پمکس؛ در انتظار سقوط

علیرغم اینکه مکزیک دومین تولیدکننده بزرگ نفت در آمریکای لاتین است، اما نتوانسته به‌طور مؤثر صنعت نفت خود را توسعه دهد. چالش‌ها و شکست‌ها مکزیک سال‌هاست موردبحث و بررسی قرارگرفته است و باوجوداینکه آندرس مانوئل رئیس‌جمهور جدید این کشور سیاست‌های جدیدی را تدوین کرده اما نتیجه روشنی دیده نمی‌شود.

صنعت نفت و گاز مکزیک با چالش‌هایی مواجه است که به نظر می‌رسد هیچ قدرت سیاسی قادر به حل آن‌ها نیست. برخی از موانع اصلی توسعه صنعت نفت کشور عبارت‌اند از: کاهش ذخایر نفت، کمبود منابع مالی و کارشناسی برای توسعه ذخایر نفت خام در آب‌های عمیق، قاچاق فرآورده‌های نفتی توسط کارتل ها، فساد در دولت‌ها و شرکت‌های ملی انرژی و فقدان زیرساخت خط لوله در سراسر کشور.

کارشناسان نگرانند که رویکرد جدید مکزیک در مورد نفت و گاز می‌تواند آسیب بیشتری به صنعت وارد کند. در سال‌های اخیر، مکزیک باوجود ذخایر عظیم نفت خام داخلی، برای واردات سوخت خود به ایالات‌متحده متکی شده است. به دلیل فقدان زیرساخت‌های پالایشی، مکزیک نفت خام خود را به آمریکا صادر کرده و از این کشور فرآورده های نفتی می گیرد. بنابراین، هنگامی‌که رئیس‌جمهور در سال 2018 روی کار آمد، قول داد که بخش انرژی را ملی کند تا امنیت انرژی مکزیک را با کاهش تعداد شرکت‌های خصوصی و افزایش نقش پمکس در فعالیت‌های نفتی تأمین کند. او متعهد شده بود تمام صادرات نفت خام مکزیک را تا سال 2024 متوقف کند.

اما تحولات اخیر نشان می‌دهد که دولت مکزیک ممکن است در سیاست‌های انرژی خود به عقب حرکت کند. درحالی‌که رئیس‌جمهور اصرار دارد اصلاحات جدید او امنیت انرژی مکزیک را بهبود می‌بخشد، بسیاری از فعالان این صنعت معتقدند که این اصلاحات منجر به گران‌تر شدن سوخت خواهد شد، سرمایه‌گذاری بین‌المللی را از بین می‌برد و نهادهای نظارتی را به دلیل دست سنگین دولت تضعیف می‌کند.  به نظر می‌رسد که امانوئل به گذشته برمی‌گردد و بسیاری از ایده‌های خود را از اقتصاد تحت سلطه شرکت‌های دولتی در دهه‌های 1960 و 70 گرفته است.

این اتفاق کاملاً در تضاد با استراتژی دولت قبلی است که از شرکت‌های خارجی در صنعت انرژی مکزیک استقبال کرد. برای اولین بار، به شرکت‌های خصوصی اجازه داده شد به‌جای پمکس، پمپ‌بنزین‌های خود را افتتاح کنند. ایده انحصار بخشیدن به بخش انرژی کشور این آزادسازی اخیر را خنثی می‌کند.

صادرات نفت پمکس در سال‌های اخیر به‌طور پیوسته در حال کاهش بوده است، از حدود 1.9 میلیون بشکه در سال 2004 به یک‌میلیون بشکه در سال گذشته رسیده است. این کاهش 46 درصدی اما تنها مشکل پمکس نیست. این شرکت دولتی نفت بارها در سطح بین‌المللی به دلیل استانداردهای ضعیف ایمنی و زیست‌محیطی موردانتقاد قرارگرفته است.

پمکس ازجمله شرکت‌های بزرگ نفتی دنیاست که در حوزه فلرینگ گاز، آسیب‌های جدی به محیط‌زیست وارد کرده و بر همین اساس موردانتقاد بسیاری از سوی نهادهای حامی محیط‌زیست قرارگرفته است. همچنین، در حوزه ایمنی این شرکت عملکرد غیرقابل‌باوری را از خود به‌جای گذاشته است به‌طوری‌که موسسه فیچ با انتشار گزارشی در سال 2021 عنوان کرد تعدد حوادث در پمکس مشکلات زیادی را برای تولید نفت ایجاد کرده و می‌کند. جالب است بدانید آتش‌سوزی در میدان‌ Ku-Maloob-Zaap و پالایشگاه Oaxacan اعتبار این شرکت را خدشه‌دار کرده است.

اگر مکزیک برای توسعه صنعت ملی نفت و گاز خود به مکس تکیه کند و درعین‌حال سرمایه‌گذاران خارجی را بیرون براند، راه درازی در پیش دارد. اکتاویو رومرو، مدیرعامل پمکس اعلام کرده که قصد دارد تولید روزانه این شرکت را به 1.51 میلیون بشکه در سال 2022 و 2 میلیون بشکه در سال 2023 افزایش دهد. این شرکت قصد دارد نفت خام خود را در شش پالایشگاه پالایش کند. یکی از این پالایشگاه‌ها در جنوب شرقی ایالت تاباسکو در حال ساخت است. بر اساس طرح AMLO، مکس قصد دارد با هزینه 1.2 میلیارد دلاری، پالایشگاه Deer Park هیوستون را تصاحب کند؛ اما این پالایشگاه از سال 2018 زیان‌هایی را گزارش کرده که امید چندانی را برای احیای آن باقی نگذاشته است.
 
در همین حال، گزارش‌ها حاکی از آن است که ساخت پالایشگاه 340 هزار بشکه‌ای داس بوکلس با سرمایه‌گذاری 12.5 میلیارد دلاری هم دچار چالشی بزرگ‌شده است؛ مکس در ارزیابی سرمایه‌گذاری موردنیاز دچار اشتباه شده و حالا مشخص‌شده که این سرمایه‌گذاری با افزایش 40 درصدی مواجه شده است که مکزیک را در وضعیت بدی قرار داده است. این افزایش، به دلیل تأخیر در اجرای پروژه و افزایش هزینه‌های آن است. قرار بود این پالایشگاه تا اواخر سال 2022 راه‌اندازی شود، هدفی که بعید به نظر می‌رسد محقق شود.

با چالش‌های سیستماتیک صنعت نفت و گاز مکزیک که برای دهه‌ها ادامه داشته است، هر قدرت سیاسی که برای اصلاح بخش انرژی این کشور تلاش می‌کند، با یک وظیفه بزرگ روبرو خواهد شد. بااین‌حال، به نظر می‌رسد رویکرد ملی‌گرایانه رئیس‌جمهور این کشور به مقوله انرژی در ابتدا محکوم‌به شکست است. تکیه‌بر یک شرکت ملی نفت غرق در بدهی که اعتبار خود را از دست داده و سال‌ها با کاهش تولید نفت روبرو بوده است، برای زمین خوردن مکزیک کافی است.

عملکرد ضعیف بخش پالایشی این کشور برای کاهش صادرات نفت خام هم مزید بر علت شده تا همچنان صنعت نفت مکزیک، در بحران باقی بماند.