نوزلین ؛ مردی که دلار به اسرائیل برد

وحید حاجی پور | معتقد است او و دوستانش قربانی تسویه‌حساب سیاسی ولادیمیر پوتین شده‌اند؛ لئونید نوزلین، یک یهودی متعصب که با نفت کیسه ثروت بزرگی برای خود دوخت و امروز، یکی از دشمنان اصلی رئیس‌جمهور روسیه است.

داستان زندگی او، روایت عجیبی دارد؛ لئونید متولد 1959، یک مهندس نرم‌افزار ساده در وزارت زمین‌شناسی کمونیست‌ها بود تا اینکه یک دیدار، مسیر زندگی او را تغییر داد؛ او در سال 1987 با میخائیل خودورکوفسکی ملاقات کرد و پس‌ازاین دیدار، دنیا طور دیگری برایش چرخید؛ میخائیل مجذوب او شد و دوست تازه‌اش را با خود به بانک مناتپ برد. یک بانک خصوصی که نوزلین مدیریت آن را از سال 1989 تا 1991 بر عهده گرفت.



وقتی خودورکوفسکی روی نفت دست گذاشت،بسیاری او را ترساندند جز لئونید که دوست خود را برای این قمار تحریک می‌کرد؛ او می‌گفت گروه متانپ همه‌چیز دارد جز یک شرکت نفتی؛ اصرارهای او میخائیل را متقاعد کرد در آوریل 1996 شرکت نفتی یوکوس را از دولت بخرد؛ نوزلین هم نائب رئیس هیئت‌مدیره این شرکت شد.

 او در آن دوره، از قدرت بسیاری برخوردار بود به‌طوری‌که به دلیل تلاش‌هایش در حمایت از کمپین انتخاب مجدد بوریس یلتسین در انتخابات سال 1996، نشان دوستی را دریافت کرد که یکی از بالاترین افتخارات فدراسیون روسیه است.


*میخائیل خودورکوفسکی و لئونید نوزلین

موفقیت‌های نوزلین روزبه‌روز بیشتر می‌شد تا اینکه هوس کرد سری به دنیای سیاست بزند؛ او از سال 2001 دیگر یک چهره اقتصادی نبود، چراکه توانسته بود یک صندلی سناتوری در شورای فدراسیون به نام خود بزند. ایامی که دقیقاً مصادف شد با گزارش فوربس که او را جزو 100 ثروتمند بزرگ دنیا معرفی کرده بود، با دارایی 1.3 میلیارد دلاری.

نوزلین در کنار فعالیت‌های سیاسی و اقتصادی خود، از قوم یهود هم غافل نبود؛ او از مارس 2001 رئیس کنگره یهودیان روسیه شد و در پروژه‌های تحقیقاتی تاریخی و میراث یهودیان، ازجمله تأسیس مرکز فرهنگی یهودی مسکو و مرکز بین‌المللی مطالعات یهودی روسیه و اروپای شرقی، نقشی کلیدی داشت.

در سال 2003 اما یک اتفاق تلخ رخ داد، او و سایر همکارانش که به پوتین می‌تاختند متوجه برنامه ویژه دولت برای شرکت‌های نفتی شدند. پوتین برای آنکه بتواند قدرت نفتی روسیه را احیا کند، مصادره شرکت‌های خصوصی را در پیش گرفت و یوکوس، لقمه چرب و نرمی بود که باید به دولت باز می‌گشت.

کرملین، میخائیل خودورکوفسکی سهامدار اصلی یوکوس و پلاتون لبدف، یکی دیگر از مدیران ارشد این شرکت را به اتهام کلاه‌برداری و فرار مالیاتی دستگیر کرد. دارایی‌های یوکوس هم در حراج‌های اجباری به شرکت‌های دولتی واگذار شد تا یوکوس رسماً در سال 2006 ورشکست شود.



اما در روزهایی که بگیر و بیندها در نفت روسیه شدت گرفته بود، خبری از نوزلین نبود؛ او می‌دانست چه بلایی قرار است بر سرش بیاید پس چند روز پیش از دستگیری به‌طور مخفیانه راهی تل‌آویو شد. نوزلین مدت کوتاهی پس از ورود به اسرائیل گفت برنامه‌ای برای بازگشت به روسیه ندارد و نمی‌خواهد باقی عمرش را در زندان بگذارند.

دفتر دادستانی روسیه برای محاکمه دشمن پوتین، از اسرائیل خواست تا هر چه زودتر، نوزلین را تحویل دهد اما دولت اسرائیل درخواست استرداد را به دلیل ناکافی بودن مدارک رد کرد. تیم حقوقی لئونید به مقابله با فشارهای مسکو پرداخت و استدلال کرد نهادهایی مثل عفو بین‌الملل، مجلس اروپا و دادگاهی در بریتانیا، ارگان‌هایی هستند که تائید کرده‌اند هدف پوتین در پرونده یوکوس، سیاسی است و او می‌خواهد سهامداران یوکوس را  که شهامت حمایت از احزاب گروه مخالف را داشتند در زندان نگهداری کند؛ سنتی که پوتین از سرویس جاسوسی شوروی (کا.گ.ب) به ارث برده بود.

نوزلین از اسرائیل تکان نخورد تا اینکه دولت روسیه در مارس 2008، او را به‌طور غیابی محکوم کرد؛ ازنظر روس‌ها، نوزلین در چندین قتل و ترور، جزو عوامل اصلی بوده و به همین دلیل، برای او حکم حبس ابد صادر کردند. روسیه می‌گفت نوزلین در زمان مدیریتش در یوکوس حذف فیزیکی چهار رقیب تجاری و مقامات دولتی را طرح‌ریزی کرده است، ازجمله الکساندر لیتویننکو، ماهور سابق کا.گ.ب که در سال 2006 در لندن مسموم شد.

البته روس‌ها برای آنکه در موضع «شکست‌خورده» قرار نگیرند گفتند بر اساس قراردادی که با تل‌آویو امضا کرده بودند، نوزلین می‌تواند همین حبس را در اسرائیل بگذارند ولی همه می‌دانستند، تل‌آویو نوزلین را در پر قو نگه می‌دارد. چند سال بعد یعنی در سال 2014 ، داوری لاهه با نقض این حکم به نفع نوزلین و سایر سهامداران یوکوس رأی داد و اقدامات دولت روسیه را یک کمپین بی‌رحمانه برای نابودی یوکوس و سلب مالکیت از دارایی‌های آن خواند.


*نوزلین و نتانیاهو

لئونید هم در اسرائیل به ادامه زندگی خود ادامه داد و با پولی که در اختیار داشت 20 درصد از سهام روزنامه هاآرتص را خرید و در حوزه رسانه به فعالیت‌های خود ادامه داد. نوزلین به‌خوبی می‌دانست یهودیان روسیه چه علاقه‌ای به اسرائیل دارند و پول او هم می‌تواند موجب افزایش جمعیت این کشور شود؛ فقط در 10 سال بیش از 68 هزار یهودی روسی تابعیت اسرائیل را از آن خود کرده بودند پس با همکاری تل‌آویو، خیریه‌ای را برای احیای موزه قوم یهود، در دانشگاه تل‌آویو، تأسیس کرد و به‌عنوان رئیس هیئت‌امنای آن انتخاب شد.

او در اسرائیل به‌ پادشاه دلارهای نفتی معروف است به‌نحوی‌که در سال 2014 یک آپارتمان مجلل و لوکس در مرکز اورشلیم خرید به قیمت 12 میلیون دلار!

آخرین خبر مهمی که درباره او منتشر شد، مربوط به حکم دادگاه استیناف لاهه در سال 2020 بود؛ حکمی که می‌گفت انحلال اجباری یوکوس یک تصمیم سیاسی بوده است؛ تصمیمی که پوتین در پاسخ به دخالت خودورکوفسکی در سیاست روسیه و تأمین مالی احزاب سیاسی مخالف، گرفت.
 
 
 
 

يکشنبه ۱۶ آبان ۱۴۰۰ ساعت ۰۱:۴۵