گزارشی مهم از TRT
چرا روسیه می‌خواهد ترکیه هاب گازی شود؟
میز نفت - مسکو از سال‌ها پيش، به دنبال ایجاد مسیرهای گازی جایگزین نظير ترکیه برای تأمین انرژی کشورهای غربی و کاهش وابستگی خود به خطوط لوله اروپایی بوده است.
به گزارش میز نفت، در اواخر سپتامبر امسال، انفجارهای مرموز به خطوط لوله زيردريايي نورد استریم 2 در دریای بالتیک آسیب رساند و موج‌های بزرگی را ایجاد کرد و به‌شدت بر ظرفیت عملیاتی خطوط لوله انتقال گاز طبيعي روسیه به آلمان تأثیر گذاشت. برای بسیاری از تحلیلگران، این حادثه نقطه عطفی در روابط انرژی مسکو و اروپا در اوج درگیری‌های طاقت‌فرسا در اوکراین بود.
هر دو طرف يكديگر را به خاطر هدف قرار دادن شبكه خط لوله در دریای بالتیک که از نزدیک آب‌های سرزمینی دانمارک و سوئد می‌گذرد، سرزنش کردند.
درحالی‌که روسیه از آن زمان انگشت اتهام را به‌سوی ایالات‌متحده نشانه رفته است، اما این حادثه نیاز مسکو به یافتن مسیرهای جایگزین و دور زدن آب‌های سرزمینی اروپا را افزايش داده است.
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در یک نشست منطقه‌ای در قزاقستان در 13 اکتبر گفت: اگر ترکیه و خریداران احتمالی ما در کشورهای دیگر علاقه‌مند باشند، می‌توانیم یک سیستم خط لوله گاز دیگر بسازیم و یک هاب گازي در ترکیه برای فروش به کشورهای ديگر به‌ویژه اروپایی‌ها در نظر بگیریم.
پیشنهاد پوتین در جریان دیدار وی با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه مطرح شد که پیشنهاد کرده بود نقش ميانجي واسطه ميان مسکو و کیف را برای پایان دادن به جنگ اوکراین ایفا کند.
آنکارا به پیشنهاد پوتین در مورد هاب گاز پاسخ مثبت داده است. ترکیه در سال‌هاي گذشته گاز قابل‌توجهی از روسیه از طریق چند خط لوله به نام‌های ترک استریم و بلو استريم که از دریای سیاه می‌گذرد، دریافت کرده است.
یاشار ساری، کارشناس مرکز تحقیقات اوراسیایی حیدر علی‌اف در دانشگاه ابن هلدون می‌گوید: كرملين زمان‌بندی مناسبي براي عملي كردن ايده ساخت یک هاب گاز ترکیه انتخاب كرده است.
از یک‌سو، اروپا درگیر بحران گاز است. مصرف‌کنندگان از قیمت‌های بالا آسيب دیده‌اند و سیاستمداران نگران تأمین منابع کافی برای فصل زمستان هستند. از سوی دیگر، روسیه باید پس از حمله نورد استریم، مسیر جدیدی برای رساندن گاز خود به مصرف‌کنندگان اروپایی پیدا کند.
یک منبع در وزارت انرژی ترکیه می‌گوید: بعد از شكست نورد استریم، روسیه باید مسیر عرضه گاز خود به اروپا را تغییر دهد و برای انجام این کار، ترکیه ممکن است ساده‌ترین گزینه برای مسکو باشد. روس‌ها بیشتر از حمایت از ترکیه به‌عنوان یک هاب گاز، به مسیرهای جایگزین و مشتریان جدید پس از تحریم‌ها و انفجارها نیاز دارند.
وابستگی ترکیه به گاز روسیه پس از تنوع‌بخشی موفقیت‌آمیز منابع گازی خود در دو دهه اخیر به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است.
درحالی‌که روسیه بیش از 60 درصد گاز ترکیه را در دهه 1990 ميلادي تأمین می‌کرد، سهم آن در سال‌های اخیر به حدود 40 درصد کاهش یافته است زیرا آنکارا گاز طبیعی را از منابع مختلفی مانند آذربایجان و ایران خریداری می‌کند.
گرگوری سیمونز، دانشیار موسسه مطالعات روسیه و اوراسیا در دانشگاه اوپسالا می‌گوید: روسیه با كمك ترک‌ها می‌توانند مسیرهای شمالی و ناکارآمدی فزاینده روابط با کشورهای اروپای شمالی را دور بزنند تا مستقیماً به بازارهای جدید دست یابند.
من فکر می‌کنم که این پیشنهاد هم ازنظر ژئوپلیتیک و هم ازنظر ژئواکونومیک برای ترکیه و روسیه مفید است؛ اما زمانی که ترکیه واسطه باشد، موضوع تحریم‌ها کمتر مشکل‌ساز می‌شود.
سیمونز می‌گوید: ترکیه منبع درآمد و نقشي جدید و همچنین اهرم‌های احتمالی بیشتری در روابط با اتحادیه اروپا به دست خواهد آورد.
کارشناسان دیگر نیز پیشنهاد گاز روسیه به ترکیه را تحولی مهم می‌دانند.
برای مقامات آنکارا، با توجه به چالش‌های ژئوپلیتیکی که در دریای مدیترانه با آن مواجه شده‌اند، نقش‌آفرینی بزرگ‌تر در بازار انرژی منطقه‌ای اهمیت بیشتری دارد.ترکیه مدت‌هاست که تأکید کرده است که جمهوری ترک قبرس شمالی باید از حقوق مساوی با یونانی‌های قبرس درزمینهٔ اکتشاف ذخایر گاز دریایی در شرق مدیترانه برخوردار باشد.
این پیشنهاد برای ترکیه بسیار جذاب است. متیو برایزا، سفیر سابق ایالات‌متحده در آذربایجان، می‌گوید که این آرزوی خود ترکیه است که به یک هاب ترانزیت گاز طبیعی تبدیل شود.
اما این دیپلمات سابق که نقش مهمی در شکل دادن به سیاست آمریکا در آسیای مرکزی برای اهرم فشار در منطقه علیه نفوذ روسیه در دوران دولت بوش داشت، در مورد پیشنهاد پوتین تردید دارد. وي می‌گوید: برای من روشن نیست که این همان مرکزی است که ترکیه به آن فکر کرده است. روسیه این را واقعاً یک هاب نمی‌داند، فقط پوتین از کلمه هاب استفاده می‌کند.
این دیپلمات سابق معتقد است که روسیه می‌خواهد از پیشنهاد هاب گاز برای ایجاد شکاف بین ترکیه و ناتو استفاده کند. برایزا همچنین معتقد است که روسیه می‌خواهد تا آنجا که می‌تواند گاز را از طریق ترکیه به اروپا منتقل کند تا از سهم خود در بازار محافظت کند، درحالی‌که درگیری‌های اوکراین اوج گرفته است.
ساری، دانشگاه ترک، فکر می‌کند که مسکو قصد دارد از مسیر ترکیه برای رسیدن به بازارهای بلغارستان و ایتالیا استفاده کند، جایی که به نظر می‌رسد دولت‌های تازه انتخاب‌شده برای دریافت گاز روسیه بازتر هستند. ساری می‌گوید: روسیه با ارسال گاز به این کشورها از طریق ترکیه، می‌خواهد رويارويي غرب در برابر مسکو را تضعیف کند.
*ترکیه چگونه می‌تواند به یک هاب تبديل شود؟
درحالی‌که ترکیه می‌خواهد یک هاب گاز باشد، چند چالش وجود دارد که باید به آن‌ها توجه شود. به گفته کارشناسان انرژی، برای تبدیل‌شدن به یک هاب گاز، چندین منبع تأمین باید از جهت‌های مختلف و مسير‌های تحویل مختلف در یک مکان که کشور مرکز قادر به تجارت گاز باشد، همگرا شوند و توافق‌های تجاری با شرکت‌های مختلف از کشورهای دیگر را ممکن سازد.
به‌عبارت‌دیگر، ترکیه مکانی خواهد بود که در آن فعالان اقتصادی مختلف می‌توانند آزادانه درزمینهٔ تجارت گاز اقدام کنند. ارتورک، کارشناس برجسته ترکیه در مسائل انرژی می‌گوید: درنتیجه دریافت گاز بیشتر از روسیه برای تبدیل ترکیه به یک هاب گازي کافی نیست.
ترکیه باید قوانین چگونگی تبدیل‌شدن به هاب گاز را تعیین و اجرا کند. با گاز یک منبع نمی‌توان به هاب گاز تبدیل شد. ترکیه باید همه منابع را به‌طورکلی ارزیابی کند و باید به همین ترتیب پیش برود.
موقعیت ژئوپلیتیکی ترکیه بین کشورهای داراي ذخاير گاز - مانند روسیه، آذربایجان و ایران - و اروپای محروم از انرژی، شرایط عالی را برای آنکارا فراهم می‌کند تا به هاب گاز تبدیل شود.
همچنین ترکیه در حال حاضر خطوط لوله نفت و گاز زیادی در سراسر خاک خود داشته است که از تعدادی از کشورها مانند آذربایجان، ایران، عراق و روسیه می‌آید و به بنادر مدیترانه و کشورهای اروپایی مانند یونان، بلغارستان و ایتالیا می‌رسد. کارشناسان می‌گویند که این شبکه خط لوله زیرساخت خوبی را برای ترکیه فراهم می‌کند اگر بخواهد به سمت تبدیل‌شدن به يك هاب گازي حرکت کند.
اما برای تبدیل‌شدن به یک هاب گاز، ترکیه همچنین باید نقش بخش خصوصی را افزایش دهد و به شرکت‌های غربی و غیر غربی اجازه دهد در بازار گاز خود رقابت کنند. آن‌ها نیازمند سازمان‌دهی و ایجاد فرصت‌های تجاری متقابل در ساختاری است که تأمین‌کنندگان متعدد و خریداران متعدد بتوانند به بازار دسترسی داشته باشند؛ اما برای این هدف، بخش انرژی ترکیه باید بيش از گذشته با بازار انرژی اروپا ادغام شود.
منبع: TRT World
نويسنده: مورات سوفو اوغلو
مترجم: محسن داوری
هر دو طرف يكديگر را به خاطر هدف قرار دادن شبكه خط لوله در دریای بالتیک که از نزدیک آب‌های سرزمینی دانمارک و سوئد می‌گذرد، سرزنش کردند.
درحالی‌که روسیه از آن زمان انگشت اتهام را به‌سوی ایالات‌متحده نشانه رفته است، اما این حادثه نیاز مسکو به یافتن مسیرهای جایگزین و دور زدن آب‌های سرزمینی اروپا را افزايش داده است.
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در یک نشست منطقه‌ای در قزاقستان در 13 اکتبر گفت: اگر ترکیه و خریداران احتمالی ما در کشورهای دیگر علاقه‌مند باشند، می‌توانیم یک سیستم خط لوله گاز دیگر بسازیم و یک هاب گازي در ترکیه برای فروش به کشورهای ديگر به‌ویژه اروپایی‌ها در نظر بگیریم.
پیشنهاد پوتین در جریان دیدار وی با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه مطرح شد که پیشنهاد کرده بود نقش ميانجي واسطه ميان مسکو و کیف را برای پایان دادن به جنگ اوکراین ایفا کند.
آنکارا به پیشنهاد پوتین در مورد هاب گاز پاسخ مثبت داده است. ترکیه در سال‌هاي گذشته گاز قابل‌توجهی از روسیه از طریق چند خط لوله به نام‌های ترک استریم و بلو استريم که از دریای سیاه می‌گذرد، دریافت کرده است.
یاشار ساری، کارشناس مرکز تحقیقات اوراسیایی حیدر علی‌اف در دانشگاه ابن هلدون می‌گوید: كرملين زمان‌بندی مناسبي براي عملي كردن ايده ساخت یک هاب گاز ترکیه انتخاب كرده است.
از یک‌سو، اروپا درگیر بحران گاز است. مصرف‌کنندگان از قیمت‌های بالا آسيب دیده‌اند و سیاستمداران نگران تأمین منابع کافی برای فصل زمستان هستند. از سوی دیگر، روسیه باید پس از حمله نورد استریم، مسیر جدیدی برای رساندن گاز خود به مصرف‌کنندگان اروپایی پیدا کند.
یک منبع در وزارت انرژی ترکیه می‌گوید: بعد از شكست نورد استریم، روسیه باید مسیر عرضه گاز خود به اروپا را تغییر دهد و برای انجام این کار، ترکیه ممکن است ساده‌ترین گزینه برای مسکو باشد. روس‌ها بیشتر از حمایت از ترکیه به‌عنوان یک هاب گاز، به مسیرهای جایگزین و مشتریان جدید پس از تحریم‌ها و انفجارها نیاز دارند.
وابستگی ترکیه به گاز روسیه پس از تنوع‌بخشی موفقیت‌آمیز منابع گازی خود در دو دهه اخیر به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است.
درحالی‌که روسیه بیش از 60 درصد گاز ترکیه را در دهه 1990 ميلادي تأمین می‌کرد، سهم آن در سال‌های اخیر به حدود 40 درصد کاهش یافته است زیرا آنکارا گاز طبیعی را از منابع مختلفی مانند آذربایجان و ایران خریداری می‌کند.
گرگوری سیمونز، دانشیار موسسه مطالعات روسیه و اوراسیا در دانشگاه اوپسالا می‌گوید: روسیه با كمك ترک‌ها می‌توانند مسیرهای شمالی و ناکارآمدی فزاینده روابط با کشورهای اروپای شمالی را دور بزنند تا مستقیماً به بازارهای جدید دست یابند.
من فکر می‌کنم که این پیشنهاد هم ازنظر ژئوپلیتیک و هم ازنظر ژئواکونومیک برای ترکیه و روسیه مفید است؛ اما زمانی که ترکیه واسطه باشد، موضوع تحریم‌ها کمتر مشکل‌ساز می‌شود.
سیمونز می‌گوید: ترکیه منبع درآمد و نقشي جدید و همچنین اهرم‌های احتمالی بیشتری در روابط با اتحادیه اروپا به دست خواهد آورد.
کارشناسان دیگر نیز پیشنهاد گاز روسیه به ترکیه را تحولی مهم می‌دانند.
برای مقامات آنکارا، با توجه به چالش‌های ژئوپلیتیکی که در دریای مدیترانه با آن مواجه شده‌اند، نقش‌آفرینی بزرگ‌تر در بازار انرژی منطقه‌ای اهمیت بیشتری دارد.ترکیه مدت‌هاست که تأکید کرده است که جمهوری ترک قبرس شمالی باید از حقوق مساوی با یونانی‌های قبرس درزمینهٔ اکتشاف ذخایر گاز دریایی در شرق مدیترانه برخوردار باشد.
این پیشنهاد برای ترکیه بسیار جذاب است. متیو برایزا، سفیر سابق ایالات‌متحده در آذربایجان، می‌گوید که این آرزوی خود ترکیه است که به یک هاب ترانزیت گاز طبیعی تبدیل شود.
اما این دیپلمات سابق که نقش مهمی در شکل دادن به سیاست آمریکا در آسیای مرکزی برای اهرم فشار در منطقه علیه نفوذ روسیه در دوران دولت بوش داشت، در مورد پیشنهاد پوتین تردید دارد. وي می‌گوید: برای من روشن نیست که این همان مرکزی است که ترکیه به آن فکر کرده است. روسیه این را واقعاً یک هاب نمی‌داند، فقط پوتین از کلمه هاب استفاده می‌کند.
این دیپلمات سابق معتقد است که روسیه می‌خواهد از پیشنهاد هاب گاز برای ایجاد شکاف بین ترکیه و ناتو استفاده کند. برایزا همچنین معتقد است که روسیه می‌خواهد تا آنجا که می‌تواند گاز را از طریق ترکیه به اروپا منتقل کند تا از سهم خود در بازار محافظت کند، درحالی‌که درگیری‌های اوکراین اوج گرفته است.
ساری، دانشگاه ترک، فکر می‌کند که مسکو قصد دارد از مسیر ترکیه برای رسیدن به بازارهای بلغارستان و ایتالیا استفاده کند، جایی که به نظر می‌رسد دولت‌های تازه انتخاب‌شده برای دریافت گاز روسیه بازتر هستند. ساری می‌گوید: روسیه با ارسال گاز به این کشورها از طریق ترکیه، می‌خواهد رويارويي غرب در برابر مسکو را تضعیف کند.
*ترکیه چگونه می‌تواند به یک هاب تبديل شود؟
درحالی‌که ترکیه می‌خواهد یک هاب گاز باشد، چند چالش وجود دارد که باید به آن‌ها توجه شود. به گفته کارشناسان انرژی، برای تبدیل‌شدن به یک هاب گاز، چندین منبع تأمین باید از جهت‌های مختلف و مسير‌های تحویل مختلف در یک مکان که کشور مرکز قادر به تجارت گاز باشد، همگرا شوند و توافق‌های تجاری با شرکت‌های مختلف از کشورهای دیگر را ممکن سازد.
به‌عبارت‌دیگر، ترکیه مکانی خواهد بود که در آن فعالان اقتصادی مختلف می‌توانند آزادانه درزمینهٔ تجارت گاز اقدام کنند. ارتورک، کارشناس برجسته ترکیه در مسائل انرژی می‌گوید: درنتیجه دریافت گاز بیشتر از روسیه برای تبدیل ترکیه به یک هاب گازي کافی نیست.
ترکیه باید قوانین چگونگی تبدیل‌شدن به هاب گاز را تعیین و اجرا کند. با گاز یک منبع نمی‌توان به هاب گاز تبدیل شد. ترکیه باید همه منابع را به‌طورکلی ارزیابی کند و باید به همین ترتیب پیش برود.
موقعیت ژئوپلیتیکی ترکیه بین کشورهای داراي ذخاير گاز - مانند روسیه، آذربایجان و ایران - و اروپای محروم از انرژی، شرایط عالی را برای آنکارا فراهم می‌کند تا به هاب گاز تبدیل شود.
همچنین ترکیه در حال حاضر خطوط لوله نفت و گاز زیادی در سراسر خاک خود داشته است که از تعدادی از کشورها مانند آذربایجان، ایران، عراق و روسیه می‌آید و به بنادر مدیترانه و کشورهای اروپایی مانند یونان، بلغارستان و ایتالیا می‌رسد. کارشناسان می‌گویند که این شبکه خط لوله زیرساخت خوبی را برای ترکیه فراهم می‌کند اگر بخواهد به سمت تبدیل‌شدن به يك هاب گازي حرکت کند.
اما برای تبدیل‌شدن به یک هاب گاز، ترکیه همچنین باید نقش بخش خصوصی را افزایش دهد و به شرکت‌های غربی و غیر غربی اجازه دهد در بازار گاز خود رقابت کنند. آن‌ها نیازمند سازمان‌دهی و ایجاد فرصت‌های تجاری متقابل در ساختاری است که تأمین‌کنندگان متعدد و خریداران متعدد بتوانند به بازار دسترسی داشته باشند؛ اما برای این هدف، بخش انرژی ترکیه باید بيش از گذشته با بازار انرژی اروپا ادغام شود.
منبع: TRT World
نويسنده: مورات سوفو اوغلو
مترجم: محسن داوری
سه شنبه ۱۷ آبان ۱۴۰۱ ساعت ۰۲:۱۸
کد مطلب: 34263
