ایران در رتبه دوم فلرینگ گازهای همراه

ميزنفت/ براساس سند چشم‌انداز 1404، ایران بایستی در پایان چشم‌انداز در بخش‌های مختلف عملکرد مطلوبی را در بین کشورهای منطقه داشته باشد. صنعت نفت و گاز از جمله بخش‌هایی است که بایستی در آن به همین صورت عمل گردد. یکی از حوزه‌هایی که در این بخش به لحاظ زیست‌محیطی و اقتصادی اهمیت دارد، جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه نفت می‌باشد. لذا در این یادداشت کشورهای منطقه به لحاظ سوزاندن این گازها مقایسه شده‌اند.

بررسي عملکرد کشورهاي مورد نظر چشم‌انداز 20 ساله در زمينه سوزاندن گاز‌های همراه نفت و مقایسه آن با ایران نشان مي‌دهد كه ایران در میان کشورهای منطقه در سال 2015 با سوزاندن 33 میلیون متر مکعب در روز گازهای همراه نفت در رتبه دوم قرار داشته است. این آمارها نشان می‌دهد که در بین کشورهای منطقه، عراق با 44.4 میلیون متر مکعب در روز بالاترین حجم سوزاندن گازهای همراه نفت در سال 2015 را داشته و قطر با 3 میلیون متر مکعب در روز، در پائین‌ترین قرار دارد (نمودار1).


*نمودار 1- حجم سوزاندن گازهای همراه نفت کشورهای منطقه طی سال‌های 2015-2013    میلیون متر مکعب در روز


به عبارت دیگر، به لحاظ سطح سوزاندن گازهای همراه نفت، عراق و ایران بدترین عملکرد و کشور قطر، بهترین عملکرد را داشته است. لازم به ذکر است، در صورت ادامه چنین روندی و با توجه به اجلاس محیط‌زیست پاریس (COP21)، این موضوع می‌تواند در سال‌های آتی (بعد از 2020) برای ایران هزینه‌هایی را به دنبال داشته باشد.

البته بررسی عملکرد این کشورها از لحاظ شدت سوزاندن گازهای همراه نفت[1] حاکی از این است که در بین کشورهای منطقه بالاترین و پائین‌ترین شدت سوزاندن گازهای همراه نفت به ترتیب متعلق به ازبکستان و عربستان سعودی است.



*محاسبات تحقیق (با استفاده از داده‌های گازهای همراه نفت سوزانده شده بانک جهانی و آمارهای تولید نفت‌خام سایت اینترنتی اداره اطلاعات انرژی آمریکا http://www.eia.gov/countries)

 طی سال‌های 2015-2013 این معیار برای ازبکستان از 60.2 متر مکعب در هر بشکه نفت به 47.7 متر مکعب در هر بشکه نفت و برای عربستان سعودی نیز تقریباً برابر با 0.5 مترمکعب در هر بشکه بوده است. براساس آمارهای بانک جهانی[2] در مورد گازهای همراه نفت و تولید نفت، ایران در شدت سوزاندن این گازها در رده هفتم قرار دارد. آمارهای مذکور نشان می‌دهد که طی دوره زمانی 2015-2013 شدت سوزاندن گازهای همراه نفت ایران تقریباً برابر با 66/8 متر مکعب برای هر بشکه بوده است.

نکته قابل توجه در این بررسی مربوط به کشور عربستان‌سعودی است. آمارهای نشان می‌دهد که علی‌رغم حجم بالای تولید نفت (10 میلیون بشکه در روز در سال 2015)[3]، میزان گازهای همراه نفت سوزانده شده در سطح بسیار پائینی است. به نحوی که شدت سوزاندن گازهای همراه نفت برای این کشور در سال 2015 معادل 0.5 متر مکعب برای هر بشکه نفت بوده است که نسبت به سال 2013 تقریباً ثابت مانده است.

به عبارت دیگر طی این دوره زمانی، علی‌رغم افزایش تولید نفت، میزان گازهای همراه نفت سوزانده شده تغییر خاصی نکرده است که گویای وجود سیستم مناسبی برای جمع‌آوری این گازها در این کشور است.

با توجه به چنین آماری در رابطه با سوزاندن گازهای همراه نفت، ایران بایستی سازوکار و چارچوبی را طراحی نماید تا بتواند نسبت به کشورهای منطقه گازهای همراه نفت کمتری بسوزاند. لازمه این امر، بهره‌برداری از طرح‌های جمع‌آوری گازهای همراه نفت همچون واحدهای NGL، تزریق گازهای همراه نفت به مخازن نفتی، تولید برق و پروژه‌های دیگر است. البته بخشی از این سازوکار می‌تواند ایجاد بستر مناسب برای حضور بخش‌های غیردولتی در جمع‌آوری گازهای همراه نفت باشد تا بتوان از امکانات این بخش‌ها در این زمینه استفاده کرد.

اگر چه شرکت ملی نفت در این راستا مزایده فروش گازهای همراه نفت را اجرا نموده است. ولی ارزیابی این مزایده نشان می‌دهد که نبود سازوکار مناسب همچون قرارداد سرمایه‌گذاری در مزایده مذکور موجب شده است تا بخش خصوصی حضور فعالی نتواند داشته باشد. پس ضروری است تا شرکت ملی نفت با استفاده از بازخوردهای مزایده اول، سازوکار مطلوبی را برای برگزاری موفق مزایده دوم به منظور فروش گازهای همراه نفت به بخش خصوصی ایجاد نماید.

موسسه مطالعات انرژی سبحان

[1]. Flaring Intensity شاخصی است که نشان می‌دهد به ازای تولید هر بشکه نفت چه میزان گاز همراه نفت سوزانده می‌شود.
[2]. GGFR (2012), Flaring Estimates Produced by Satellite Observations, [http://siteresources.worldbank.org/INTGGFR/Resources/Guidance_Document_Flaring_Estimates_Produced_by_Satellite_Observations.pdf]
[3]. http://www.eia.gov/countries/country-data.cfm?fips=SA
 

سه شنبه ۷ دی ۱۳۹۵ ساعت ۰۹:۴۲