالیت‌های نفتی آشنا شوند. اما نبود هتل یا اقامت‌های بومگردی می‌تواند این ایده جذاب را با چالشی بزرگ روبه‌رو کند. به گفته نعمت‌الهی هنوز هتلی در منطقه بهرگان وجود ندارد و مشکل اصلی همین است و تورها اگر بیایند باید برای استراحت شبانه به بندر گناوه بروند که آن‌جا هم هتل استانداردی وجود ندارد. در واقع همه چیز بسته به آن است که اگر پژوهشگران و بازدیدکنندگان این را بپذیرند مشکل دیگری وجود نخواهد داشت.
البته باید به این نکته اشاره کرد که با راه‌اندازی نخستین و تنها سکوی نفتی گردشگری در خلیج فارس اشتغال و بازار توریسم در شهرهای هندیجان، بهرگان و گناوه داغ‌تر از گذشته خواهد شد و مشکل اقامت گردشگران به طور اتوماتیک برطرف خواهد شد. نعمت‌الهی امیدوار است با بازگشایی این سکو گردشگران زیادی از نقاط مختلف کشور و از جمله خانواده‌های خود کارکنان سکوی نفتی که همواره خواهان بازدید از محل کار عزیزان‌شان بوده‌اند و این امکان هیچ وقت فراهم نشده، از نزدیک کار در دریا و زندگی در فلز را تجربه کنند و ساعات خوش و مفرحی را در قلب خلیج فارس بگذرانند.
برخلاف اینکه تصور می‌شود سکوهای نفتی آلوده به نفت یا گاز h2s یا همان گاز ترش باشند باید گفت این سکو یکی از پاک‌ترین سکوها از نظر بهداشتی است و حتی قطره‌ای نفت نه روی سکو بلکه در آب‌‌های اطراف آن نیز دیده نمی‌شود.
مسعود بیرانوند، رئیس مهندسی بهره‌وری منطقه بهرگان درباره حضور گردشگران روی این سکو می‌گوید: «برای ورود افراد غیر متخصص به سکو در درجه اول باید آموزش‌هایی طراحی شود که اگر زمانی روی سکو حادثه‌ای رخ داد یا خطری ایجاد شد، بدانند چه اقدامی باید انجام دهند. مکان‌های امن سکو را بلد باشند و بدانند در زمان اضطرار به کجا بروند و مکان‌های قرار‌گیریی قایق‌های نجات و نحوه استفاده از آنها را بلد باشند.»
وی 2 عامل را برای راه‌اندازی گردشگری در سکوی نفتی بهرگانسر مهم می‌داند و می‌گوید: «در ١٥سال گذشته سیاست شرکت نفت این بوده که حتی یک قطره نفت در دریا نریزد و برای این نگاه هزینه بالایی شده است. با استفاده از تجهیزات به روز نمی‌گذاریم دریا به نفت آلوده شود چون هم باعث مرگ و میر آبزیان و فراری دادن آنها می‌شود و هم نفتی را اسراف می‌کند که این همه برایش تلاش می‌کنیم. از این گذشته این سکوی نفتی باید محیطی برای تجمع آبزیان هم فراهم کند تا به افزایش جاذبه‌های گردشگری کمک می‌کند.»
قدم زدن روی سکوی 58 ساله و تماشای مرغان دریایی که روی میله‌های سکو آرام گرفته‌اند و صدای امواجی که خودشان را به‌پایه‌های سکو می‌کوبند، به تو می‌گوید سکوی بهرگانسر رازهای بسیاری در قلب آهنین خود دارد. می‌شود از خاطراتی که اینجا برایت تعریف می‌کنند کتابی نوشت. کتابی به اسم مردان نفت و دریا!
منبع: روزنامه ایران
چه کسی می‌داند کارکنان بهرگانسر چه روزها و شب‌های پر اضطرابی را گذرانده‌اند؟ چه کسی می‌داند چطور می‌شود در شرجی 100 درصد و آفتاب بی‌رحم و سوزاننده تابستان روی تأسیساتی فلزی کار کرد؟ چه کسی می‌داند زمستان خلیج فارس، وقتی موج‌های سهمگین خود را به پایه‌های سکو می‌کوبند یعنی چه؟ دریا که بی‌رحم و سرکش می‌شود دیگر کشتی و اسکله نمی‌شناسد.
برای رسیدن به سکوی بهرگانسر باید از بهرگان سوار کشتی شد. مسیر 56 کیلومتری با کشتی تندرو که نزدیک به 2 ساعت راه است. به سکو که می‌رسی مرغان دریایی به میهمانان ناخوانده سلام می‌کنند. آتش «فلر» دست تکان می‌دهد؛ انگار سکوی پیر سال‌هاست انتظارمان را می‌کشیده و حالا خوش‌آمد می‌گوید.
وقتی از روی پله‌هایی که شرجی تابستان رنگ و رویی برایش باقی نگذاشته بالا می‌روی و خودت را به کنار لوله‌های درهم پیچیده نفت می‌رسانی، دریا چنان خودنمایی می‌کند که انگار نخستین بار است می‌بینی‌اش.
سکوی بهرگانسر به دو بخش تبدیل شده، بخش جدید که چند سالی است از عمرش می‌گذرد و روزانه 7 هزار و 500 بشکه نفت تولید می‌کند و بخش قدیمی که چند سالی است از آن استفاده نمی‌شود و قرار است تبدیل به موزه شود؛ موزه‌ای در دل دریا. چند ماه دیگر که کار تعمیر و بازسازی آن تمام شد مقصدی می‌شود برای آنهایی که علاقه‌مندند ببینند نخستین چاه و سکوی نفتی خلیج فارس و خاورمیانه کجاست و چگونه نفت را از دل دریا بیرون می‌کشند.
دکتر اکبر نعمت الهی، مدیر مرکز اسناد و موزه‌های نفت که در این سفر همراهی‌مان می‌کند درباره راه‌اندازی چنین تأسیساتی به‌عنوان موزه نفت می‌گوید: «این سکوی قدیمی و منحصر بفرد سال 1338 و با کمک ایتالیایی‌ها ساخته شد و پس از حفاری برای یافتن نفت و در ادامه با نصب سکو، فعالیت خود را به‌طور رسمی از سال 1341 آغاز کرد. هدف ما از تبدیل این بخش از سکو به موزه دریایی این است که از این سکو به‌عنوان میراث تاریخی شرکت نفت نگهداری کنیم و تسهیلاتی فراهم کنیم که مردم به اینجا بیایند و شاهد تلاش همکارانم روی این سکو باشند و با سختی این کار آشنا شوند و از سویی ساعاتی خوش را تجربه کنند.
ما برای ثبت این سکو به‌عنوان یک سازه تاریخی مکاتباتی با سازمان میراث فرهنگی داشته‌ایم و بزودی این اثر به ثبت ملی خواهد رسید. برای مرمت سکو هم شرکت نفت فلات قاره همکاری‌های خوبی با ما داشت. ما در فاز نخست فعالیت‌مان سعی کردیم با سبک‌سازی سکو یعنی انتقال تأسیسات و تجهیزاتی که عملاً نیازی به آنها نداشتیم وزن سکو را پایین بیاوریم و پایه‌های سکو را هم مستحکم‌تر کنیم. در فاز بعدی هم باید شکل و شمایل و زنگ‌زدگی‌های پله‌ها و دیواره‌ها را ترمیم کنیم و با رنگ‌آمیزی سازه، رنگ و لعابی به آن بدهیم.
در فاز دیگر قصد داریم امکاناتی همچون اتاق استراحت، ماهیگیری و سایر تفریحات را برای بازدیدکنندگان فراهم کنیم. در ادامه برای انجام این کار با اتحادیه تورگردانان و آژانس‌های مسافرتی هم هماهنگی‌هایی انجام شده تا در صورت تمایل تورهای گردشگری را برای بازدید به این سکوی تاریخی بیاورند. البته ما موقع مرمت و بازسازی، تورهایمان را هم آغاز می‌کنیم، معطل نمی‌شویم که مرمت به اتمام برسد.»
بازدید از سکوی نفتی در دل دریا و تماشای مرغان دریایی که روی پل منتهی به «فلر» نشسته‌اند و هر از گاهی بالای سر کارکنان به پرواز درمی‌آیند آدم را سر ذوق می‌آورد. این تصویر و حضوری چند ساعته روی سکوی نفتی حتماً برای گردشگرانی که چنین فضایی را تجربه نکرده‌اند جذاب خواهد بود. مجری طرح موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت در ادامه تشریح مرمت سکوی بهرگانسر عنوان می‌کند: «این کار، کار ویژه‌ای است که برای نخستین‌بار انجام می‌شود و امیدواریم مورد استقبال مردم قرار بگیرد. قصد ما نگهداری از این بناست اما اگر استقبال خوبی هم نشد، باز هم اصل بر نگهداری و مرمت این سکو است. تلاش می‌کنیم که کار بسرعت تمام شود و بازدید‌ها از نوروز ٩٧ آغاز شود. ما امکانات را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کنیم و در همین راستا رفت و آمدشان به سکوی نفتی در ابتدای کار رایگان خواهد بود.»
سکوی بهرگانسر با این ایده جدیدی نه تنها برای جذب گردشگر تلاش خواهد کرد بلکه محل مناسبی هم برای کارآموزی دانشجویان شیمی خواهد بود تا از نزدیک با فعالیت‌های نفتی آشنا شوند. اما نبود هتل یا اقامت‌های بومگردی می‌تواند این ایده جذاب را با چالشی بزرگ روبه‌رو کند. به گفته نعمت‌الهی هنوز هتلی در منطقه بهرگان وجود ندارد و مشکل اصلی همین است و تورها اگر بیایند باید برای استراحت شبانه به بندر گناوه بروند که آن‌جا هم هتل استانداردی وجود ندارد. در واقع همه چیز بسته به آن است که اگر پژوهشگران و بازدیدکنندگان این را بپذیرند مشکل دیگری وجود نخواهد داشت.
البته باید به این نکته اشاره کرد که با راه‌اندازی نخستین و تنها سکوی نفتی گردشگری در خلیج فارس اشتغال و بازار توریسم در شهرهای هندیجان، بهرگان و گناوه داغ‌تر از گذشته خواهد شد و مشکل اقامت گردشگران به طور اتوماتیک برطرف خواهد شد. نعمت‌الهی امیدوار است با بازگشایی این سکو گردشگران زیادی از نقاط مختلف کشور و از جمله خانواده‌های خود کارکنان سکوی نفتی که همواره خواهان بازدید از محل کار عزیزان‌شان بوده‌اند و این امکان هیچ وقت فراهم نشده، از نزدیک کار در دریا و زندگی در فلز را تجربه کنند و ساعات خوش و مفرحی را در قلب خلیج فارس بگذرانند.
برخلاف اینکه تصور می‌شود سکوهای نفتی آلوده به نفت یا گاز h2s یا همان گاز ترش باشند باید گفت این سکو یکی از پاک‌ترین سکوها از نظر بهداشتی است و حتی قطره‌ای نفت نه روی سکو بلکه در آب‌‌های اطراف آن نیز دیده نمی‌شود.
مسعود بیرانوند، رئیس مهندسی بهره‌وری منطقه بهرگان درباره حضور گردشگران روی این سکو می‌گوید: «برای ورود افراد غیر متخصص به سکو در درجه اول باید آموزش‌هایی طراحی شود که اگر زمانی روی سکو حادثه‌ای رخ داد یا خطری ایجاد شد، بدانند چه اقدامی باید انجام دهند. مکان‌های امن سکو را بلد باشند و بدانند در زمان اضطرار به کجا بروند و مکان‌های قرار‌گیریی قایق‌های نجات و نحوه استفاده از آنها را بلد باشند.»
وی 2 عامل را برای راه‌اندازی گردشگری در سکوی نفتی بهرگانسر مهم می‌داند و می‌گوید: «در ١٥سال گذشته سیاست شرکت نفت این بوده که حتی یک قطره نفت در دریا نریزد و برای این نگاه هزینه بالایی شده است. با استفاده از تجهیزات به روز نمی‌گذاریم دریا به نفت آلوده شود چون هم باعث مرگ و میر آبزیان و فراری دادن آنها می‌شود و هم نفتی را اسراف می‌کند که این همه برایش تلاش می‌کنیم. از این گذشته این سکوی نفتی باید محیطی برای تجمع آبزیان هم فراهم کند تا به افزایش جاذبه‌های گردشگری کمک می‌کند.»
قدم زدن روی سکوی 58 ساله و تماشای مرغان دریایی که روی میله‌های سکو آرام گرفته‌اند و صدای امواجی که خودشان را به‌پایه‌های سکو می‌کوبند، به تو می‌گوید سکوی بهرگانسر رازهای بسیاری در قلب آهنین خود دارد. می‌شود از خاطراتی که اینجا برایت تعریف می‌کنند کتابی نوشت. کتابی به اسم مردان نفت و دریا!
منبع: روزنامه ایران
چهارشنبه ۲ اسفند ۱۳۹۶ ساعت ۰۶:۴۱
کد مطلب: 20482