دکلها چرا مهم هستند؟
پيدا و پنهان واردات دكل‌های حفاری
مهندس کوروش امین پوری
بيش از ۴۰ درصد از اقلام اصلي دكل‌هاي حفاري، ساخت كشورهايي غير از چين است، از اين رو، برچسب چيني زدن بر اين دكل‌ها غلط و بهتر است لفظ كلمه تركيبي يا هيبريدي براي آنها استفاده شود. هم‌اكنون در بعضي از كشورهاي نفتخيز منطقه همچون عراق، سوريه و قطر كه اتفاقا با مشكلاتي همچون تحريم روبه‌رو نيستند، از مشابه اين دكل‌ها استفاده مي‌شود.
در ماه‌های گذشته اخبار بسیاری در باره واردات دکلهای حفاری و سود کلانی که در این بخش وجود دارد، منتشر شده است. در یادداشت زیر، مبانی و مؤلفه‌های مهم در حوزه دکلهای حفاری و واردات آن تشریح شده است که می‌تواند دید روشنی به مخاطبان بدهد.
*دكل حفاري چيست؟
دكل حفاري به زبان ساده از مجموعه‌اي از ماشين‌آلات و ابزارآلات و يك سازه فلزي به نام دكل و سازه زيرين آن و مخازن مختلف و پالايشگای كوچك كه وظيفه پالايش گل حفاری را دارد، تشكيل می شود، افزون‌بر آن تجهيزات ايمنی از جمله مهاركنندگان فوران چاه و ماشين‌آلاتي با تكنولوژی جديد به نام دوران دهنده فوقاني، همچنين با كمپ‌هاي دفتري، انبار و استراحتگاه و امكانات پزشكي، شهرك كوچكي را ايجاد مي‌كنند كه به اين مجموعه دكل حفاري خشكي مي‌گويند.
حال اگر عمليات حفاري در بخش دريايي باشد، سازه عظيمي به‌صورت شناور با پايه‌هايي متحرك به‌عنوان محل استقرار ماشين‌آلات و ابزارآلات يادشده، به كار گرفته مي‌شود، در عمليات حفاري دريايي از برخي امكانات جانبي ديگر همچون قايق‌هاي نجات، تأسيسات آب شيرين‌كن، زباله سوز و ... نيز بهره‌برداري مي‌شود.
*دكل حفاري چيني يا تركيبي
در زمان‌هاي دور، تكنولوژي ساخت همه اين امكانات در انحصار شركت‌هاي آمريكايي بود، سپس به ترتيب كشورهاي روماني، روسيه، نروژ، آلمان و ايتاليا هم به جرگه سازندگان دستگاه‌هاي حفاري و تجهيزات آن پيوستند. با باز شدن فضاي اقتصادي در شرق آسيا و به‌ويژه در كشور چين، با توجه به ارزاني كارگر و تخصيص يارانه‌هاي دولتي به سازندگان، چين هم ساخت دستگاه‌هاي حفاري را همچون بسياري ديگر از كالاها و تجهيزات، با بهره‌گيري از تكنولوژي ساخت به‌صورت مهندسي معكوس، آغاز كرد.
كمابيش در هيچ مجموعه و كارخانه‌اي، ماشين‌آلات و ابزارآلات حفاري با هم و به‌صورت يك‌جا ساخته نمي‌شود، بلكه ساخت اين قطعات مانند قطعات يك پازل در جاهاي مختلف ساخته و در يك محل يك‌پارچه‌سازي مي‌شوند كه به اين محل كارگاه برپايي گفته مي‌شود.
با تشديد تحريم‌ها، عموم صنايع ايراني براي تأمين نيازمندي‌هاي خود، بازار چين را در دسترس و مناسب يافتند، ولي با توجه به اهميت كار در حفاري چاه‌هاي نفت و گاز، در اين بخش مقاومت زيادي شد، تا اينكه نخستين بار بخش خصوصي ايران در اقدامي قابل تحسين، تهيه و تركيب ماشين‌آلات حفاري از مناطق مختلف دنيا و يكپارچه سازي در كشور چين را آغاز كرد كه متأسفانه به‌علت ناآگاهي، اين دكل‌ها به‌جاي اينكه به‌عنوان دكل تركيبي شناخته شوند، نام دكل چيني به خود گرفتند.
*تركيب مليتي ساخت دكل‌هاي حفاري
د مهمترين اقلام و تجهيزاتي كه يك دكل حفاري به اصطلاح چيني را تشيكل مي‌دهند، در كجا ساخته شده‌اند:
- چرخاننده فوقاني به ارزش تقريبي ۱۵ درصد ارزش قيمت كل دستگاه حفاري: ساخت شركت واركو آمريكا
- موتورها و ژنراتورهاي توليدكننده برق به ارزش تقريبي ۱۱ درصد قيمت كل دستگاه حفاري: ساخت آمريكا
- بخش پالايش گل حفاري به ارزش تقريبي چهار درصد ارزش قيمت كل دستگاه حفاري: ساخت آمريكا
- باكس‌هاي داخلي يك‌سوكننده‌هاي برقي به ارزش تقريبي سه درصد قيمت كل دستگاه حفاري: ساخت آلمان
- مخازن مختلف به ارزش تقريبي چهار درصد قيمت كل دستگاه حفاري: ساخت ايران
- پمپ‌هاي تغذيه آب از رودخانه به ارزش تقريبي يك درصد قيمت كل دستگاه حفاري: ساخت ايران
- كمپينگ به ارزش تقريبي يك درصد قيمت كل دستگاه حفاري: ساخت ايران
- پمپ‌هاي كوچك تغذيه ۰.۱ درصد ارزش قيمت كل دستگاه حفاري: ساخت ايران
- بخشي از لوله‌هاي حفاري به ارزش يك درصد ارزش قيمت كل دستگاه حفاري: ساخت ژاپن
بيش از ۴۰ درصد از اقلام اصلي دكل‌هاي حفاري، ساخت كشورهايي غير از چين است، از اين رو، برچسب چيني زدن بر اين دكل‌ها غلط و بهتر است لفظ كلمه تركيبي يا هيبريدي براي آنها استفاده شود. هم‌اكنون در بعضي از كشورهاي نفتخيز منطقه همچون عراق، سوريه و قطر كه اتفاقا با مشكلاتي همچون تحريم روبه‌رو نيستند، از مشابه اين دكل‌ها استفاده مي‌شود. هم‌اكنون افزون‌بر ۲ هزار دكل حفاري در دنيا، ماشين‌آلات ساخت چين دارند.
*سابقه ورود دكل‌هاي حفاري هيبريدي به بازار ايران
نخستين خريداران دكل‌هاي هيبريدي در ايران، شركت‌هاي بخش خصوصي بوده‌اند كه از سرمايه غيردولتي و شخصي خود استفاده كرده‌اند و مسلما در صرف دارايي‌ها و سرمايه خود دقت نظر وسواس‌گونه‌اي دارند، شركت‌هايي همچون دانا انرژي، پدكس، پتروهورتاش، سپنتا، خدمات اكتشاف و شركت نفت‌كاو، اين نوع دكل‌ها را خريداري كرده‌اند و از آنها استفاده مي‌كنند.
شركت‌هاي دولتي همچون ملي حفاري ايران و حفاري شمال هم پس از حصول اطمينان از كيفيت عملكردي اين نوع دكل‌ها به نسبت قيمت، توسعه ناوگان حفاري خود از طريق خريد اين دكل‌ها را آغاز كردند. اخيرا شركت‌هاي زيرمجموعه بانك پاسارگاد، قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبيا و انرژي تدبير (زيرمجموعه ستاد اجرايي فرمان امام) اقدام به خريد اين گونه دكل‌ها كرده‌اند.
*بررسي خريداران دکل‌هاي هيبريدي در ايران
آنچه مسلم است بيشتر خريداران دكل‌هاي هيبريدي، شركت‌هاي ايراني فعال در بخش خصوصي هستند كه به‌طور طبيعي با توجه به نياز كشور به توسعه ناوگان حفاري و سودآور ديدن اين بخش، به خريد دستگاه‌هاي حفاري و فعاليت در اين بخش روي آورده‌اند، پس به‌طور قطع خريد تجهيزات كيفي را در نظر مي‌گيرند كه در دراز مدت سود آنها را تضمين كند.
بديهي است كه شركت‌هاي فعال در بخش خصوصي كه مسلما دقت زيادي در خريدهاي بهينه نسبت به مجموعه هاي دولتي دارند، براي مثال، شركت سرمايه‌گذاري بانك پاسارگاد مجموعه‌اي خصوصي و اقتصادي است كه به‌طور مسلم اقتصادي بودن فعاليت‌هايش زير ذره‌بين متخصصان زبده و توانمند بانكي و اقتصادي قرار دارد.
شركت‌هاي زيرمجموعه قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبيا سعي كرده‌اند مدل جديدي از فعاليت اقتصادي را به جامعه معرفي كنند. همچنين شركت انرژي تدبير یكي ديگر از استفاده‌كنندگان دکل هاي حفاري هيبريدي است.
*بررسي امكان ساخت دكل‌هاي حفاري در ايران
ساخت دكل‌هاي حفاري خشكي و دريايي را بايد جداي از يكديگر بررسي كرد. در بخش خشكي كه كار ساده‌تر به نظر مي‌آيد، فقط بخشي از سازه فلزي، مخازن، كمپينگ، برخي از پمپ‌ها و بخشي از يك‌سوكننده‌ها در ايران، به‌صورت نمونه‌هاي محدود و بدون گواهينامه‌هاي مورد نياز ساخته مي‌شوند كه احتمالا حدود ۲۰ درصد از تجهيزات مورد نياز براي ساخت يك دكل حفاري خشكي است.
در بخش دكل‌هاي حفاري دريايي، در بعضي از شركت‌هاي ايراني، تلاش‌هاي خوبي انجام شده است و حتي در مشاركت‌هايي كه با شركت‌هاي اسكانديناوي در زماني كه سايه تحريم‌ها كمتر بود، يك دكل حفاري پايه‌دار البته با هزينه زياد و مدت زمان طولاني ساخته شد كه البته در نوع خود كاري عظيم و قابل تحسين بود، ولي با تشديد تحريم‌ها و خروج شركت‌هاي غربي، كار براي اقتصادي و كوتاه‌تر كردن زمان ساخت، متوقف شد.
به‌طور مسلم صنايع ايراني، توانمندي ساخت بومي دكل‌هاي حفاري را در طول زمان پيدا مي‌كند، اما هم‌اكنون مجموعه يكپارچه‌اي كه بتواند يك دكل حفاري بسازد، در ايران وجود ندارد، هرچند امكان ساخت، دليلي بر اقتصادي بودن آن نيست، بايد توجه داشت كه امروزه ساخت تجهيزات، صرف به دليل وجود توانمندي، انجام نمي‌شود.
*الزام‌هايي در ساخت داخل دكل حفاري
دريافت استانداردهاي بين‌المللي از واجب‌ترين مسائل در ساخت داخل دكل‌هاي حفاري است كه اميدواريم صنعت‌گران پيگير آن باشند، اما موضوع مهم‌تر، ساخت لوازم يدكي است؛ يك دكل در طول عمر فعاليت خود ۲ برابر قيمت خود لوازم يدكي مصرف مي‌كند كه برخي از صنعت‌گران با هوشياري در اين زمينه سرمايه‌گذاري‌هاي خوبي كرده‌اند كه كافي نيست و مي‌تواند به‌خوبي پايه اصلي ساخت داخل شود.
*خرید دکلهای هیبریدی؛ آری یا نه!
علی‌ایحال، نکته این است که هیبریدی یا چینی بودن دکل، شاید چندان اهمیت نداشته باشد، اما آیا به این شیوه و فرآیند خرید، باید ادامه داد یا خیر؟ در پاسخ به این پرسش، باید به تحریم‌ها و توجیه اقتصادی خرید دکل توجه کرد.
اگر تحریم ادامه پیدا کند، تقریبا ادامه خرید ناگزیر و بالاجبار ادامه خواهد یافت، ولی با پایان تحریم می‌توان از ماشین آلات و یا قطعات اروپایی یا آمریکایی استفاده کرد.
با توجه به هزینه‌های بالای کارکرد دکلهای خشکی در ایران و سود کم ناشی از عملکرد دکلهای خشکی و پایین بودن نرخ کارکرد روزانه به‌علت دامپینگ شرکتهای حفاری در رقابت‌های نابرابر و قیمت تقریبا دو برابری دکلهای حفاری کاملا اروپایی و آمریکایی، می‌توان گفت در صورت عدم تغییر الگوی هزینه‌ای شرکتهای حفاری و عدم افزایش نرخ روزانه کارکرد دکلهای حفاری، احتمالا پس از لغو تحریم‌ها هم امکان استفاده از چنین دکل‌هایی، وجود نخواهد داشت.
در این یادداشت دکل به‌صورت خیلی مقدماتی تعریف شده است و آشنایی با دکلهای حفاری، مطالعه و تحقیق‌های بیشتری نیاز دارد، با این حال می‌توان به این نکته نیز بسنده کرد که دکلهای حفاری، توان و قدرت‌های مختلفی دارند که آنها را به سه گروه دکلهای سبک، نیمه‌سنگین و سنگین طبقه‌بندی کرد.
دکلهای سبک، بیشتر در فعالیت‌های تعمیراتی و حفر چاه‌های کم عمق کاربرد دارند و بعضا دکلهای تعمیراتی نیز خوانده می‌شوند. دکلهای نیمه سنگین، عموما 2 هزار اسب بخار توان دارند که دکلهای معمول در حفاری چاه‌های نفت و گاز در ایران و جهان هستند و دکلهای سنگین هم با توان بیش از سه‌هزار اسب بخار، بیشتر در عملیات اکتشافی استفاده می‌شوند.
*دكل حفاري چيست؟
دكل حفاري به زبان ساده از مجموعه‌اي از ماشين‌آلات و ابزارآلات و يك سازه فلزي به نام دكل و سازه زيرين آن و مخازن مختلف و پالايشگای كوچك كه وظيفه پالايش گل حفاری را دارد، تشكيل می شود، افزون‌بر آن تجهيزات ايمنی از جمله مهاركنندگان فوران چاه و ماشين‌آلاتي با تكنولوژی جديد به نام دوران دهنده فوقاني، همچنين با كمپ‌هاي دفتري، انبار و استراحتگاه و امكانات پزشكي، شهرك كوچكي را ايجاد مي‌كنند كه به اين مجموعه دكل حفاري خشكي مي‌گويند.
حال اگر عمليات حفاري در بخش دريايي باشد، سازه عظيمي به‌صورت شناور با پايه‌هايي متحرك به‌عنوان محل استقرار ماشين‌آلات و ابزارآلات يادشده، به كار گرفته مي‌شود، در عمليات حفاري دريايي از برخي امكانات جانبي ديگر همچون قايق‌هاي نجات، تأسيسات آب شيرين‌كن، زباله سوز و ... نيز بهره‌برداري مي‌شود.
*دكل حفاري چيني يا تركيبي
در زمان‌هاي دور، تكنولوژي ساخت همه اين امكانات در انحصار شركت‌هاي آمريكايي بود، سپس به ترتيب كشورهاي روماني، روسيه، نروژ، آلمان و ايتاليا هم به جرگه سازندگان دستگاه‌هاي حفاري و تجهيزات آن پيوستند. با باز شدن فضاي اقتصادي در شرق آسيا و به‌ويژه در كشور چين، با توجه به ارزاني كارگر و تخصيص يارانه‌هاي دولتي به سازندگان، چين هم ساخت دستگاه‌هاي حفاري را همچون بسياري ديگر از كالاها و تجهيزات، با بهره‌گيري از تكنولوژي ساخت به‌صورت مهندسي معكوس، آغاز كرد.
كمابيش در هيچ مجموعه و كارخانه‌اي، ماشين‌آلات و ابزارآلات حفاري با هم و به‌صورت يك‌جا ساخته نمي‌شود، بلكه ساخت اين قطعات مانند قطعات يك پازل در جاهاي مختلف ساخته و در يك محل يك‌پارچه‌سازي مي‌شوند كه به اين محل كارگاه برپايي گفته مي‌شود.
با تشديد تحريم‌ها، عموم صنايع ايراني براي تأمين نيازمندي‌هاي خود، بازار چين را در دسترس و مناسب يافتند، ولي با توجه به اهميت كار در حفاري چاه‌هاي نفت و گاز، در اين بخش مقاومت زيادي شد، تا اينكه نخستين بار بخش خصوصي ايران در اقدامي قابل تحسين، تهيه و تركيب ماشين‌آلات حفاري از مناطق مختلف دنيا و يكپارچه سازي در كشور چين را آغاز كرد كه متأسفانه به‌علت ناآگاهي، اين دكل‌ها به‌جاي اينكه به‌عنوان دكل تركيبي شناخته شوند، نام دكل چيني به خود گرفتند.
*تركيب مليتي ساخت دكل‌هاي حفاري
د مهمترين اقلام و تجهيزاتي كه يك دكل حفاري به اصطلاح چيني را تشيكل مي‌دهند، در كجا ساخته شده‌اند:
- چرخاننده فوقاني به ارزش تقريبي ۱۵ درصد ارزش قيمت كل دستگاه حفاري: ساخت شركت واركو آمريكا
- موتورها و ژنراتورهاي توليدكننده برق به ارزش تقريبي ۱۱ درصد قيمت كل دستگاه حفاري: ساخت آمريكا
- بخش پالايش گل حفاري به ارزش تقريبي چهار درصد ارزش قيمت كل دستگاه حفاري: ساخت آمريكا
- باكس‌هاي داخلي يك‌سوكننده‌هاي برقي به ارزش تقريبي سه درصد قيمت كل دستگاه حفاري: ساخت آلمان
- مخازن مختلف به ارزش تقريبي چهار درصد قيمت كل دستگاه حفاري: ساخت ايران
- پمپ‌هاي تغذيه آب از رودخانه به ارزش تقريبي يك درصد قيمت كل دستگاه حفاري: ساخت ايران
- كمپينگ به ارزش تقريبي يك درصد قيمت كل دستگاه حفاري: ساخت ايران
- پمپ‌هاي كوچك تغذيه ۰.۱ درصد ارزش قيمت كل دستگاه حفاري: ساخت ايران
- بخشي از لوله‌هاي حفاري به ارزش يك درصد ارزش قيمت كل دستگاه حفاري: ساخت ژاپن
بيش از ۴۰ درصد از اقلام اصلي دكل‌هاي حفاري، ساخت كشورهايي غير از چين است، از اين رو، برچسب چيني زدن بر اين دكل‌ها غلط و بهتر است لفظ كلمه تركيبي يا هيبريدي براي آنها استفاده شود. هم‌اكنون در بعضي از كشورهاي نفتخيز منطقه همچون عراق، سوريه و قطر كه اتفاقا با مشكلاتي همچون تحريم روبه‌رو نيستند، از مشابه اين دكل‌ها استفاده مي‌شود. هم‌اكنون افزون‌بر ۲ هزار دكل حفاري در دنيا، ماشين‌آلات ساخت چين دارند.
*سابقه ورود دكل‌هاي حفاري هيبريدي به بازار ايران
نخستين خريداران دكل‌هاي هيبريدي در ايران، شركت‌هاي بخش خصوصي بوده‌اند كه از سرمايه غيردولتي و شخصي خود استفاده كرده‌اند و مسلما در صرف دارايي‌ها و سرمايه خود دقت نظر وسواس‌گونه‌اي دارند، شركت‌هايي همچون دانا انرژي، پدكس، پتروهورتاش، سپنتا، خدمات اكتشاف و شركت نفت‌كاو، اين نوع دكل‌ها را خريداري كرده‌اند و از آنها استفاده مي‌كنند.
شركت‌هاي دولتي همچون ملي حفاري ايران و حفاري شمال هم پس از حصول اطمينان از كيفيت عملكردي اين نوع دكل‌ها به نسبت قيمت، توسعه ناوگان حفاري خود از طريق خريد اين دكل‌ها را آغاز كردند. اخيرا شركت‌هاي زيرمجموعه بانك پاسارگاد، قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبيا و انرژي تدبير (زيرمجموعه ستاد اجرايي فرمان امام) اقدام به خريد اين گونه دكل‌ها كرده‌اند.
*بررسي خريداران دکل‌هاي هيبريدي در ايران
آنچه مسلم است بيشتر خريداران دكل‌هاي هيبريدي، شركت‌هاي ايراني فعال در بخش خصوصي هستند كه به‌طور طبيعي با توجه به نياز كشور به توسعه ناوگان حفاري و سودآور ديدن اين بخش، به خريد دستگاه‌هاي حفاري و فعاليت در اين بخش روي آورده‌اند، پس به‌طور قطع خريد تجهيزات كيفي را در نظر مي‌گيرند كه در دراز مدت سود آنها را تضمين كند.
بديهي است كه شركت‌هاي فعال در بخش خصوصي كه مسلما دقت زيادي در خريدهاي بهينه نسبت به مجموعه هاي دولتي دارند، براي مثال، شركت سرمايه‌گذاري بانك پاسارگاد مجموعه‌اي خصوصي و اقتصادي است كه به‌طور مسلم اقتصادي بودن فعاليت‌هايش زير ذره‌بين متخصصان زبده و توانمند بانكي و اقتصادي قرار دارد.
شركت‌هاي زيرمجموعه قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبيا سعي كرده‌اند مدل جديدي از فعاليت اقتصادي را به جامعه معرفي كنند. همچنين شركت انرژي تدبير یكي ديگر از استفاده‌كنندگان دکل هاي حفاري هيبريدي است.
*بررسي امكان ساخت دكل‌هاي حفاري در ايران
ساخت دكل‌هاي حفاري خشكي و دريايي را بايد جداي از يكديگر بررسي كرد. در بخش خشكي كه كار ساده‌تر به نظر مي‌آيد، فقط بخشي از سازه فلزي، مخازن، كمپينگ، برخي از پمپ‌ها و بخشي از يك‌سوكننده‌ها در ايران، به‌صورت نمونه‌هاي محدود و بدون گواهينامه‌هاي مورد نياز ساخته مي‌شوند كه احتمالا حدود ۲۰ درصد از تجهيزات مورد نياز براي ساخت يك دكل حفاري خشكي است.
در بخش دكل‌هاي حفاري دريايي، در بعضي از شركت‌هاي ايراني، تلاش‌هاي خوبي انجام شده است و حتي در مشاركت‌هايي كه با شركت‌هاي اسكانديناوي در زماني كه سايه تحريم‌ها كمتر بود، يك دكل حفاري پايه‌دار البته با هزينه زياد و مدت زمان طولاني ساخته شد كه البته در نوع خود كاري عظيم و قابل تحسين بود، ولي با تشديد تحريم‌ها و خروج شركت‌هاي غربي، كار براي اقتصادي و كوتاه‌تر كردن زمان ساخت، متوقف شد.
به‌طور مسلم صنايع ايراني، توانمندي ساخت بومي دكل‌هاي حفاري را در طول زمان پيدا مي‌كند، اما هم‌اكنون مجموعه يكپارچه‌اي كه بتواند يك دكل حفاري بسازد، در ايران وجود ندارد، هرچند امكان ساخت، دليلي بر اقتصادي بودن آن نيست، بايد توجه داشت كه امروزه ساخت تجهيزات، صرف به دليل وجود توانمندي، انجام نمي‌شود.
*الزام‌هايي در ساخت داخل دكل حفاري
دريافت استانداردهاي بين‌المللي از واجب‌ترين مسائل در ساخت داخل دكل‌هاي حفاري است كه اميدواريم صنعت‌گران پيگير آن باشند، اما موضوع مهم‌تر، ساخت لوازم يدكي است؛ يك دكل در طول عمر فعاليت خود ۲ برابر قيمت خود لوازم يدكي مصرف مي‌كند كه برخي از صنعت‌گران با هوشياري در اين زمينه سرمايه‌گذاري‌هاي خوبي كرده‌اند كه كافي نيست و مي‌تواند به‌خوبي پايه اصلي ساخت داخل شود.
*خرید دکلهای هیبریدی؛ آری یا نه!
علی‌ایحال، نکته این است که هیبریدی یا چینی بودن دکل، شاید چندان اهمیت نداشته باشد، اما آیا به این شیوه و فرآیند خرید، باید ادامه داد یا خیر؟ در پاسخ به این پرسش، باید به تحریم‌ها و توجیه اقتصادی خرید دکل توجه کرد.
اگر تحریم ادامه پیدا کند، تقریبا ادامه خرید ناگزیر و بالاجبار ادامه خواهد یافت، ولی با پایان تحریم می‌توان از ماشین آلات و یا قطعات اروپایی یا آمریکایی استفاده کرد.
با توجه به هزینه‌های بالای کارکرد دکلهای خشکی در ایران و سود کم ناشی از عملکرد دکلهای خشکی و پایین بودن نرخ کارکرد روزانه به‌علت دامپینگ شرکتهای حفاری در رقابت‌های نابرابر و قیمت تقریبا دو برابری دکلهای حفاری کاملا اروپایی و آمریکایی، می‌توان گفت در صورت عدم تغییر الگوی هزینه‌ای شرکتهای حفاری و عدم افزایش نرخ روزانه کارکرد دکلهای حفاری، احتمالا پس از لغو تحریم‌ها هم امکان استفاده از چنین دکل‌هایی، وجود نخواهد داشت.
در این یادداشت دکل به‌صورت خیلی مقدماتی تعریف شده است و آشنایی با دکلهای حفاری، مطالعه و تحقیق‌های بیشتری نیاز دارد، با این حال می‌توان به این نکته نیز بسنده کرد که دکلهای حفاری، توان و قدرت‌های مختلفی دارند که آنها را به سه گروه دکلهای سبک، نیمه‌سنگین و سنگین طبقه‌بندی کرد.
دکلهای سبک، بیشتر در فعالیت‌های تعمیراتی و حفر چاه‌های کم عمق کاربرد دارند و بعضا دکلهای تعمیراتی نیز خوانده می‌شوند. دکلهای نیمه سنگین، عموما 2 هزار اسب بخار توان دارند که دکلهای معمول در حفاری چاه‌های نفت و گاز در ایران و جهان هستند و دکلهای سنگین هم با توان بیش از سه‌هزار اسب بخار، بیشتر در عملیات اکتشافی استفاده می‌شوند.
چهارشنبه ۷ مرداد ۱۳۹۴ ساعت ۰۸:۰۹
کد مطلب: 7567
مطلب بدی نبود ولی به نظر میرسد این مقاله باهدف توجیه خرید دکلهای چینی نوشته شده است.اما اگر بخواهیم اظهار نظری در مورد محتوای این مطلب داشته باشیم موارد ذیل قابل ذکر است:
اولا اعداد و ارقامی که گفته شده به نظر کمی با واقعیت اختلاف دارد. برای مثال بحث کمپ دکل خشکی که یک درصد قیمت براورد شده است درست نیست و اگر قیمت واقعی دکل چینی را 15 میلیون دلار در نظر بگیریم و حداقل 700 هزار دلار برای کمپ بدون لوازم و تجهیزات داخل ان نظیر تشک و پتو و لوازمی نظیر تلویزیون و از این قبیل در نظر بگیریم حداقل 5 درصد قیمت را شامل میشود. در خصوص دکلهای چینی همانند سایر تجهیزات چینی ها استاد کپی برداری هستند. ممکن است چند دکل اول را از تجهیزات خارجی استفائه کنند ولی مسلما به مرور تجهیزات داخلی جایگزین میشود. البته این را هم بگویم که نمیتوان به کیفیت تجهیزات چینی را کامل بد قلمداد نمود. من خودم از کارخانه ای در چین بازدید کردم که تجهیزات با برند شرکت امریکایی NOV که یک مارک معروف است را تولید میکرد و چندین انبار از تجهیزات این شرکت را داشت. بحث اصلی در خصوص دکل های چینی یکی نظارت درست بر روی ساخت انهاست و اطمینان از کیفیت و بحث دوم قیمت است. اگر میشد اماری از قیمت دکل های خریداری شده بدست اونرد این مطلب بهتر جا میافتد. اولین دکلی که توسط شرکتهای ایرانی خریداری شد اگر اشتباه نکنم توسط شرکت اورینتال بود که در سال 85 سفارش داده شده بود و قیمت ان در ان زمان 9 میلیون دلار بود. بعد از ان قیمتهای 10 میلیون و کمی بیشتر را شاهد بودیم. در دوسال پیش قیمتهای بالای 17 میلیون دلار عنوان میشد. اگر چه بحث تجهیزات روی دکل و یا قطعات یدکی و همچنین مشخصات تجهیزات روی دکل تاثیر زیادی روی قیمت دارد ولی متاسفانه رقابت شرکتهای ایرانی برای خرید و حضور واسطه ها موجب افزایش قیمت زیادی گردید. در حال حاضر خرید دکلهای خشکی با توجه به قیمت اجاره ان اصلا به صرفه نیست و فکر نمیکنم مجموعه اقتصادی حاضر باشد دکل خریداری نماید. عمده دلیل ان هم به خاطر قیمت تمام شده دکلها است اگر چه رقابت در ایران مشکل است و شرکتی مانند ملی حفاری با توجه به امکاناتی که در اختیار دارد و دولتی بودن ان امکان رقابت را از بین میبرد. برای نمونه در مناقصه مربوط به 5 چاه که حدود دوهفته قبل برگزار گردید قیمت شرکتهای حفاری شمال و ملی حفاری حدود 85 میلیون دلار بود و شرکتهایی نظیر دانا و پدکس و چند شرکت دیگر حدود 120 میلیون دلار و بالاتر بود. این اختلاف قیمت که حدود 50 درصد است درست نیست و به نظر من این مناقصه ایراد دارد و حتما باید براورد کارفرما در ان درنظر گرفته شود.مطلب اساسی دیگر در مورد ساخت دکل به تصمیمات کلان کشور برمیگردد. در همین مقاله اشاره شده است که یک دکل در ایران ساخته شده است بنا براین نمیتوان منکر امکان ساخت دکل در ایران شد. کما اینکه سکوهای دریایی سالها است که در ایران ساخته میشود و شرکتی مانند تاسیسات دریایی 14 سال پیش توانست از هند پروژه بگیرد و اجرا نماید. همه میدانیم که نفت موتور محرک اقتصاد کشور است. اگر بخواهیم اقتصاد کشور را متحول کنیم باید از نفت شروع کنیم. پروژه های نفت قابلیت جذب صنایع و کارها را دارد. متاسفانه فرصت خوبی برای ساخت دکلها از دست دادیم اگر چه اگر کار به اهل فن سپرده شود حتما جواب خواهد داد.
این مطلب مربوط به دکلهای چینی است و بیشتر به ان پرداخته است ولی در خصوص دکلهای دریایی مطلب مهم خرید دکلهای دست دوم است که متاسفانه توسط اهل فن خریداری نگردیده است و بعضا با رقابت شرکتهای ایرانی با یکدیگر و حضور واسطه ها و دلالها با قیمتهای خیلی بالایی خریداری شده است. پولهایی که برای این دکلها پرداخت شده است بعضا قیمت یک دکل نو است.