وقتی از خواب وزارت نفت می گوییم
شطرنج ایران و آمریکا با مهره گاز
اگر واردات گاز از ایران متوقف شود، انگیزه بیشتری برای بازیافت گازهای فلر شده و توسعه انرژی‌های پاک ایجاد خواهد شد. منافع زیست‌محیطی بیشتری نیز به دست خواهد آمد.
میز نفت | با سقوط صادرات نفت ایران، تجارت منطقه‌ای و صادرات غیرنفتی در کانون تحریم‌های واشنگتن قرارگرفته است. ایران، سومین تولیدکننده گاز طبیعی دنیا است و دومین دارنده بزرگ ذخایر گاز دنیا محسوب می‌شود. تهران وابستگی زیادی به گاز تولیدی خود دارد. حدود ۷۰ درصد مصرف انرژی ایران به گاز تعلق دارد. نرخ مشابه در ایالات‌متحده ۳۲ درصد، آلمان ۲۴ درصد و نروژ ۱۵ درصد است.
در بودجه سال جاری ایران، ۴ میلیارد دلار درآمد صادرات گاز طبیعی در نظر گرفته‌شده است. این عدد برابر با ۳.۵ درصد بودجه سال ۱۳۹۹ ایران خواهد بود.
ایران صادرکننده گاز طبیعی به عراق، ترکیه و ارمنستان است. تحریم‌های کنونی ایالات‌متحده، در مورد صادرات گاز طبیعی ایران از طریق خط لوله ساکت است، اما تراکنش‌های مالی موردنیاز با تحریم روبرو است.
دولت ترامپ از خریداران گاز طبیعی ایران خواسته تا برنامه‌های خود برای کاهش تدریجی واردات گاز از تهران را اعلام کنند.
رهبران کاخ سفید معتقدند دولت‌های ارمنستان، عراق و ترکیه می‌توانند منابع جایگزینی برای گاز خریداری‌شده از ایران بیایند و یا به استفاده از سوخت‌های دیگر روی آورند. در ادامه وضعیت کشورهای خریدار گاز ایران را بررسی خواهیم کرد:
ترکیه
در مدتی بیش از یک دهه، ترکیه مهم‌ترین بازار صادرات گاز طبیعی ایران بوده است؛ اما در دو سال اخیر، آنکارا از میزان گاز خریداری‌شده از تهران و مسکو کاسته و در مقابل، مقدار گاز خریداری‌شده از آذربایجان و واردات ال ان جی از ایالات‌متحده را افزایش داده است. هم‌اکنون ایران از دومین تأمین‌کننده گاز موردنیاز ترک‌ها به رتبه چهارم سقوط کرده است.
آنکارا این اقدام را تا حدود زیادی برای خوشنودی آمریکایی‌ها انجام داده است. ترک‌ها تاکنون واردات گاز از ایران را متوقف نکرده‌اند، اما مقادیر زیادی ال ان جی از آمریکا خریداری می‌کنند.
پس از افتتاح کریدور گازی جنوبی در سال ۲۰۱۸ میلادی که این خط لوله از آذربایجان آغازشده و به ترکیه متصل می‌گردد، رهبران آنکارا توانستند تا گاز ارزان‌تر و بیشتری را از یک دولت باثبات و قابل‌اتکا ازنظر سیاسی دریافت کند. شرکت‌های ترک با سرمایه‌گذاری در تولید گاز و انتقال آن نیز از منافع این پروژه سود می‌برند.
پیش‌بینی می‌شود ترک‌ها دیر یا زود، واردات گاز از ایران را متوقف کنند. در روز ۳۱ مارس، خط لوله انتقال گاز ایران به ترکیه منفجر شد و عملیات صادرات گاز متوقف شد. اگرچه در اتفاقات پیشین در مدت یک هفته صدور گاز از سر گرفته می‌شد، اما این بار باگذشت حدود ۱۰۰ روز، شاهد تداوم توقف انتقال گاز این پروژه بودیم.
شرکت ملی گاز ایران، شبه‌نظامیان کرد را عامل این حمله معرفی کرده است، اما ترک‌ها حاضر به اظهارنظر در مورد این موضوع نشده‌اند.
عراق
کشور عراق دارای ذخایر عظیم گاز طبیعی است، اما اقدامات اندکی برای تولید از این منبع انجام داده است. بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، نیمی از گاز همراه تولیدشده از میدان‌های نفتی عراق در فلرها می‌سوزد. درواقع، عراق در جمع سه کشور دارای بیشترین میزان فلرینگ دنیا قرار دارد.
در سال‌های گذشته، چند شرکت بزرگ انرژی تلاش کردند تا در بخش بازیابی گاز فلر میدان‌ها نفتی عراق سرمایه‌گذاری کنند، اما به دلیل منافع پشت پرده بازیگران حامی وابستگی بغداد به انرژی ایران، این تلاش‌ها ناکام بوده است. اگر گازهای همراه نفت عراق بازیابی شود، به‌زودی شاهد خودکفایی این کشور در بخش گاز و تبدیل عراق به یک صادرکننده گاز طبیعی خواهیم بود.
دولت عراق پیش‌بینی کرده که اجرای پروژه‌های بازیافت گاز فلر به بیش از ۱۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد.
دولت این کشور برای تأمین گاز موردنیاز خود سالانه ۴ میلیارد مترمکعب گاز از ایران وارد می‌کند. این مقدار برابر با ۲۵ درصد گاز مصرفی عراقی‌ها است. واردات گاز از ایران از سال ۲۰۱۷ میلادی آغازشده و دو رشته خط لوله برای انتقال گاز به دو شهر بغداد و بصره فعال است. عراقی‌ها واردکننده برق ایران نیز هستند. واردات برق در فهرست تحریم‌های ایالات‌متحده قرار دارد و نیازمند کسب معافیت از خزانه‌داری آمریکا است. این معافیت بارها تمدیدشده است.
در مورد بهای گاز صادراتی ایران به عراق شاهد اختلافات زیادی میان تهران و بغداد بوده‌ایم. در سال ۲۰۱۸ میلادی، ایران صادرات گاز به عراق را متوقف کرد. این اقدام به قطع گسترده برق در کشور عراق منجر شد. شبکه برق عراق سال‌هاست با قطع جریان و اختلال روبرو است و یکی از دلایل تظاهرات مردم در دو سال گذشته، همین موضوع است.
ارمنستان
ارمنستان از سال ۲۰۰۹ میلادی، خریدار گاز از ایران است. رهبران ایروان در برابر خرید گاز از ایران به همسایه جنوبی خود برق می‌فروشند. سالانه ۵۰۰ میلیون مترمکعب گاز از ایران به ارمنستان صادر می‌شود. هرچند ظرفیت خط لوله انتقال گاز میان دو کشور بیشتر از این رقم است. دو کشور خواهان افزایش میزان گاز صادراتی و توسعه شبکه خطوط لوله گاز هستند. تهران و ایروان امیدوارند خاک ارمنستان به‌عنوان هاب ترانزیت گاز ایران به سایر کشورها مورداستفاده قرار گیرد.
رهبران تهران و ایروان امیدوارند شاهد صدور گاز ایران به گرجستان و در ادامه قاره اروپا از مسیر ارمنستان باشند. این طرح می‌تواند درآمدهای ترانزیت چشمگیری برای ایروان به دنبال آورد. دولت ارمنستان اعلام کرده به تحریم‌های ایالات‌متحده علیه ایران توجه نخواهد کرد. رهبران ایران این مواضع را موردستایش قرار داده‌اند. هرچند عدم تحریم مبادلات تجاری دو کشور از سوی ترامپ، ابهام‌برانگیز است.
پیامدهای توقف صدور گاز ایران
اگر این سه کشور خرید گاز ایران را متوقف کنند، می‌توانند از سایر منابع گازی در دسترس استفاده کنند و یا به مصرف سوخت‌های جایگزین روی آورند. ترک‌ها توانسته‌اند با افزایش خرید ال ان جی و گاز وارداتی از آذربایجان، میزان گاز خریداری‌شده از ایران و روسیه را کاهش دهند.
دلیل عدم تمایل آنکارا به تعمیر خط لوله آسیب‌دیده واردات گاز از ایران را باید به این راهبرد مرتبط دانست. آن‌ها وابستگی اندکی به گاز گران‌قیمت خریداری‌شده از ایران دارند و با شرایط اقتصادی دشوار کنونی این نیاز کمتر از همیشه شده است.
در صورت توقف واردات گاز ایران توسط عراقی‌ها، شاهد افزایش قطع جریان برق در این کشور خواهیم بود. هرچند امکان مصرف نفت در نیروگاه‌های دوگانه‌سوز عراق وجود دارد. ۶۰ درصد برق تولیدشده در نیروگاه‌های عراق از سوخت‌های مایع تأمین می‌گردد. با کاهش تقاضای جهانی نفت و افول صادرات، امکان جایگزینی گاز خریداری‌شده از ایران وجود دارد.
اگر واردات گاز از ایران متوقف شود، انگیزه بیشتری برای بازیافت گازهای فلر شده و توسعه انرژی‌های پاک ایجاد خواهد شد. منافع زیست‌محیطی بیشتری نیز به دست خواهد آمد.
از سوی دیگر، ارمنستان از گاز وارداتی از ایران برای تولید گرما استفاده می‌کند؛ اما این گرما با برق فروخته‌شده به ایران نیز قابل‌تولید است. لذا با توقف خرید گاز ایران می‌توان از زغال‌سنگ بیشتری در نیروگاه‌های برق ارمنستان استفاده کرد. همچنین راه برای تعطیلی سریع‌تر نیروگاه قدیمی هسته‌ای این کشور هموار می‌شود؛ اما در این بازی پیچیده شطرنج، همه بازیگران به حرکت‌های حریف خود چشم دوخته‌اند.
منبع: Natural Gas World
در بودجه سال جاری ایران، ۴ میلیارد دلار درآمد صادرات گاز طبیعی در نظر گرفته‌شده است. این عدد برابر با ۳.۵ درصد بودجه سال ۱۳۹۹ ایران خواهد بود.
ایران صادرکننده گاز طبیعی به عراق، ترکیه و ارمنستان است. تحریم‌های کنونی ایالات‌متحده، در مورد صادرات گاز طبیعی ایران از طریق خط لوله ساکت است، اما تراکنش‌های مالی موردنیاز با تحریم روبرو است.
دولت ترامپ از خریداران گاز طبیعی ایران خواسته تا برنامه‌های خود برای کاهش تدریجی واردات گاز از تهران را اعلام کنند.
رهبران کاخ سفید معتقدند دولت‌های ارمنستان، عراق و ترکیه می‌توانند منابع جایگزینی برای گاز خریداری‌شده از ایران بیایند و یا به استفاده از سوخت‌های دیگر روی آورند. در ادامه وضعیت کشورهای خریدار گاز ایران را بررسی خواهیم کرد:
ترکیه
در مدتی بیش از یک دهه، ترکیه مهم‌ترین بازار صادرات گاز طبیعی ایران بوده است؛ اما در دو سال اخیر، آنکارا از میزان گاز خریداری‌شده از تهران و مسکو کاسته و در مقابل، مقدار گاز خریداری‌شده از آذربایجان و واردات ال ان جی از ایالات‌متحده را افزایش داده است. هم‌اکنون ایران از دومین تأمین‌کننده گاز موردنیاز ترک‌ها به رتبه چهارم سقوط کرده است.
آنکارا این اقدام را تا حدود زیادی برای خوشنودی آمریکایی‌ها انجام داده است. ترک‌ها تاکنون واردات گاز از ایران را متوقف نکرده‌اند، اما مقادیر زیادی ال ان جی از آمریکا خریداری می‌کنند.
پس از افتتاح کریدور گازی جنوبی در سال ۲۰۱۸ میلادی که این خط لوله از آذربایجان آغازشده و به ترکیه متصل می‌گردد، رهبران آنکارا توانستند تا گاز ارزان‌تر و بیشتری را از یک دولت باثبات و قابل‌اتکا ازنظر سیاسی دریافت کند. شرکت‌های ترک با سرمایه‌گذاری در تولید گاز و انتقال آن نیز از منافع این پروژه سود می‌برند.
پیش‌بینی می‌شود ترک‌ها دیر یا زود، واردات گاز از ایران را متوقف کنند. در روز ۳۱ مارس، خط لوله انتقال گاز ایران به ترکیه منفجر شد و عملیات صادرات گاز متوقف شد. اگرچه در اتفاقات پیشین در مدت یک هفته صدور گاز از سر گرفته می‌شد، اما این بار باگذشت حدود ۱۰۰ روز، شاهد تداوم توقف انتقال گاز این پروژه بودیم.
شرکت ملی گاز ایران، شبه‌نظامیان کرد را عامل این حمله معرفی کرده است، اما ترک‌ها حاضر به اظهارنظر در مورد این موضوع نشده‌اند.
عراق
کشور عراق دارای ذخایر عظیم گاز طبیعی است، اما اقدامات اندکی برای تولید از این منبع انجام داده است. بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، نیمی از گاز همراه تولیدشده از میدان‌های نفتی عراق در فلرها می‌سوزد. درواقع، عراق در جمع سه کشور دارای بیشترین میزان فلرینگ دنیا قرار دارد.
در سال‌های گذشته، چند شرکت بزرگ انرژی تلاش کردند تا در بخش بازیابی گاز فلر میدان‌ها نفتی عراق سرمایه‌گذاری کنند، اما به دلیل منافع پشت پرده بازیگران حامی وابستگی بغداد به انرژی ایران، این تلاش‌ها ناکام بوده است. اگر گازهای همراه نفت عراق بازیابی شود، به‌زودی شاهد خودکفایی این کشور در بخش گاز و تبدیل عراق به یک صادرکننده گاز طبیعی خواهیم بود.
دولت عراق پیش‌بینی کرده که اجرای پروژه‌های بازیافت گاز فلر به بیش از ۱۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد.
دولت این کشور برای تأمین گاز موردنیاز خود سالانه ۴ میلیارد مترمکعب گاز از ایران وارد می‌کند. این مقدار برابر با ۲۵ درصد گاز مصرفی عراقی‌ها است. واردات گاز از ایران از سال ۲۰۱۷ میلادی آغازشده و دو رشته خط لوله برای انتقال گاز به دو شهر بغداد و بصره فعال است. عراقی‌ها واردکننده برق ایران نیز هستند. واردات برق در فهرست تحریم‌های ایالات‌متحده قرار دارد و نیازمند کسب معافیت از خزانه‌داری آمریکا است. این معافیت بارها تمدیدشده است.
در مورد بهای گاز صادراتی ایران به عراق شاهد اختلافات زیادی میان تهران و بغداد بوده‌ایم. در سال ۲۰۱۸ میلادی، ایران صادرات گاز به عراق را متوقف کرد. این اقدام به قطع گسترده برق در کشور عراق منجر شد. شبکه برق عراق سال‌هاست با قطع جریان و اختلال روبرو است و یکی از دلایل تظاهرات مردم در دو سال گذشته، همین موضوع است.
ارمنستان
ارمنستان از سال ۲۰۰۹ میلادی، خریدار گاز از ایران است. رهبران ایروان در برابر خرید گاز از ایران به همسایه جنوبی خود برق می‌فروشند. سالانه ۵۰۰ میلیون مترمکعب گاز از ایران به ارمنستان صادر می‌شود. هرچند ظرفیت خط لوله انتقال گاز میان دو کشور بیشتر از این رقم است. دو کشور خواهان افزایش میزان گاز صادراتی و توسعه شبکه خطوط لوله گاز هستند. تهران و ایروان امیدوارند خاک ارمنستان به‌عنوان هاب ترانزیت گاز ایران به سایر کشورها مورداستفاده قرار گیرد.
رهبران تهران و ایروان امیدوارند شاهد صدور گاز ایران به گرجستان و در ادامه قاره اروپا از مسیر ارمنستان باشند. این طرح می‌تواند درآمدهای ترانزیت چشمگیری برای ایروان به دنبال آورد. دولت ارمنستان اعلام کرده به تحریم‌های ایالات‌متحده علیه ایران توجه نخواهد کرد. رهبران ایران این مواضع را موردستایش قرار داده‌اند. هرچند عدم تحریم مبادلات تجاری دو کشور از سوی ترامپ، ابهام‌برانگیز است.
پیامدهای توقف صدور گاز ایران
اگر این سه کشور خرید گاز ایران را متوقف کنند، می‌توانند از سایر منابع گازی در دسترس استفاده کنند و یا به مصرف سوخت‌های جایگزین روی آورند. ترک‌ها توانسته‌اند با افزایش خرید ال ان جی و گاز وارداتی از آذربایجان، میزان گاز خریداری‌شده از ایران و روسیه را کاهش دهند.
دلیل عدم تمایل آنکارا به تعمیر خط لوله آسیب‌دیده واردات گاز از ایران را باید به این راهبرد مرتبط دانست. آن‌ها وابستگی اندکی به گاز گران‌قیمت خریداری‌شده از ایران دارند و با شرایط اقتصادی دشوار کنونی این نیاز کمتر از همیشه شده است.
در صورت توقف واردات گاز ایران توسط عراقی‌ها، شاهد افزایش قطع جریان برق در این کشور خواهیم بود. هرچند امکان مصرف نفت در نیروگاه‌های دوگانه‌سوز عراق وجود دارد. ۶۰ درصد برق تولیدشده در نیروگاه‌های عراق از سوخت‌های مایع تأمین می‌گردد. با کاهش تقاضای جهانی نفت و افول صادرات، امکان جایگزینی گاز خریداری‌شده از ایران وجود دارد.
اگر واردات گاز از ایران متوقف شود، انگیزه بیشتری برای بازیافت گازهای فلر شده و توسعه انرژی‌های پاک ایجاد خواهد شد. منافع زیست‌محیطی بیشتری نیز به دست خواهد آمد.
از سوی دیگر، ارمنستان از گاز وارداتی از ایران برای تولید گرما استفاده می‌کند؛ اما این گرما با برق فروخته‌شده به ایران نیز قابل‌تولید است. لذا با توقف خرید گاز ایران می‌توان از زغال‌سنگ بیشتری در نیروگاه‌های برق ارمنستان استفاده کرد. همچنین راه برای تعطیلی سریع‌تر نیروگاه قدیمی هسته‌ای این کشور هموار می‌شود؛ اما در این بازی پیچیده شطرنج، همه بازیگران به حرکت‌های حریف خود چشم دوخته‌اند.
منبع: Natural Gas World
سه شنبه ۱۷ تير ۱۳۹۹ ساعت ۱۴:۰۹
کد مطلب: 27748