آرامش بورس توجیهی برای ادامه رانت‌دهی
پویان رنجبر
آینده‌نگری در توسعه صنایع مختلف، موضوعی بسیار با اهمیت برای تصمیم سازان صنعتی و اقتصادی کشورها به خصوص کشورهای در حال توسعه است. فلسفه و علت آینده نگری این است که روند سیاست‌های خاص دولت در توسعه ممکن است با تغییراتی در فضای محیطی اقتصادی و صنعتی آن حوزه در آینده شکست را برای آن صنعت در یک کشور رقم بزند. بنابراین سیاست‌گذاران و تصمیم‌سازان هر صنعت با بررسی و پیش‌بینی شرایط اقتصادی و صنعتی آن حوزه در آینده، اقدام به تدوین برنامه‌های مختلف جهت کاهش تاثیرات سوء محیطی می‌کنند.
تصمیم‌گیری بر مبنای شرایط کنونی و در نظر نگرفتن شرایط آینده موضوعی است که در بسیاری از صنایع مختلف کشور دیده می‌شود و در صورت عدم اصلاح سیاست‌های دولت در قبال برخی صنایع می‌تواند آن صنعت را به شکست بکشاند. صنعت پتروشیمی یکی از صنایع در معرض خطر در شرایط کنونی اقتصاد کشور است. عدم خصوصی‌سازی مطلوب و همچنین عدم اتخاذ سیاست‌های صنعتی قابل قبول در این صنعت باعث شده است که در شرایط کنونی این صنعت به صورت کاریکاتوری رشد کند و رشد این گونه این صنعت تاثیرات نامطلوبی بر دیگر بخش‌های اقتصادی کشور داشته است.
بازار سرمایه یکی از بخش‌هایی است که توسعه کاریکاتوری صنعت پتروشیمی آن را تحت تاثیر خود قرار داده است. سودهای غیرمنطقی، کلان و تضمین شده پتروشیمی‌های بالادستی گازی نسبت به دیگر صنایع سبب شده است که بسیاری از سرمایه گذاران بازار سرمایه را به سمت خود بکشاند و حجم قابل توجهی از بازار سرمایه را به خود اختصاص دهد. در صورتی که این سود حاصل تلاش مضاعف صنعتگران هر بخش باشد به آن معنا که سود خود را از توسعه فناوری‌های جدید و سطح بالا و یا نوآوری های دیگری ایجاد کرده باشد باید به این صنعت بالید و حضور آن را در بورس مایه مباهات اقتصاد کشور دانست، ولی متاسفانه صنایع پتروشیمی بالادستی با خوراک گازی در مقایسه با سایر هزینه -فرصت‌های گاز تحویلی خود به عنوان خوراک، ارزش افزوده بسیار کمی را تولید می‌کنند (قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه و عراق ۴۹ سنت است، در صورتی که به صورت میانگین و با در نظر گرفتن میزان تبدیل خوراک به محصولات پتروشیمی های گازی، محصول فروش رفته این واحدها برابر ۴۰ سنت است) و در واقع علت سود دهی کلان این واحدها، ارائه ارزان قیمت خوراک به آنها است؛ به عبارت دیگر، سود ناشی از بازار سرمایه که بخش قابل توجهی از آن به واحدهای پتروشیمی بالادستی گازی اختصاص داده است ناشی از قیمت خوراک گازی است که به صورت ارزان در مقایسه با سایر هزینه-فرصت‌های گاز در کشور در اختیار این واحدها قرار گرفته است.
با نگاهی به وضعیت تولید کنونی کشور در حوزه محصولات بالادستی پتروشیمی‌های گازی (تولید محصولات بالادستی گازی کشور چندین برابر نیاز کنونی است) و اقتصاد صنعت پتروشیمی که بر پایه تولید محصولات با ارزش افزوده بالا از مواد هیدروکربوری است، می توان به این موضوع پی برد که لازم است بر اساس سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و بر مبنای سیاست‌های کلان نظام در حوزه انرژی، صنعت پتروشیمی را به سمت و سوی تولید محصولات با کیفیت و با ارزش افزوده بیشتر سوق داد و این موضوع نشانگر اهمیت آینده‌نگری در صنعت پتروشیمی است.
تصمیم‌گیران یک کشور با انتخاب صنایع راهبردی خود به دلیل کمبود اطلاعات در میان تولیدکنندگان و عدم توانایی آینده‌نگری‌های مطلوب، اقدام به تدوین سیاست‌های دقیقی جهت تحقق اهداف کشور خود از جمله ثروت آفرینی جهت ایجاد رفاه در جامعه و تحقق عدالت می‌کنند. با نگاهی به وضعیت صنایع پتروشیمی دنیا از جمله کشورهای پیشرفته این حوزه مانند آلمان، سنگاپور و آمریکا می توان به این موضوع پی برد که توسعه این صنایع در آینده مشروط به تکمیل زنجیره ارزش و توسعه مطلوب زنجیره تولید است.
در صورتی که روند کنونی در کشور ادامه یابد به این معنا که ارزان فروشی خوراک گاز در صنعت پتروشیمی (فروش گاز به قیمت هایی کمتر از ۱۳ سنت) انجام شود، در آینده با توجه به اشباع شدن بازارهای داخلی و جهانی از متانول، اوره و آمونیاک از یک سو و عدم توسعه صنایع تکمیلی این حوزه و به دنبال آن کاهش قیمت محصولات این صنعت، سود این صنایع رو به کاهش می‌گذارد و سهام‌داران این صنعت که روز به روز در حال افزایش هستند با ضررهای سنگینی رو به‌رو خواهند شد. در واقع، در صورتی که طرفداران قیمت‌های خوراک گاز کمتر از ۱۳ سنت برای پتروشیمی‌ها، به صورت واقعی و به دور از منافع شخصی و بخشی خود در کوتاه مدت به توسعه اقتصاد این صنعت نگاه کنند، رای به افزایش قیمت گاز جهت توسعه مطلوب زنجیره تولید این صنعت خواهند داد.
حفظ سودهای کلان و غیرمنطقی این‌گونه از صنایع به دلیل حفظ شرایط بازار سرمایه ضربه بزرگی را به آینده این صنعت و آیندگان این کشور وارد می‌کند. علی رغم آن که این اقدام ممکن است در کوتاه مدت منافع شخصی افراد و بخش‌های "خصولتی" را تأمین کند، ولی در بلند مدت با به چالش کشیده شدن سود این گونه از صنایع، همین افراد و بخش‌ها ضررهای هنگفتی خواهند کرد و بازی باخت-باخت را برای خود و کشور رقم خواهند زد.
در تمامی کشورهای پیشرفته دنیا، بورس در خدمت اقتصاد قرار دارد و بر اساس پیشرفت بلند مدت است که بورس و سرمایه گذاران بازار سرمایه در امان خواهند بود. لازم است در کشور ما نیز با اصلاح تدریجی اقتصاد، شرایط بورس نیز بهبود یابد و مسیرهای اشتباه طی شده اصلاح شود، در این صورت است که می‌توان انتظار اقتصادی شفاف و قدرتمند را در آینده داشت. در صورت در نظر گرفتن منافع کوتاه مدت اشخاص و بخش‌های خاص با ارزان فروشی خوراک گاز به قیمت هایی کمتر از ۱۳ سنت به پتروشیمی‌های بالادستی و با توجه به آینده محتمل این صنعت، می‌توان به انتظار شکست کامل این بخش از صنعت پتروشیمی نشست.
با توجه به تاثیرات قیمت خوراک پتروشیمی بر سود واحدهای بالادستی پتروشیمی گازی و به دنبال آن اثر گذاری این سود بر بازار سرمایه کنونی کشور، لازم است تا تصمیم سازان اقتصاد کلان کشور با نگاهی عمیق‌تر، دقیق‌تر و جامع‌تر به آینده و شرایط کنونی و به دور از بخشی‌نگری که ناشی از تلاش برخی بخش‌های خاص است که به سودهای کلان عادت کرده‌اند، اقدام به تصمیم سازی برای این صنعت و حوزه انرژی کشور کنند. لازم است که بخش هایی از اقتصاد کشور مانند بورس و سهامدران واحدهای پتروشیمی بالادستی گازی نگاه‌های مقطعی و کوتاه مدت را رها کنند و با نگاهی بلند مدت به توسعه این بخش راهبردی از اقتصاد و صنعت کمک نمایند تا به صورت مطلوب رشد یابد و بتواند اهداف ثروت آفرینی برای آحاد جامعه و تحقق عدالت را محقق سازد.
تصمیم‌گیری بر مبنای شرایط کنونی و در نظر نگرفتن شرایط آینده موضوعی است که در بسیاری از صنایع مختلف کشور دیده می‌شود و در صورت عدم اصلاح سیاست‌های دولت در قبال برخی صنایع می‌تواند آن صنعت را به شکست بکشاند. صنعت پتروشیمی یکی از صنایع در معرض خطر در شرایط کنونی اقتصاد کشور است. عدم خصوصی‌سازی مطلوب و همچنین عدم اتخاذ سیاست‌های صنعتی قابل قبول در این صنعت باعث شده است که در شرایط کنونی این صنعت به صورت کاریکاتوری رشد کند و رشد این گونه این صنعت تاثیرات نامطلوبی بر دیگر بخش‌های اقتصادی کشور داشته است.
بازار سرمایه یکی از بخش‌هایی است که توسعه کاریکاتوری صنعت پتروشیمی آن را تحت تاثیر خود قرار داده است. سودهای غیرمنطقی، کلان و تضمین شده پتروشیمی‌های بالادستی گازی نسبت به دیگر صنایع سبب شده است که بسیاری از سرمایه گذاران بازار سرمایه را به سمت خود بکشاند و حجم قابل توجهی از بازار سرمایه را به خود اختصاص دهد. در صورتی که این سود حاصل تلاش مضاعف صنعتگران هر بخش باشد به آن معنا که سود خود را از توسعه فناوری‌های جدید و سطح بالا و یا نوآوری های دیگری ایجاد کرده باشد باید به این صنعت بالید و حضور آن را در بورس مایه مباهات اقتصاد کشور دانست، ولی متاسفانه صنایع پتروشیمی بالادستی با خوراک گازی در مقایسه با سایر هزینه -فرصت‌های گاز تحویلی خود به عنوان خوراک، ارزش افزوده بسیار کمی را تولید می‌کنند (قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه و عراق ۴۹ سنت است، در صورتی که به صورت میانگین و با در نظر گرفتن میزان تبدیل خوراک به محصولات پتروشیمی های گازی، محصول فروش رفته این واحدها برابر ۴۰ سنت است) و در واقع علت سود دهی کلان این واحدها، ارائه ارزان قیمت خوراک به آنها است؛ به عبارت دیگر، سود ناشی از بازار سرمایه که بخش قابل توجهی از آن به واحدهای پتروشیمی بالادستی گازی اختصاص داده است ناشی از قیمت خوراک گازی است که به صورت ارزان در مقایسه با سایر هزینه-فرصت‌های گاز در کشور در اختیار این واحدها قرار گرفته است.
با نگاهی به وضعیت تولید کنونی کشور در حوزه محصولات بالادستی پتروشیمی‌های گازی (تولید محصولات بالادستی گازی کشور چندین برابر نیاز کنونی است) و اقتصاد صنعت پتروشیمی که بر پایه تولید محصولات با ارزش افزوده بالا از مواد هیدروکربوری است، می توان به این موضوع پی برد که لازم است بر اساس سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و بر مبنای سیاست‌های کلان نظام در حوزه انرژی، صنعت پتروشیمی را به سمت و سوی تولید محصولات با کیفیت و با ارزش افزوده بیشتر سوق داد و این موضوع نشانگر اهمیت آینده‌نگری در صنعت پتروشیمی است.
تصمیم‌گیران یک کشور با انتخاب صنایع راهبردی خود به دلیل کمبود اطلاعات در میان تولیدکنندگان و عدم توانایی آینده‌نگری‌های مطلوب، اقدام به تدوین سیاست‌های دقیقی جهت تحقق اهداف کشور خود از جمله ثروت آفرینی جهت ایجاد رفاه در جامعه و تحقق عدالت می‌کنند. با نگاهی به وضعیت صنایع پتروشیمی دنیا از جمله کشورهای پیشرفته این حوزه مانند آلمان، سنگاپور و آمریکا می توان به این موضوع پی برد که توسعه این صنایع در آینده مشروط به تکمیل زنجیره ارزش و توسعه مطلوب زنجیره تولید است.
در صورتی که روند کنونی در کشور ادامه یابد به این معنا که ارزان فروشی خوراک گاز در صنعت پتروشیمی (فروش گاز به قیمت هایی کمتر از ۱۳ سنت) انجام شود، در آینده با توجه به اشباع شدن بازارهای داخلی و جهانی از متانول، اوره و آمونیاک از یک سو و عدم توسعه صنایع تکمیلی این حوزه و به دنبال آن کاهش قیمت محصولات این صنعت، سود این صنایع رو به کاهش می‌گذارد و سهام‌داران این صنعت که روز به روز در حال افزایش هستند با ضررهای سنگینی رو به‌رو خواهند شد. در واقع، در صورتی که طرفداران قیمت‌های خوراک گاز کمتر از ۱۳ سنت برای پتروشیمی‌ها، به صورت واقعی و به دور از منافع شخصی و بخشی خود در کوتاه مدت به توسعه اقتصاد این صنعت نگاه کنند، رای به افزایش قیمت گاز جهت توسعه مطلوب زنجیره تولید این صنعت خواهند داد.
حفظ سودهای کلان و غیرمنطقی این‌گونه از صنایع به دلیل حفظ شرایط بازار سرمایه ضربه بزرگی را به آینده این صنعت و آیندگان این کشور وارد می‌کند. علی رغم آن که این اقدام ممکن است در کوتاه مدت منافع شخصی افراد و بخش‌های "خصولتی" را تأمین کند، ولی در بلند مدت با به چالش کشیده شدن سود این گونه از صنایع، همین افراد و بخش‌ها ضررهای هنگفتی خواهند کرد و بازی باخت-باخت را برای خود و کشور رقم خواهند زد.
در تمامی کشورهای پیشرفته دنیا، بورس در خدمت اقتصاد قرار دارد و بر اساس پیشرفت بلند مدت است که بورس و سرمایه گذاران بازار سرمایه در امان خواهند بود. لازم است در کشور ما نیز با اصلاح تدریجی اقتصاد، شرایط بورس نیز بهبود یابد و مسیرهای اشتباه طی شده اصلاح شود، در این صورت است که می‌توان انتظار اقتصادی شفاف و قدرتمند را در آینده داشت. در صورت در نظر گرفتن منافع کوتاه مدت اشخاص و بخش‌های خاص با ارزان فروشی خوراک گاز به قیمت هایی کمتر از ۱۳ سنت به پتروشیمی‌های بالادستی و با توجه به آینده محتمل این صنعت، می‌توان به انتظار شکست کامل این بخش از صنعت پتروشیمی نشست.
با توجه به تاثیرات قیمت خوراک پتروشیمی بر سود واحدهای بالادستی پتروشیمی گازی و به دنبال آن اثر گذاری این سود بر بازار سرمایه کنونی کشور، لازم است تا تصمیم سازان اقتصاد کلان کشور با نگاهی عمیق‌تر، دقیق‌تر و جامع‌تر به آینده و شرایط کنونی و به دور از بخشی‌نگری که ناشی از تلاش برخی بخش‌های خاص است که به سودهای کلان عادت کرده‌اند، اقدام به تصمیم سازی برای این صنعت و حوزه انرژی کشور کنند. لازم است که بخش هایی از اقتصاد کشور مانند بورس و سهامدران واحدهای پتروشیمی بالادستی گازی نگاه‌های مقطعی و کوتاه مدت را رها کنند و با نگاهی بلند مدت به توسعه این بخش راهبردی از اقتصاد و صنعت کمک نمایند تا به صورت مطلوب رشد یابد و بتواند اهداف ثروت آفرینی برای آحاد جامعه و تحقق عدالت را محقق سازد.
دوشنبه ۲۱ مهر ۱۳۹۳ ساعت ۱۰:۵۲
کد مطلب: 3301
