اژدها در بند تزارها

میز نفت | در روز ۲ دسامبر سال ۲۰۱۹ میلادی، خط لوله قدرت سیبری افتتاح شد. شرکت گازپروم با ساخت این پروژه ۸ هزار کیلومتری توانست برای نخستین بار به بازار گاز اژدهای زرد وارد شود. براساس اعلام شرکت گازپروم، برای رسیدن این پروژه به اوج ظرفیت آن، باید تا سال ۲۰۲۵ میلادی صبر کرد.

چینی‌ها از این گاز وارداتی در حوزه های مختلف استفاده خواهند کرد. هرچند این طرح نقاط ضعف و قوت مختلفی دارد؛ پس از امضای قرارداد پروژه قرن در سال ۲۰۱۴ میلادی، شرکت گازپروم پنج سال و نیم برای ساخت این خط لوله زمان صرف کرد. علاوه بر ساخت این خط لوله، توسعه میدان‌های گازی آمور، چایاندا و کویکتا با بیش از ۳ تریلیون روبل (۴۷ میلیارد دلار ) سرمایه‌گذاری انجام شده است. این پروژه را باید پرهزینه‌ترین طرح شرکت گازپروم در دوره فعالیت آن دانست.

این پروژه برای چینی‌ها نیز دستاوردهای بزرگی به دنبال خواهد داشت. این خط لوله به استان‌های شمال شرق چین متصل شده که تاکنون وابستگی زیادی به زغال سنگ داشته‌اند. قدیمی‌ترین نیروگاه‌های تولید برق و حرارت چین در این استان‌ها قرار دارد. ده‌ها واحد‌های صنعتی بزرگ مصرف کننده زغال سنگ نیز در آن‌ها قرار دارد. مصرف این میزان زیاد زغال سنگ، تاثیر گسترده‌ای بر محیط زیست این استان‌های شمالی داشته است.
 
چینی‌ها با دارا بودن شبکه عظیم انتقال گاز طبیعی می‌توانند گاز وارداتی از روسیه را به مناطق مختلف و‌ تا پکن و استان‌های جنوبی کشورشان منتقل کنند. با راه‌اندازی پروژه خط لوله قدرت سیبری، چینی‌ها می‌توانند توسعه شبکه انتقال گاز کشورشان را با سرعت بیشتری اجرا کنند.

در استان پهناور هیلونگ ژیانگ، به عنوان منطقه پایانی خط لوله قدرت سیبری، اقدامات لازم برای توسعه شبکه انتقال محلی گاز طبیعی در دست اجراست؛ گاز عرضه شده توسط خط لوله قدرت سیبری، می‌تواند در زمان‌های اوج تقاضای استان‌های شمالی چین در فصل زمستان، از کارایی بالایی برخوردار باشد.

از سوی دیگر، به دلیل ناتوانی ترکمنستان در اجرای تعهدات خود در زمینه صدور گاز به چین در سال‌های اخیر، اجرای خط لوله قدرت سیبری یک دستاورد بزرگ محسوب می‌شود.
 
با آغاز عرضه گاز روسیه، رهبران پکن قادر خواهند بود  در جهت مقررات‌زدایی در بازار گاز طبیعی کشورشان گام بردارند. تاکنون دو بورس تجارت گاز در چین راه اندازی شده و در آینده نزدیک یک شرکت خصوصی بهره‌بردار عملیات انتقال گاز، تأسیس خواهد شد.

دولت چین چندی پیش دستورالعملی برای حذف مقررات قیمت‌گذاری گاز طبیعی در شبکه محلی توزیع گاز این کشور ابلاغ کرده است. در این شرایط، راه برای قیمت‌گذاری رقابتی، انعطاف پذیر و سودآور هموار خواهد شد. در سال‌های گذشته، شرکت پتروچاینا به دلیل فقدان آزادی عمل در تعیین قیمت و نوسانات تقاضا در ماه‌های مختلف سال، با میلیاردها دلار ضرر مالی روبرو شده است.

براساس اکثر پیش بینی‌ها، در ۱۵ تا ۲۰سال آینده، شاهد رشد مصرف گاز در اکثر بخش‌های اقتصاد چین خواهیم بود. انستیتوی اقتصاد و فناوری شرکت سی ان پی سی پیش‌بینی کرده که در سال ۲۰۴۰ میلادی، مصرف گاز این کشور به ۶۹۵ میلیارد متر مکعب خواهد رسید. عدد مشابه در سال ۲۰۱۸ میلادی ۲۸۲ میلیارد متر مکعب بوده‌ است.

از سوی دیگر، مصرف گاز در کشور چین به سیاست‌های دولت در بخش‌های جایگزینی زغال سنگ، توسعه انرژی‌های پاک، امنیت انرژی و میزان وابستگی به واردات انواع سوخت وابستگی قابل توجهی دارد. برنامه‌های چین برای توسعه میادین گازی این کشور را نیز باید یک عامل تاثیرگذار به شمار آورد. توسعه منابع گاز شیل نیز با چالش‌های مختلفی روبرو است.

در کوتاه مدت، امکان دستیابی به اهداف تعیین شده برای تولید گاز از میادین داخلی چین وجود ندارد. در سال ۲۰۱۸ میلادی، ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز از این ذخایر برداشت شده بود.

بدین ترتیب برنامه دولت برای دستیابی به تولید ۲۰ میلیارد متر مکعب گاز در سال جاری میلادی، قطعا محقق نخواهد شد. به همین ترتیب، تحقق پیش‌بینی‌های گذشته پکن در مورد افق‌های بلندمدت نیز با چالش‌های مختلفی روبرو خواهند بود.چینی‌ها در حال مذاکره با روس‌ها در مورد طرح‌های دیگر صادرات گاز نظیر پروژه التای و یا مسیر شرق دور هستند.

چین همواره در مذاکرات خود، موضع‌گیری‌های سخت‌گیرانه‌ای در مورد قیمت داشته است.. به همین دلیل، مذاکرات دوکشور، زمان‌بر و پیچیده خواهد بود. برنامه‌های روسیه در صدور گاز به دولت‌های آسیایی از ذخایر گاز سیبری تامین می‌شود. در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ میلادی، آن‌ها برای اکتشاف و تولید از دو میدان گازی اورینگوی و یامبورگ و به دلیل اختلافات مرزی با همسایگانشان از نیروهای نظامی بهره بردند.

 هم اینک، دو میدان عظیم چایاندا و کویکتا با مجموع ذخیره ۳.۹ تریلیون متر مکعب برای تأمین گاز خط لوله‌های صادراتی به چین در نظر گرفته شده‌اند. سایر ذخایر گاز سیبری که ۲.۵ تریلیون متر مکعب است، برای تولید ال ان جی از طریق واحدهای کوچک بخش خصوصی در نظر گرفته است. برای ساکنان مناطق دورافتاده نیز ال ان جی یک گزینه مناسب به شمار می‌رود. یکی دیگر از گزینه‌ها، ساخت تأسیسات پتروشیمی است که شرکت نفت ایرکوتسک برای احداث یک طرح، اعلام آمادگی کرده است.

خط لوله قدرت سیبری را باید یک پروژه بزرگ و سرآغاز اقداماتی عظیم تر در چارچوب همکاری‌های دو‌ کشور قدرتمند روسیه و چین دانست. اما در مورد پروژه‌های گازی دو‌ کشور، ابهام‌ها و مسائل مختلفی نظیر تقاضای بلندمدت گاز چین، میزان تولید از ذخایر داخلی، وضعیت بازار جهانی ال ان جی و چگونگی سازوکار قیمتگذاری گاز طبیعی صادراتی وجود دارد. بهترین راه پیش بینی آینده، ساختن آن است.
 
 
 
نویسنده: سرگیی کاپیتونف
منبع: Global Think Tank
مترجم: محسن داوری 

يکشنبه ۲۵ اسفند ۱۳۹۸ ساعت ۱۱:۱۵