ایران، با ثبات ترین کشور نفتی جهان

حسین شیخ‌الاسلام از جمله ديپلمات‌هاي باسابقه‌اي است که در اقتصاد سیاسی دیدگاه‌های جالبی دارد. این دانش آموخته سخت‌افزار و نرم‌افزار رایانه از دانشگاه بركلی كالیفرنیا و شهید بهشتی تهران، در ماجرای تسخیر لانه جاسوسی، به همراه دانشجویان پیرو خط امام در بازسازی و رمزگشایی اسناد لانه جاسوسی آمریکا نقش پررنگی داشته است.

معاونت سیاسی و قائم مقامی وزارت امور خارجه، سفیر جمهوری اسلامی ایران در سوریه و نمایندگی مردم تهران در دوره هفتم مجلس شورای اسلامی، بخشی از مسئولیت‌های او به شمار می‌رود.

شیخ‌الاسلام، هم‌اکنون مشاور امور بین‌الملل و سیاست خارجی رئیس مجلس، مدیرکل روابط بین‌الملل مجلس شورای اسلامی، دبیرکل دبیرخانه کنفرانس بین‌المللی حمایت از انتفاضه ملت فلسطین مجلس شورای اسلامی و همچنین رئیس منتخب مجمع سازمان‌های مردم نهاد حامیان آزادی قدس شریف است.

این کارشناس سیاسی در حوزه بین‌المللی، در چند ماه گذشته و پس از آغاز گفت‌وگوهای متقابل ایران و کشورهای ۱+۵ در موضوع هسته‌ای سعی کرده است با اتخاذ موضعی متعادل و میانه‌رو، ناظر مسیر دیپلماتیک دولت برای رفع تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی باشد، وی معتقد است که : آقای روحانی ریسک بزرگی کرده و آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی از وی حمایت کرده است و اگر رییس جمهور نتواند این روند را به نتیجه مثبتی برساند، لطمه خواهد خورد.

این موضوع با توجه به شناخت و آگاهی گسترده شیخ‌الاسلام از روندها و فرآیندهای سیاسی عصر حاضر، مقدمه‌ای است برای گفت‌وگوی متفاوتی در حوزه انرژی و نفت با این کارشناس مسائل سیاسی که خواندنش به درک کامل‌تر سپهر سیاست خارجی امروز کمک می‌کند.


                                                      ****

*با توجه به ابلاغ سياست‌هاي اقتصاد مقاومتي از سوي مقام معظم رهبري، رويكردهاي جذب سرمایه‌گذاری به‌ويژه در صنعت نفت چه تغييري بايد بكند؟
در این باره یک اصل وجود دارد و آن اينكه منابع خام اوليه در داخل به محصولات با ارزش افزوده بيشتر تبديل و سپس صادر شود. در واقع بزرگترین فرصت سرمایه‌گذاری در صنايع انرژي و نفت و گاز ایران، برنامه‌اي ميان‌مدت براي ايجاد بستر مناسب براي فرآروی مواد خام و تبديل آن به انرژی برق است. این انرژی برق به‌صورت مستقیم (DC) با ولتاژ بالای هفت‌هزار ولت با کابل قابل صدور و انتقال به اروپا خواهد بود.

در اینکه اروپا به انرژی ایران نیاز دارد، تردیدی نیست. از سال‌ها پیش خط لوله‌ای برای صادرات گاز ایران به اروپا به نام نوبوکو طراحی شده است و اگر گشایشی در مذاكره‌های کنونی دولت با ۶ کشور دیگر حاصل شود و بر این اساس با لغو تحریم‌های این حوزه، آمریکایی‌ها به اروپایی‌ها اجازه بدهند، سوئیس در قلب اروپا مقصد گاز ایران خواهد بود.

اما باید در نظر داشت كه صادرات برق در قیاس با صادرات گاز، از نظر اقتصادی هم با صرفه‌تر و از نظر محیط زیستی، بیشتر دوستدار طبیعت است. افزون‌بر این، سرعت عمل را بالا می‌برد و اتلاف انرژی را به حداقل می‌رساند. باز هم اضافه بر اینها، از دوباره‌کاری‌ها هم جلوگیری می‌کند، یعنی در این فرمت، می‌توان از مواد زائد برای تزریق در چاه‌های نفت استفاده می‌كرد.

در واقع با به انجام رسیدن چنین شیوه‌ای در جایگزینی صادرات انرژی، منافع متنوعي عايد ایران مي‌شود، زیرا هم اشتغال‌زایی و ارزآوری بیشتری دارد و هم برای خارجی‌ها كه منتفع آن هستند، به صرفه‌تر است و بيشتر مشتاق آن هستند.

انتقال برق چند هزار ولتي به‌صورت دی.سی، تنها به یک کابل نیاز دارد که نيازي به ارتفاع بلند ندارد و در مقابل با احداث خط لوله كه كند و پرهزينه است می‌توان راه انتقال ساده و به‌صرفه‌ را تأمین کرد، بنابراین به ساخت و راه‌اندازی دکل بلند نیز نيازي نيست.

این در حالی است که انتقال انرژی الکتریسیته به شیوه دی.سی به دلیل بالا بودن ولتاژ، افت فشار بسیار ناچیزی خواهد داشت، در حالی که انتقال گاز به صورت پمپاژ تکه تکه، موجب هدر رفت بخش چشگيري از انرژی خواهد شد.

استفاده از این شیوه برای صادرات انرژی، خاصیت دیگری نیز دارد، زیرا با تبدیل سوخت گازی به انرژی برق و تولید انرژی پاک از یک سو، از سوی دیگر گاز CO۲ تولید می‌شود که با تزریق آن به چاه‌ها و میدان‌هاي نفتي كه با اين گاز همخواني دارند، می‌توان، فشار مخازن را نیز کنترل و تنظیم کرد. این در حالی است که افزون‌بر آن، جمع‌آوری آلودگی در یک نقطه جغرافيايي، راحت‌تر است تا گسترانیدن جزیره‌هايی از نقاط مصرف و توليد آلودگي آن به‌طور پراکنده.

همان طور که گفتم برای کشور گیرنده و مقصد صادرات انرژی پاک نیز این رویکرد ایران موجب افزایش انتفاع می‌شود، چون مقصد یا اروپا در این مورد، سیم برق را به شبکه خود وصل و بهره‌وری می‌کند، بدیهی است که تبدیل انرژی برق به انرژی‌های دیگر خیلی راحت‌تر است، زیرا برق انرژی واسطه است و به هر نوع دیگری از انرژی به‌سادگی و با هزینه غیرقابل مقایسه با سوخت‌های فسیلی، تبدیل می‌شود. با توجه به تفاوتهاي اوج مصرف ساعتي و فصلي جابجايي مصرف در شبكه برق بسيار انعطاف پذيرتر است تا گاز.


*شما به عنوان یك چهره دیپلماتیك در مذاكره با خارجی‌ها اگر بخواهید صنعت نفت و انرژی ایران را معرفی كنید از چه راهبردی استفاده می‌کنید؟
مهمترین کار ایران این است که ظرفیت‌های خود را در همه حوزه‌ها به ویژه اقتصاد و در این زمینه نیز به‌طور اخص در بخش انرژی و نیرو، با تکیه بر توان داخلی پرورش دهد و تقویت کند.

 ایران بزرگترین مخزن مستقل و در عين حال مشترک گاز را در جهان دارد، در جاهای دیگر که می‌خواهید نفت استخراج کنید، به علت مختلط بودن نفت و گاز در مخازن، باید تأسیسات احداث شود كه تفكیك شوند وبراي نفت آن بايد مصرف داشته باشيد تا گاز همراه را بهره برداري كنيد، اما گاز در میدان پارس جنوبی مستقل است و به‌راحتی می‌شود روی آن برنامه‌ریزی کرد. این یکی از بزرگترین مزیت‌های این میدان بزرگ گازی کشور است که البته تأکید بر توسعه آن وجود دارد، اما همزمان با تأکید باید شتاب اجرايي هم در دستور کار قرار بگیرد.

از سوی دیگر باید توجه کرد که ایران به‌عنوان یک کشور چهار فصل با داشتن منابع مختلف و متنوع انرژی، همه جور انرژی از حامل‌های سوخت تا ذغال سنگ و انرژی خورشیدی متناسب و انرژی باد و... را دارد، پس کشوری با چنین ظرفیت‌هایی می‌تواند متعهد شود که انرژی برق به غرب بفروشد و دست‌کم تا زمانی كه گاز دارد می‌تواند این كار را به برترین و سريع‌ترين شیوه ممکن انجام دهد و حتی اگر گاز هم نبود برای تولید و انتقال از دیگر منابع انرژی موجود که ذکر کردم، استفاده کند و به اصطلاح توربین‌ها را به طرز دیگر بچرخاند.

با این وجود در عصر امروز، انرژی‌های پاک در اولویت قرار دارند و همان طور که گفتم برای مثال ظرفیت استفاده از انرژی خورشیدی نیز در ایران بسیار بالاست، باید تأسیسات لازم برای بهره‌گیری گسترده از این انرژی رایگان، پاک و دائمی که به‌عنوان نعمت الهی در کشور وجود دارد استفاده کرد. البته با توجه به توان غني سازي پذيرفته شده در ايران نيروگاههاي اتمي پشتوانه و ضمانت خوبي براي اين جايگاه است.


*آن گونه که از کلام شما برمی‌آید، عملا دارید از سرمایه‌گذاران دعوت می‌كنید كه برای سرمایه‌گذاری در بخش نیروگاهی به ایران بیایند؟
البته همان طور که گفتم تأکید و اولویت آن است که با استفاده از توان داخلی، ظرفیت‌های موجود را ارتقا داد. جالب است بدانید كه بيشتر از۹۰ درصد ساخت نیروگاه گازي در ایران بومی است و از این حیث بهره‌بری از آنها ارزان در می‌آید، بنابراین برق، ارزان‌ترین و پایدارترین و پاک‌ترین و باصرفه‌ترین راه انتقال انرژی به اروپاست.

برای تقویت این ظرفیت باید از توان داخلی استفاده کرد، منتها در صورت نیاز نیز باید از سرمایه‌گذاری دیگر کشورها نیز استقبال کرد و طبیعی است که در داخل ممکن است به‌علت تعدد مجاری هزینه‌ای، امکان تأمین مالی مورد نیاز برای توسعه پروژه‌های نیروگاهی در زمان اندكي وجود نداشته باشد، پس جذب سرمایه خارجی از این نظر یک دست‌آورد به شمار می‌آید.


*سرمایه‌گذاری خارجی به یك سری پیش‌نیازها احتیاج دارد، امنيت، ثبات سیاسی، جذابیت اقتصادی برای سرمایه‌گذاری و... جذب سرمایه‌گذاری خارجی از دیدگاه حقوقی، قانونی، مالی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، چه فرصت‌ها و تهدید‌هایی را در بردارد؟ انتظارات و اهداف شركت‌های نفتی در سرمایه‌گذاری در یك كشور نفتی به‌طور مشخص چیست؟
بلاشک ایران در میان کشورهای تولیدکننده نفت در منطقه، باثبات‌ترین کشور است، زیرا اینجا یک دموکراسی تعریف شده و مردمی وجود دارد و این یک اصل طبیعی است که هیچ اتفاقی نمی‌تواند حکومت مردمی را تکان دهد. در این ۳۵ سال که از پیروزی انقلاب اسلامی می‌گذرد، ایران به‌عنوان یک کشور قدرتمند و صاحب موضع در برابر قدرت‌های بزرگ جهان، باثبات بوده و امتحان هم پس داده است و سربلند بیرون آمده است؛ جنگ، تحریم و تهدید، حمله و... اثری در جایگاه و استحکام نظام حاکم بر کشور نداشته است. این یعنی آنکه در ایران مثل كشورهای شاهنشاهی نیست كه با مرگ فلان پادشاه و روی كار آمدن دیگری، انقلاب و كودتا و ... شود.

این موضوع با توجه ویژه نهادهای مسئول و مدیریت صحیح اجتماعی، به نوبه خود بر سایر ساختارهای یک جامعه از جمله ساختارهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی اثر می‌گذارد و موجب گسترش سرمایه اجتماعی در جامعه می‌شود. در چنین شرایطی زمینه‌های لازم برای توسعه فرآیندهای اقتصادی در همه سطوح مهیا شده و طبیعی است که بر سوددهی فعالیت‌های اقتصادی در کشور اثر مثبت دارد.

همين ثبات و مديريت است كه باعث رشد علمي پرسرعتي در ايران گرديده كه زمينه اقتصاد دانش بنيان را فراهم نموده است.

ما اگر می‌خواهیم جذابیت اقتصادی سرمایه‌گذاری در کشور را برای سرمایه‌گذار خارجی افزایش دهیم، باید با درک درستی از هزینه - فایده ورود سرمایه‌ خارجی به کشور، معادلات تسهیل سرمایه‌گذاری یا تشدید آن را مهندسی کنیم.


*پس ایران از نظر امنیتی و سیاسی موقعیت مطلوبی برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی و منابع آْنها دارد؟
در دنیا ۲ پایه بیشتر برای مشروعیت وجود ندارد، یا رأی مردم و دموکراسی است یا قوانین الهي. اما در جمهوری اسلامی این ۲ با هم آشتی کرده‌اند و این تناقض‌ها گرد هم آمده‌اند، به همین دلیل مشروعیت ایران پایدار است. در حالی كه خیلی از حكومت‌های منطقه یا استبدادی‌اند یا با اینكه مردم‌شان مسلمانند، حكومت ها لاییک هستند.

در این شرایطی که توصیف کردم، ایران نشان داده است كه در منطقه با وجود اینکه همه غربی‌ها و قدرت‌های بزرگ (مثلا در سوریه) چیز دیگری می‌خواستند، ایران اعتقاد داشت كه نباید در امور داخلی یك كشور دخالت كرد و نمی‌شود سرنوشت یك كشور را از بیرون آن تعیین كرد. در نهايت راه حل پيشنهادي ايران كه حل از بحران سياسي ميگذرد نه از دهانه توپ و انفجار بمب مورد اعتراف قرار گرفت.

بدیهی است با این شعار اصیل که یکی از بنیادهای اساسی در نظام سیاسی جمهوری اسلامی است، دشمنان زیادی در گفتمان سلطه‌طلبی به مخالفت با ایران بر خواهند خواست، برای مثال صدام حسین می‌خواست ایران نباشد، شاهان عرب‌ به او کمک کردند و آمریکایی‌ها هم او را پشتیباتی و حمایت كردند، اما ایران سربلند بیرون آمد، زیرا متکی به خواست مردمی و رضای الهی است.
در قضیه سوریه هم خواست ایران خلاف خواست قدرت‌ها و بدخواهان منطقه بوده است و بی‌تردید حرف ایران به نتیجه می‌رسد، مطمئن باشید که در قضیه بحرین هم نظر ایران در نهایت امر بر کرسی اجرا قرار می‌گیرد.

این امر کمک می‌کند تا به لحاظ امنیت، سرمایه‌گذاران خارجی مجاب شوند که ایران یک مرکز پربازده اقتصادی امن، استراتژیک ، پايدار و مطمئن است.

پس از حمله به سفارت انگلیس و بروز بعضی از مشكلات دیپلماتیك، برخی رویكردها تغییر كرد. مثلا انگلیسی‌ها گفتند اگر ایران امنیت تابعان ما را تأمین نكند، روابط دیپلماتیك ما رشد نمی‌كند و... آیا این مسائل به گسترش فضای ایران هراسی کمک نمی‌کند؟ از شما این سئوال را می‌پرسم که كدام انگلیسی تا به حال در ایران كشته يا ربوده شده يا مورد برخوردهاي قهري و تعرض و تعدي قرار گرفته است!؟؟

مردم ایران كه به خوبی بین حکومت‌ها و مردمان و شهروندان آنها فرق می‌گذارند، مگر مردم ما با مردم آمریكا سرشاخند؟ مردم ایران چند هزار سال فرهنگ مترقی زندگی و هم‌زیستی با قوميت‌ها و نژاد و مذاهب و آداب و رسوم مختلف دیگران را در عقبه خود دارند، این امر ضامن این است که می‌شود روی ایران در هر حوزه‌اي حساب کرد.

اگر بخواهم مثال متفاوتی بزنم باید بگویم که مثلا غذای ایرانی را ببینید! غذای ایرانی با توجه به شگردهای خاص پخت و پز و فرآوری در مواد غذایی، خوراكي است با چند هزار سال فرهنگ، اما حالا در مقابل مثلا غذای آمریکایی را ببینید؛ استیک است، می‌برید و می‌گذارید روی آتش، همین! اما غذای ایراني حساب و كتاب دارد. فرق خورشت قرمه سبزي با همبرگر يا برنج و پلو ايراني با ذرت پخته آمريكايي.

به هر حال درباره آنچه شما می‌گوید به گمان من بزرگترین اتفاق در این حوزه فتح سفارت آمریكا از سوي دانشجويان پيرو خط امام (ره) و تسخیر لانه جاسوسی بود که ۵۰ نفر در ۴۴۴ روز گروگان بودند، ولی همه دیدند كه حتی در یک شرایط انقلابی، چگونه با آنها رفتار شد و علي رغم فشارها همه گروگان ها صحيح و سالم برگشتند. در میان گروگان‌ها هم جوان وجود داشت و هم مسن. اما کسی آسیبی ندید، حتی در این مدت اگر در آمریکا بودند، ممکن بود برایشان مشکلی پیش بیاید، اما در ایران کمترین مشکلی نداشتند.

اصلا باید پرسید که تا حالا كجا دیده‌اید که یك شهروند خارجی در ایران به مشكل برخورد کند، ضرب و جرح شود، دزدیده شود یا و و و حالا كه سفارت خانه ما در لندن باز شد و سفارتخانه انگليس در تهران
مردم ما نوع‌دوست هستند و همه خارجی‌ها را تحویل می‌گیرند. خارجي‌ها هم می‌گویند ایرانی‌ها خیلی خوبند. اما بعضی از تناقضات فرهنگی بعضا مشكلاتی را به وجود آورده است . مثلا یك گروهی از کشورهای اروپایی آمدند هتل استقلال برای مذاكره... ۲ سه تا از خانم‌های عضو هیئت، بدون روسری می‌روند در لابی هتل می‌نشینند... تذكر دادند به آنها و مشكلاتی ایجاد شد و....

خوب ببینید ما در همه جای دنیا در روابط دیپلماتیك «درس کد» (Dress Code) داریم كه در مختصات جغرافیایی، اقلیمی، فرهنگی و اجتماعي مختلف فرق می‌كند و وقتی یك شخصی ویزا می‌گیرد و برای كاری به‌ویژه كار دیپلماتیك به كشوری با فرهنگي متفاوت از خود سفر می‌كند، باید شئونات و قوانين كشور میزبان را بپذیرد و رعایت كند.

در اروپا اگر با لباس زیر یا لباس در خونه بیرون بروی جریمه می‌شوی یا برای مثال در یك رستوران حق نداری بدون كراوات وارد شوی یا ...، همه این موارد در عرف دیپلماتیک میان کشورها تعریف شده است.


*برای مثال در حاشیه یكی از مذاكرات قراردادی شركت ملی نفت با یك شركت خارجی از رئیس تیم مذاكره كننده خارجی پرسیدم كه نگاهشان درباره سرمایه‌گذاری در ایران چیست؟ پرسیدم چرا دفتر مركزی‌تان در ایران نیست و در امارات است و دفترتان در ایران سوت و كور است و... «نقل به مضمون» جواب داد كه كارمند ما از صبح تا عصر سر كار است و بعدش نیاز به تفریح دارد و ایران تفریح مورد نظر آنها را ندارد!
البته فراموش نكنید كه ما ایران را برای ایرانی‌ها ساختیم، نه برای خارجی‌ها...!! خارجی‌ها مهمان هستند و می‌آیند و می‌روند.

همه خارجی‌ها هم که به دنبال تفریح‌های آنچنانی نیستند! خيلي از دوستان خارجي من، بسيار مشتاقند تا يك عصر را در يكي از رستوران‌هاي دربند تهران كنار رودخانه بنشينند و لذت ببرند. هر تفریحی در هر کشوری مجاز نیست، در آمریکا هم که مجمسه به اصطلاح آزادی در آنجا نصب کرده‌اند، جایی مثل لاس وگاس وجود دارد که تفریحات رایج در آن با جای دیگر مثلا نیویورک متفاوت است.


*از دیگر منظرها هم می‌توان این موضوع را بررسی کرد، نگاه کنید ما در کشور سال به سال قوانینی مالیاتی را تغییر می‌دهیم، سیاست‌های پولی و مالی تغییر می‌کنند و... به یک نوعی می‌توان گفت که آشفتگی حقوقی و تقنینی در این باره وجود دارد که حضور سرمایه‌گذار خارجی را محدود می‌کند.
خوب البته باید تأکید کنم که این یک ضعف بزرگی است که تا کنون بوده، اما در این دولت، توجه اصلی آقای روحانی این است که با نگاه به خارج بعضی از مشکلات اقتصادی را حل کند.

ایجاد ثبات در قوانین و بخشنامه‌های دولتی و... از لازمه‌های تأمین زیرساخت‌های سرمایه‌گذاری است که باید در دستور کار دولت قرار بگیرد.

البته با توجه به شرایط موجود، به نظر می‌رسد دولت تدبیر و امید این كار را می‌كند، همین که نرخ ارز همزمان با روی کار آمدن دولت یازدهم رویه‌ای رو به ثبات داشته، در این باره امیدبخش است.
آقای روحانی قصد دارد یکی از مهمترین و سخت‌ترین اقدام‌‌ها در حوزه اقتصادی كه ثابت كردن نرخ ارز است را اجرا كند، البته قوانین به دستور و مصوبه حل می‌شود، اما نرخ ارز یک فرآیند اقتصادی است و به دستور حل نمی‌شود و به مدیریت دقیق فرآیندهای اقتصادی نياز دارد و تنها در این صورت است که حفظ ثبات نرخ ارز محقق می‌شود.

در زمان آقای خاتمی هم ارز تك نرخی بود، اما احمدی نژاد آمد و نرخ ارز را چند نرخی كرد و الان دوباره آقاي روحانی دنبال تك نرخی كردن آن است، زیرا تیم اقتصادی دولت کنونی برای کار با اقتصاد خارج، ارزش قائلند و سعی می‌كنند به این مسائل رسیدگی كنند.


*برای اجرای یك پروژه باید عواملی همچون ریسك پروژه، نیاز به سرمایه و دسترسی به دانش و تكنولوژی روز و همچنین دانش مدیریت را در نظر بگیریم. حجم سرمایه‌گذاری در مگاپروژه‌های صنعت نفت بسیار هنگفت است و منابع داخلی كفاف آن را نمی‌دهد. در شرايط كنوني آيا استقراض از بازارهای مالی بین‌المللی، به تنهایی می‌تواند ریسک‌های اجرای یک پروژه در بخش بالادستی صنعت نفت را پوشش دهد؟
ما در بخش‌هاي مهم اجرای پروژه‌ها مانند سرمایه‌گذاری، علم و فناوری، مديريت اجرايي و بهره‌مهندي از متخصصان، به مشارکت با خارجي‌ها نیاز داریم. باور داريم كه همه چيز دان و همه چيز دار نيستيم، همان طور خيلي از كشورهاي پيشرفته هم نيستند و به تعامل با ديگر كشورها نياز دارند.

در عین حال متخصصان و دانشمندان و منابع و سرمایه‌های خوبی داریم كه آنها را در حوزه های استراتژیک خودمان متمرکز کرده‌ایم (مثلا در انرژی هسته‌ای، مسائل دفاعی، سلول‌های بنیادین و...) ما رشد كرده‌ایم، ولی حتما تمایل داریم که از علم روز در صنعت نفت یا در ساخت همین نیروگاه‌های تبدیل انرژی گاز به برق و استفاده از «دی.سی» برای انتقال و صدور برق استفاده کنیم، نیروگاه‌هایی كه راندمان بالایی دارند كه از غشاء هاي خاصي بهره ميبرند ، ( پيل هاي سوختي با بازدهي و تبديل بيش از ۹۰ درصد و اتلاف زير ده درصد )

وقتی خارجی سرمایه‌اش در میان باشد، دنبال بازدهی بیشتراست، پس علم و تكنولوژی خود را می‌آورد، تا سود بیشتر عایدش بشود. سرمایه جایی می‌رود كه نیاز هست، امنیت و ثبات و پایداری هست و آمادگی برای مشارکت وجود دارد، حكم عقل این است.

در ایران همان طور که گفتم، ثبات وجود داشته و دارد، اما برای مثال این ثبات در عراق نیست، در عربستان نیست و در خیلی دیگر از کشورهای دارای منابع انرژی نیست، در همه این کشورهایی که امنیت وجود ندارد، همیشه کشور آبستن تغییر و تحول بزرگ است، برای مثال باید بگویم که عربستان به‌زودی دچار تحول خواهد شد و این موضوع ضریب امنیت را برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی کاهش می‌دهد.


*البته در ايران هم با تغییر دولت‌ها، رویه‌ها هم دستخوش تغییر می‌شود و مشكلالت ديگري را به بار مي‌آورد...

بله، این را قبول دارم و این از تبعات دموكراسی است. با این وجود اگر سرمایه‌گذاران ایران را خوب بشناسند و با شریکان ایرانی كار كنند، مشخص است كه شریك ایرانی از منافع مشترك هر ۲ طرف دفاع می‌‌كند.

سرمایه‌گذاران ایرانی باهوشند و با تغییر دولت‌‌ها باز هم می‌دانند چه كار كنند. در ایران سرمایه‌گذار ورشکسته کم داریم، چون نظام خود را به‌خوبی می شناسند، در ایران شرايط قابل پیش‌بینی است که چه کسی می‌آید و چه می‌شود و چگونه است و چه بايد كرد. با ارزيابي وضع كنوني توجهات دولت در آينده يا توجهات دولت آينده چه خواهد بود.


*از نظر شما، اقتصاد ایران با لحاظ كردن اصل رقابت‌پذیری و حفظ توان و تقویت صنایع داخلی، دروازه‌های خود را تا چه میزان می‌تواند به روی سرمایه‌گذاران خارجی باز كند؟
به نظرم با تمهيد سازكارهاي مناسب اقتصادي و قانوني محدوديتي ندارد. کلیدواژه ارتباط اقتصادی ایران با نظام اقتصادی جهان در شرایط کنونی انرژی است. ایران به‌طور سنتی صادرکننده انرژی است. پس طبیعتا عموم سرمایه‌ها به این سمت جذب می‌شود و ظرفيت بالايي نيز در اين بخش وجود دارد، از این رو تمام مباحث کلان سرمایه‌گذاری در این بخش قابل دسته‌بندی و بررسی است.

البته این نکته را هم يادآوري كنم که اصلاح ساختار قراردادهای نفتی با هدف افزایش بازیافت و تسهیل در جذب سرمایه پیمانکاران داخلی و خارجی در دستور کار وزارت نفت قرار دارد، تیم بازنگری قراردادها، در این شرایط تحریمی، درباره رژیم قراردادی برای پیاده كردن در صنعت نفت ایران به جمع‌بندی رسیدند و قراردادي را موسوم به IPC رونمایی كردند. آيا مجلس از جزئيات اين نوع قرارداد آگاه است و بعدها درباره آن انتقادي نمي‌كند و ...

غیر از قرارداد کرسنت كه شائبه‌هایی در باره پرداخت رشوه در آن مطرح شد، قرارداد دیگری نبوده است که در ابعاد آن، حرف و حديث و انقلتي وجود داشته باشد. با این وجود باید تأکید کنم که برای مثال در حوزه انرژی كجا قضیه‌ای را عَلَم كردیم؟ ما به‌عنوان یک کشور مترقی، غیر از ملی شدن صنعت نفت، قراردادهای نفت را سیاسی نكرده‌ایم! و این یعنی نگاه در این حوزه تخصصی و ویژه است.

البته این مدل هم كه از سوی دولت و مشخصا از سوی وزارت نفت، ارائه شده قطعا با هماهنگی مجلس است و مورد تأیید است، زیرا وزارت نفت نمی‌تواند ساختاری ایجاد كند، بدون اینكه تأیید مجلس را داشته باشد.

توجه داشته باشيم كه ايران در اين منطقه درارائه قراردادهاي جايگزين همواره پيشرو بوده است. بعد از ملي شدن نفت و لغو قراردادهاي امتيازي ، قراردادهاي مشاركت در توليد را شروع كرديم كه براي سالها فعال بود بعد از پيروزي انقلاب و تصويب قانون اساسي و عدم اجازه اعطاي مالكيت منابع به طرف خارجي قراردادهاي بيع متقابل را ارائه كرديم و با توجه به شرايط فعلي آنها را بهينه نموده ايم.


*با وجود رخنه‌اي كه توافق ژنو در سد تحريم‌ها ايجاد كرد، همچنان شبكه نقل و انتقال‌های بانكی به روی ایران مسدود است، مؤسسه‌های بیمه‌ای غرب با ایران كار نمی‌كنند، خرید نفت از ایران از سوی غربي همچنان متوقف است و خریدار شرقي نفت ایران هم نمی‌‌توانند پول نفت‌مان را منتقل كنند. بعید نیست كه دنیای آینده، آرام آرام به سمتی برود كه «دنیای بدون ایران» یا «دنیای بدون نفت» را تجربه کند. یعنی واقعا می‌توانند ایران را ندیده بگیرند؟ آیا می‌توانند از بازار بكر و غنی صنعت نفت ایران و نقش آن در تأمین امنیت انرژی جهان در آینده چشم بپوشند؟

جهان بدون ایران نمی‌شود. شما نگاه کنید! آنقدر كه از مذاكره‌های ایران و ۵ + ۱ در توافق ژنو در دنیا سر و صدا و خوشحالی و جنجال تبلیغاتی به پا شده، هیچ حادثه و فعالیت دیپلماتیكی در سال گذشته میلادی يا شمسي این اثربخشی را نداشته است. پس عرصه بین‌المللی بدون ایران نمی‌شود، زیرا در صورت حذف، هر ۲ طرف زیان و آسیب می‌بینند.

اظهار خوشحالی مقام‌هاي مخالف اروپایی و آمریكایی از روند رو به رشد مذاکرات اخیر ایران و كشورهاي ۱+۵ ، یعنی اینکه جهان با ایران و بدون ایران برای همه فرق می‌كند.

از این گذشته، حل مطلوب مسائل منطقه غرب آسيا هم بدون ایران ممكن نيست، همان طور که قضیه سوریه هم بدون ایران حل نمی‌شود. به همین ترتیب در نفت هم همین طور است، نقش ایران در نفت كمتر از نقش سیاسی آن در عرصه بین‌المللی نیست.

علاقه هياتهاي تجاري براي سفر به ايران علي رغم اينكه ساختار تحريمها هنوز تغييري نكرده است دليلي بر آينده درخشان روابط اقتصادي است.


*در پایان با توجه به فضایی که هم‌اکنون در عرصه بین‌المللی پیش روی ایران است، آینده صنعت نفت در جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی را چطور پیش‌بینی می‌کنید؟ اگر برای بهبود وضعیت جذب سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت نفت ایران پیشنهاد مشخصی دارید، بفرمایید.
من می‌توانم این نکته را بگویم که هر پیشنهادی در این باره، بی‌تردید باید یک نگاه تعاملی و ۲سویه داشته باشد، در واقع تنها پیشنهادی می‌تواند موفق باشد که برای هر ۲ طرف توافق، برد به همراه داشته باشد.

نکته مهم دیگر توجه به محیط زیست است، ما می‌دانیم که باارزش‌ترین دارایی مردم در این جهان، محیط زیست است، چون به حيات و سلامت آنها ربط پيدا مي كند باید همه امور طوری برنامه‌ریزی و اجرا شوند که به این دارایی آسیب‌پذیر، لطمه‌ای وارد نکند. پس در رويكردهاي تعامل‌هاي اقتصادي با جهان خارج به‌ويژه در بخش انرژي، بايد ديپلماسي انرژي پاك را در دستور كار قرار داد و در اين مسير پيشنهاد بنده مبني بر صادرات برق به جاي صادرات گاز بسيار مناسب و با استقبال همراه خواهد بود.





 

شنبه ۲۴ آبان ۱۳۹۳ ساعت ۱۱:۴۸