مانعی به نام وزارت نفت
19 مهر 1399 ساعت 17:41
قائم مقام اسبق شرکت پالایش و پخش گفت: مطالعات دقیقی برای احداث پالایشگاه هرمز و خوزستان انجام شده بود و پروژهها در حال پیشرفت بودند، اما با تغییر دولت، لغو مجوز و جابجایی این دو پالایشگاه مسیر اجرای پروژه را متوقف کرد.
به گزارش میز نفت ، یکی از دلایل اصلی عدم احداث و توسعه پالایشگاهها و پتروپالایشگاهها در کشور، تفکر حاکم بر وزارت نفت مبنی بر خامفروشی نفت بوده است که دوران طولانی نیز بر این وزارتخانه سیطره داشته است، اما در این بین در برخی برههها از جمله دولت نهم و دهم اقدامات خوبی برای جلوگیری از خامفروشی نفت و حرکت به سمت پالایشگاهسازی و تولید فرآوردههای نفتی با ارزش افزوده بیشتر انجام شده است که احداث پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس حاصل همین اقدامات بوده است.
به طور کلی با روی کار آمدن دولت نهم و تغییر تفکر از خامفروشی نفت به سمت ساخت پالایشگاهها، هفت طرح پالایشی ستاره خلیج فارس، پالایشگاه هرمز، پالایشگاه خوزستان، پالایشگاه پارس شیراز، پالایشگاه آناهیتا کرمانشاه، پالایشگاه شهریار تبریز و پالایشگاه کاسپین در کشور تعریف شدهاند که در این بین تنها پالایشگاه ستاره خلیج فارس به بهرهبرداری رسید.
در این راستا برای بررسی دلایل به سرانجام نرسیدن مابقی طرحهای تعریف شده با جلیل سالاری قائم مقام اسبق شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی به گفتگو نشستیم.
مشروح مصاحبه اول به شرح زیر است:
*مطالعات دقیقی برای احداث پالایشگاه هرمز در جوار ستاره خلیج فارس انجام شده بود
فارس: اگر ممکن است درباره تاریخچه شکلگیری طرح پالایشگاه هرمز توضیح دهید. این طرح بر چه مبنایی تدوین شد؟
سالاری: در بند ب تبصره 11 قانون بودجه سال 86 مجوز بهینهسازی و احداث پالایشگاهها با اولویت پالایشگاههای میعانات گازی و نفت خام فوق سنگین داده شده است. در این بین بحث احداث دو پالایشگاه هرمز و خوزستان مطرح شد. چرا این دو طرح مطرح شد؟ به این دلیل که در آن زمان میدان سروش و نوروز به سرویس آمده بودند و پیشبینی شده بود که ما بیش از 200 هزار بشکه در روز نفت خام از این دو میدان تولید خواهیم کرد که البته به این عدد نرسید و روند کاهشی بود و درحال حاضر تولید حدود 60 هزار بشکه در روز تولید میباشد. نفت خام تولیدی از این میادین فوق سنگین بود، بنابراین یکی از چالشهای تولید، فروش و صادرات این نفت خام بود.
در بازار جهانی نفت خام جمهوری اسلامی ایران با دو شاخصه نفت خام سبک و سنگین ایران شناخته میشود. وزارت نفت نفت خام فوق سنگین را 16 دلار زیر قیمت نفت خام سنگین صادراتی می فروخت. در این راستا یک ارزیابی تخصصی آزمایشگاهی انجام شد تا این نفت خام فوق سنگین با روش اختلاط در پالایشگاه بندرعباس استفاده و فرآورش شود.
بدین صورت طرف خارجی که دید برای این نفت خام تقاضا وجود دارد قیمت را بالاتر آورد و در نتیجه تخفیف از 16 دلار به 6 دلار زیر قیمت نفت سنگین صادراتی رسید و مشکل ذخیرهسازی این نفت خام روی آب هم برطرف شد.
علاوه بر این دو میدان، میادین آزادگان و یادآوران نیز وارد سرویس میشدند. اینجا هم همین چالش وجود داشت و نفت خامی که قرار بود تولید شود نه در گروه نفت خام سبک ایران قرار میگرفت و نه مشخصات نفت خام سنگین صادراتی را داشت، در نتیجه باید با نفت خام هایی امتزاج پیدا میکرد تا مشخصات نفت خام سنگین صادراتی را پوشش دهد و قابل عرضه در بازار باشد. در غیر این صورت باید مشخصات نفت خام سومی را در بازار معرفی و بازاریابی میکردیم.
همزمان با این دو اتفاق، پژوهشگاه صنعت نفت مدعی شده بود که با همکاری روسها، به دانش فنی شکست مولکولی نفت خامهای فوق سنگین دست پیدا کرده که میتواند نفت فوق سنگین را سبکسازی و فرآورش کند.
آن تکنولوژی هم به صورت پایلوت در حد یک الی دو بشکه نفت خام در داخل پژوهشگاه مورد آزمایش قرار گرفت که موفق هم بود. این تکنولوژی برای اینکه به مرحله تجاری برسد نیاز بود که از حالت آزمایشگاهی به نیمه صنعتی تبدیل شود.
در نتیجه تفاهمنامه پژوهشی و مهندسی منعقد شد که یک واحد 250 بشکهای در محوطه داخل پالایشگاه بندرعباس ایجاد و مورد آزمون قرار گیرد. قرارداد احداث این واحد تدوین شد و کار را آغاز کردند تا دانش فنی این کار در حد تجاری بومیسازی شود.
به موازات این حرکت، در وزارت نفت چالش تولید نفت خام فوق سنگین مطرح بود که در آینده به بهرهبرداری میرسید و باید پیشبینیهای لازم هم میادین سروش و نوروز و هم میادین آزادگان و یادآوران انجام میشد.
ظرفیتی تولیدی نفت خام فوق سنگین خشکی در فاز اول حدود 180 هزار بشکه در روز برآورد شده بود. پس احداث پالایشگاهی درمنطقه آزاد اروند به نام پالایشگاه خوزستان و در منطقه بندرعباس به نام پالایشگاه هرمز در جوار پالایشگاه ستاره خلیج فارس در دستور کار قرار گرفت.
ظرفیت پالایشگاه هرمز 300 هزار بشکه در نظر گرفته شده بود و قرار بود 200 هزار بشکه مخلوط نفت خام فوق سنگین از میادین سروش و نوروز و لایه سنگین پارس جنوبی، 70 هزار بشکه نفت سنگین صادراتی و 30 هزار بشکه هم از میدان فروزان منابع تامین خوراک پالایشگاه باشد.
در جوار ستاره خلیج فارس، 774 هکتار زمین را پیشبینی کردند. به لحاظ تاسیساتی هم یکسری زیرساختهای مشترک با پالایشگاه ستاره خلیج فارس پیشبینی شده بود که کار احداث را راحتتر و اقتصادیتر میکرد، مثلا آبگیری که از دریا میگرفت، مشترک دیده شده بود و هیدروژن مازاد پالایشگاه ستاره خلیج فارس در پالایشگاه هرمز مصرف می شد که در حال حاضر می سوزد. هدفگذاری در الگوی پالایشگاه هرمز، تولید نفت کوره صفر و و استاندارد محصولات یورو5 بود.
در این راستا برای احداث پالایشگاه هرمز با شرکت اسار هند مذاکراتی انجام شد، زیرا این شرکت قبلا پالایشگاهی مشابه را در هند بهره برداری کرده بود که نفت خام سروش و نوروز را نیز مصرف میکرد. در نتیجه قرار شد در گام اول پالایشگاه به صورت مشترک در قالب مشارکتنامه به نسبت 40 و 60 درصد ساخته و بهرهبرداری شود. اما طرف هندی به دنبال این بود که نفت خام را با قیمتهای پایین در مطالعه و قرارداد ملحوظ کند که مورد موافقت قرار نگرفت و توافقی بین دو طرف انجام نشد. از طرفی سیاستهای اصل 44 مطرح شد که دولت در گروه 2 نمیتواند بیش از 20 درصد سهامدار شود. لذا سهام شرکت پالایش و پخش در پالایشگاه هرمز به 20 درصد رسید و 20 درصد هم به شرکت تدبیر انرژی به صورت امانی واگذار شد. وقتی شرکت اسار کنار رفت آن 60 درصد دیگر سهام نیز به شرکت تدبیر انرژی داده شد.
این اتفاقات در سال 87 اتفاق افتاد. هندیها که کنار رفتند، ترکیب سهامداران تغییر پیدا کرد و کار را شروع شد. زمین مورد نظر برای ساخت پالایشگاه هرمز استحصال شد و در همین راستا کارهایی از جمله نقشهبرداری، کار مهندسی سیویل، ارزیابی زیست محیطی و حصارکشی آن انجام شد، بعد هم طراحی بنیادی واحدها انجام شد.
در واقع کارهای اولیه زمین انجام گرفت. ضمن اینکه قرار شد که هیدروژنی که ساعتی 24 تن در پالایشگاه ستاره خلیج فارس تولید میشود، در پالایشگاه هرمز مورد استفاده قرار گیرد. مباحث مربوط به برقرسانی و آبرسانی به این پالایشگاه نیز انجام شد. این پروژه داشت جلو میرفت که به یکباره با روی کار آمدن دولت یازدهم دستور دادند پروژهای که تا آن زمان هزینه ریالی آن حدود 150 میلیارد تومان بود به جاسک منتقل شود.
*وزارت نفت با جابهجایی مکان پروژه هرمز، ساختار طرح احداث این پالایشگاه را از بین برد
فارس: چرا وزارت نفت تصمیم گرفت مکان پروژه را تغییر دهد؟ دلیلش چه بود؟
سالاری: بدون هیچ دلیلی وزارت نفت دولت یازدهم مکان پروژه هرمز را جابهجا کرد. اگر بحت توسعه سواحل مکران مطرح بود که میتوانستند مجوزهای جدیدی صادر نمایند کما اینکه یک مجوز احداث پالایشگاه 300 هزار بشکه در روز را صادر نمودند که صرفا در حد یک مجوز کاغذی است، نه اینکه پروژهای که قبلا مطالعات مکانیابی و زیرساختهای آن انجام شده و نزدیک به 150 میلیارد تومان هزینه شده را جابجا کنند.
با این اقدام، سهامدار پروژه نامهای زد (تصویر 1) که جابهجایی باعث افزایش هزینه پروژه میشود. چون الان زیرساختی اینجا ایجاد شده است ولی در جاسک نه اسکلهای هست و نه زیرساختی و حتی بحث افزایش هزینه تامین خوراک به وجود میآید. هزینههای مشترک مثل آبگیر قبلا انجام شده بود. ولی در جاسک مثلا باید هیدروژن تولید شود درحالیکه در بندرعباس این کار لازم نبود. همچنین دسترسی به گاز طبیعی، خطوط انتقال و سایر زیرساختها در جاسک آماده نبود. لذا کل مهندسی پروژه تغییر میکرد.
کد مطلب: 28547
آدرس مطلب: https://www.mizenaft.ir/news/28547/مانعی-نام-وزارت-نفت