حقیقت تهاتر نفت و کالا میان ایران و روسیه
روحانی و وزارت نفت بدنبال تهاتر
وحید حاجی پور| موضوع تهاتر نفتی ایران و روسیه بازهم جنجال‌ساز شده است؛ در شبکه‌های مجازی این‌گونه القا می‌شود که در سفر علی اکبر ولایتی به روسیه و دیدار وی با ولادیمیر پوتین، مقررشده ایران به روسیه نفت بدهد و مسکو به ازای آن غذا در اختیار تهران قرار دهد؛ یعنی همان نفت در برابر غذا.
نخستین باری که چنین عبارتی وارد ادبیات اقتصاد بین‌الملل به‌طورجدی شد، صدام مورد تحریم های شدید بین‌المللی در دهه 90 میلادی قرار گرفت و به وی مجوزی داده شد تا با صادرات محدود نفت، بتواند مواد غذایی و دارو برای مردمانش تهیه کند البته با نظارت دقیق سازمان ملل. حالا عده‌ای سعی دارند برای وخیم نشان دادن اوضاع کشور، از این عبارت بهره برده و با سیاسی‌کاری تمام و کمال، این دروغ را در جامعه فراگیر کنند که «ایران امروز» به وضعیت صدام دچار شده است. ضمن آنکه در بحث تهاتر، قرار نیست غذایی وارد کشور شود زیرا همه چیز روی کالاهای صنعتی و تجهیزات و البته مقادیری گندم بنا نهاده شده است.
گروه دیگری نیز هستند که این راهکار را متوجه حاکمیت کرده و دولت را از به‌کارگیری معاملات تهاتری جدا می‌کنند درحالی‌که طی 5 سال گذشته دولت مذاکرات بسیاری را با کشورهای چین، اتریش و هند برای تهاتر نفت و کالا آغاز کرده بود. اما در باب روسیه باید گفت که این ایده محصول دیدار حسن روحانی به ولادیمیر پوتین بوده است.
*تاریخ یک قرارداد
ماجرای همکاری ایران و روسیه برای فروش نفت به دوران تحریم بازمی‌گردد که روس‌ها ابراز آمادگی کردند تا نفت ایران را با تخفیف خریداری کنند. با توجه به شباهت نفت ایران و اورال روسیه مقامات ایرانی در دولت دهم سه بار به روسیه سفر کردند و در یک فضای اقتصادی – اطلاعاتی مذاکرات را پیش بردند که درنهایت به دلیل درخواست تخفیف عجیب از سوی روسیه و عقب‌نشینی بانک‌های روسی این مذاکرات بی‌نتیجه ماند. سال 91 بود که این ایده مطرح شد ولی مجموع مذاکرات دو کشور به نتیجه روشنی دست نیافت تا اینکه دولت یازدهم به روی کار آمد. در روزهای نخست ریاست جمهوری حسن روحانی، وی در اجلاس شانگهای با ولادیمیر پوتین دیدار کرد که از دل این دیدار ایده تهاتر 500 هزار بشکه نفت خام با تجهیزات و کالاهای روسی مطرح شد.
توافق دو دولت در بالاترین سطح خود موجب شد تا سفرهای الکساندر نواک به تهران پا بگیرد و دیدارهای او با وزیر نفت ایران حساسیت‌برانگیز شود. تا پیش ازعیان شدن جزئیات این مذاکرات برخی رسانه‌های خارجی از ماهیت مذاکرات خبر دادند و نوشتند پاستور و کرملین برای تهاتر نیم میلیون بشکه نفت در حال رایزنی هستند، قراردادی به ارزش 20 میلیارد دلار.
با توجه به شرایط تحریم در ابتدای کار دولت یازدهم و تلاش دولت برای افزایش صادرات نفت در زمان تحریم، این ایده با سرعت بیشتری دنبال شد تا در ازای نفت ایران کالاهای روسی به کشور وارد شود. در این بین مدیریت امور بین‌الملل شرکت ملی نفت خواستار بررسی بیشتر ابعاد این موضوع شد اما مقامات بالاتر عجله خاص خود را داشتند. امور بین‌الملل می‌گفت روسیه باید مشخص کند نفت ایران را در چه بازارهایی به فروش می‌رساند و اگر قرار است شرکت‌های روسی نفت ایران را در بازارهای سنتی ایران به فروش برسانند انعقاد این قرارداد منطقی نیست.
در مقابل اما وزیر نفت در مصاحبه‌های پی‌درپی از آغاز فروش 500 هزار بشکه نفت به روسیه می‌گفت که روس‌ها هم بلافاصله این موضوع را تکذیب می‌کردند. به‌عنوان نمونه بیژن زنگنه دو سال پیش و در راه بازگشت از اجلاس اوپک در هواپیما به خبرنگاران گفته بود :«امیدواریم هفته آینده نخستین محموله واردات نفتی خود را از ایران وارد کند.»
زنگنه همچنین مدعی شده بود که با همین وزیر روسی یعنی الکساندر نواک هم مذاکره و توافق کرده که روس‌ها روزانه کمتر از 500 هزار بشکه در روز در مقابل پول نقد از ایران بخرند و ایران این پول‌ها را برای خرید اقلامی نظیر فولاد، گندم و محصولات جانبی تولید نفت از روسیه استفاده کنند.
پس‌ازاین مصاحبه بود که الکساندر نواک در خصوص مصاحبه زنگنه گفته که وی «به مفاد تفاهم‌نامه‌ای اشاره کرده که برای افزایش همکاری‌های اقتصادی و تجاری میان ایران و روسیه منعقد شده و بر اساس مفاد آن، ایران باید پول حاصل از فروش نفت خود را در بازار خرید کالا از فدراسیون روسیه هزینه کند.»
نواک موضع خود را بار دیگر صریح‌تر مطرح کرده و گفته که «مطمئناً» نفت ایران به روسیه وارد نخواهد شد و روسیه خود تولیدکننده نفت است و قصد نداریم نفت بخریم.»
*نه سوآپ نه واردات
برخی رسانه‌ها در اشتباه خود عنوان می‌کردند که ایران می‌خواهد 500 هزار بشکه سوآپ را با روسیه استارت بزند و برخی دیگر این قرارداد را تهاتر می‌دانستند به‌طوری‌که روسیه بجای پرداخت پول نفت به ایران کالا صادر کند. اما هیچ‌یک از این موارد درست نبوده زیرا هر دو طرف مذاکره بارها آن را تکذیب کرده بودند.
مذاکرات 4 ساله در دولت یازدهم درنهایت به امضای قرارداد 100 هزار بشکه‌ای رسید که مهم‌ترین دلیل این موضوع٬ رفع تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران و همچنین وضع تحریم‌های جدید علیه روسیه بود. روس‌ها که می‌خواستند از شرایط ایران بهترین بهره را برده و به معامله‌ای شیرین با ایران دست یابند به دلیل تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا در موقعیت نامناسبی قرار گرفتند ولی بااین‌وجود وزیر نفت برای اجرایی کردن این مهم مصاحبه‌های بسیاری کرد که اغلب با تکذیب روس‌ها همراه شد.
به هر صورت وزیر نفت آذرماه 95 درباره آخرین وضعیت قرارداد نفتی ایران و روسیه گفت حجم موردتوافق گرفته برای فروش روزانه نفت به روسیه 100 هزار بشکه است که قرار است نیمی از آن به‌صورت خرید خدمات فنی و مهندسی از کشور روسیه پرداخت شود و نیمی دیگر به‌صورت نقدی به ایران پرداخت شود. هنوز بر روی این موضوع که چه کالایی را دریافت کنیم توافق صورت نگرفته است زیرا هنوز هیچ نفتی به روسیه صادر نشده است.
به هر صورت نهایت خواسته دولت یازدهم از روسیه، به انعقاد قرارداد 100 هزار بشکه‌ای رسید که به‌صورت نامنظم در حال انجام است. نکته اصلی هم آن است که درخواست ایران از روسیه برای تهاتر، محصول استراتژی خود دولت است و اگر انتقادی به این موضوع وارد است باید از حسن روحانی درخواست پاسخگویی کرد که روی رقم 500 هزار بشکه تأکید فراوانی داشته و دارد.
نخستین باری که چنین عبارتی وارد ادبیات اقتصاد بین‌الملل به‌طورجدی شد، صدام مورد تحریم های شدید بین‌المللی در دهه 90 میلادی قرار گرفت و به وی مجوزی داده شد تا با صادرات محدود نفت، بتواند مواد غذایی و دارو برای مردمانش تهیه کند البته با نظارت دقیق سازمان ملل. حالا عده‌ای سعی دارند برای وخیم نشان دادن اوضاع کشور، از این عبارت بهره برده و با سیاسی‌کاری تمام و کمال، این دروغ را در جامعه فراگیر کنند که «ایران امروز» به وضعیت صدام دچار شده است. ضمن آنکه در بحث تهاتر، قرار نیست غذایی وارد کشور شود زیرا همه چیز روی کالاهای صنعتی و تجهیزات و البته مقادیری گندم بنا نهاده شده است.
گروه دیگری نیز هستند که این راهکار را متوجه حاکمیت کرده و دولت را از به‌کارگیری معاملات تهاتری جدا می‌کنند درحالی‌که طی 5 سال گذشته دولت مذاکرات بسیاری را با کشورهای چین، اتریش و هند برای تهاتر نفت و کالا آغاز کرده بود. اما در باب روسیه باید گفت که این ایده محصول دیدار حسن روحانی به ولادیمیر پوتین بوده است.
*تاریخ یک قرارداد
ماجرای همکاری ایران و روسیه برای فروش نفت به دوران تحریم بازمی‌گردد که روس‌ها ابراز آمادگی کردند تا نفت ایران را با تخفیف خریداری کنند. با توجه به شباهت نفت ایران و اورال روسیه مقامات ایرانی در دولت دهم سه بار به روسیه سفر کردند و در یک فضای اقتصادی – اطلاعاتی مذاکرات را پیش بردند که درنهایت به دلیل درخواست تخفیف عجیب از سوی روسیه و عقب‌نشینی بانک‌های روسی این مذاکرات بی‌نتیجه ماند. سال 91 بود که این ایده مطرح شد ولی مجموع مذاکرات دو کشور به نتیجه روشنی دست نیافت تا اینکه دولت یازدهم به روی کار آمد. در روزهای نخست ریاست جمهوری حسن روحانی، وی در اجلاس شانگهای با ولادیمیر پوتین دیدار کرد که از دل این دیدار ایده تهاتر 500 هزار بشکه نفت خام با تجهیزات و کالاهای روسی مطرح شد.
توافق دو دولت در بالاترین سطح خود موجب شد تا سفرهای الکساندر نواک به تهران پا بگیرد و دیدارهای او با وزیر نفت ایران حساسیت‌برانگیز شود. تا پیش ازعیان شدن جزئیات این مذاکرات برخی رسانه‌های خارجی از ماهیت مذاکرات خبر دادند و نوشتند پاستور و کرملین برای تهاتر نیم میلیون بشکه نفت در حال رایزنی هستند، قراردادی به ارزش 20 میلیارد دلار.
با توجه به شرایط تحریم در ابتدای کار دولت یازدهم و تلاش دولت برای افزایش صادرات نفت در زمان تحریم، این ایده با سرعت بیشتری دنبال شد تا در ازای نفت ایران کالاهای روسی به کشور وارد شود. در این بین مدیریت امور بین‌الملل شرکت ملی نفت خواستار بررسی بیشتر ابعاد این موضوع شد اما مقامات بالاتر عجله خاص خود را داشتند. امور بین‌الملل می‌گفت روسیه باید مشخص کند نفت ایران را در چه بازارهایی به فروش می‌رساند و اگر قرار است شرکت‌های روسی نفت ایران را در بازارهای سنتی ایران به فروش برسانند انعقاد این قرارداد منطقی نیست.
در مقابل اما وزیر نفت در مصاحبه‌های پی‌درپی از آغاز فروش 500 هزار بشکه نفت به روسیه می‌گفت که روس‌ها هم بلافاصله این موضوع را تکذیب می‌کردند. به‌عنوان نمونه بیژن زنگنه دو سال پیش و در راه بازگشت از اجلاس اوپک در هواپیما به خبرنگاران گفته بود :«امیدواریم هفته آینده نخستین محموله واردات نفتی خود را از ایران وارد کند.»
زنگنه همچنین مدعی شده بود که با همین وزیر روسی یعنی الکساندر نواک هم مذاکره و توافق کرده که روس‌ها روزانه کمتر از 500 هزار بشکه در روز در مقابل پول نقد از ایران بخرند و ایران این پول‌ها را برای خرید اقلامی نظیر فولاد، گندم و محصولات جانبی تولید نفت از روسیه استفاده کنند.
پس‌ازاین مصاحبه بود که الکساندر نواک در خصوص مصاحبه زنگنه گفته که وی «به مفاد تفاهم‌نامه‌ای اشاره کرده که برای افزایش همکاری‌های اقتصادی و تجاری میان ایران و روسیه منعقد شده و بر اساس مفاد آن، ایران باید پول حاصل از فروش نفت خود را در بازار خرید کالا از فدراسیون روسیه هزینه کند.»
نواک موضع خود را بار دیگر صریح‌تر مطرح کرده و گفته که «مطمئناً» نفت ایران به روسیه وارد نخواهد شد و روسیه خود تولیدکننده نفت است و قصد نداریم نفت بخریم.»
*نه سوآپ نه واردات
برخی رسانه‌ها در اشتباه خود عنوان می‌کردند که ایران می‌خواهد 500 هزار بشکه سوآپ را با روسیه استارت بزند و برخی دیگر این قرارداد را تهاتر می‌دانستند به‌طوری‌که روسیه بجای پرداخت پول نفت به ایران کالا صادر کند. اما هیچ‌یک از این موارد درست نبوده زیرا هر دو طرف مذاکره بارها آن را تکذیب کرده بودند.
مذاکرات 4 ساله در دولت یازدهم درنهایت به امضای قرارداد 100 هزار بشکه‌ای رسید که مهم‌ترین دلیل این موضوع٬ رفع تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران و همچنین وضع تحریم‌های جدید علیه روسیه بود. روس‌ها که می‌خواستند از شرایط ایران بهترین بهره را برده و به معامله‌ای شیرین با ایران دست یابند به دلیل تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا در موقعیت نامناسبی قرار گرفتند ولی بااین‌وجود وزیر نفت برای اجرایی کردن این مهم مصاحبه‌های بسیاری کرد که اغلب با تکذیب روس‌ها همراه شد.
به هر صورت وزیر نفت آذرماه 95 درباره آخرین وضعیت قرارداد نفتی ایران و روسیه گفت حجم موردتوافق گرفته برای فروش روزانه نفت به روسیه 100 هزار بشکه است که قرار است نیمی از آن به‌صورت خرید خدمات فنی و مهندسی از کشور روسیه پرداخت شود و نیمی دیگر به‌صورت نقدی به ایران پرداخت شود. هنوز بر روی این موضوع که چه کالایی را دریافت کنیم توافق صورت نگرفته است زیرا هنوز هیچ نفتی به روسیه صادر نشده است.
به هر صورت نهایت خواسته دولت یازدهم از روسیه، به انعقاد قرارداد 100 هزار بشکه‌ای رسید که به‌صورت نامنظم در حال انجام است. نکته اصلی هم آن است که درخواست ایران از روسیه برای تهاتر، محصول استراتژی خود دولت است و اگر انتقادی به این موضوع وارد است باید از حسن روحانی درخواست پاسخگویی کرد که روی رقم 500 هزار بشکه تأکید فراوانی داشته و دارد.
دوشنبه ۲۵ تير ۱۳۹۷ ساعت ۱۱:۳۴
کد مطلب: 21501
