تزانزیت نفت کردستان از طریق ایران
شروط بغداد برای تهران چیست؟
بغداد موافقت خود را با این پروژه اعلام کرده است، به این شرط که صادرات نفت به ایران نفت تولیدی کرکوک- که در حال حاضر به جیحان صادر می شود.
پایگاه اینترنتی المانیتور نوشت: در راستای توسعه توانمندی صادرات و ایجاد وابستگی انرژی منطقه ای،ایران تصمیم دارد شبکه خط لوله انتقال نفت خام جدیدی را از کردستان عراق به این کشور ایجاد کند.
در دو دهه گذشته اتصال انرژی یکی از ستون های روابط منطقه ای ایران بوده است. از روزهای اولیه معامله به اصطلاح مبادله نفت میان ایران و آسیای مرکزی در دهه 1990 از طریق توسعه ساختار شبکه منطقه ای خطوط لوله گاز و افزایش ارتباط شبکه های برق، ایران به تدریج به قطب مهم انرژی منطقه تبدیل شد. در این فرایند، ایران نه تنها بر توسعه توانمندی صادراتش، بلکه بر ایجاد وابستگی انرژی منطقه ای تمرکز کرده است. در حقیقت جدیدترین ابتکارعمل- برنامه ریزی برای ایجاد خط لوله انتقال نفت خام از کردستان عراق به ایران- نقش حیاتی این کشور را به عنوان یک مرکز انرژی در کل منطقه برجسته می کند.
در ضمن، براساس گزارش ها، ایران و دولت منطقه ای کردستان(KRG) درباره جزئیات برنامه ای برای احداث خط لوله انتقال نفت خام با ظرفیت انتقال بیش از دویست و پنجاه هزار بشکه نفت در روز به ایران، توافق کردند. گزارش ها حاکی از این است که این خط لوله شهر کوی سنجق را در کردستان عراق به کرمانشاه در غرب ایران متصل می کند. در آنجا نفت خام به سیستم خط لوله ایران تزریق شده و احتمالا در پالایشگاه های شمالی ایران استفاده خواهد شد.
ایده اتصال خط لوله کردستان عراق به یکی از استان های غربی ایران در سال 2014 و در پی اختلافات شدید میان دولت منطقه ای کردستان و دولت مرکزی بغداد درباره جریان پرداخت ها از بغداد برای صادرات از طریق خطوط لوله موجود که به بندر جیحان ترکیه می رود، مطرح شد. تنش ها میان بغداد و آنکارا درباره موضع ترکیه درباره گروه تروریستی به اصطلاح دولت اسلامی و نیز عمیق تر شدن بحران سوریه، از عوامل اولیه محاسبات کردها برای توسعه مسیر جایگزین برای صادرات نفت بود. البته تهران نخست باید مطمئن شود این اقدام، بغداد را ناراحت نخواهد کرد. دولت عراق یکی از متحدان منطقه ای مهم ایران است. به همین علت اقدامی متوازن در سه جهت میان تهران، بغداد و اربیل آغاز شد.
از نظر دولت مرکزی بغداد، ایجاد مسیر صادرات دوم، علاوه بر خط لوله جیحان، تا اندازه ای در اولویت است. در حقیقت در دو سال گذشته، مقادیر روبه افزایشی از نفت کردستان از طریق تانکرهای نفت کش به ایران منتقل و در پالایشگاه های شمالی این کشور استفاده شده است. این موضوع تا اندازه ای طرح ایجاد خط لوله انتقال نفت از کردستان به ایران را توجیه می کند.
این موضوع بغداد را نگران کرده است. این حقیقت که وابستگی دولت منطقه ای کردستان به ترکیه کمتر می شود، خبر خوبی است، اما پیچیدگی جریان های مالی به شکل بالقوه ای موضوعات مورد اختلاف بیشتری را ایجاد خواهد کرد.
در حقیقت، صادرات نفت از طریق خط لوله عراق- جیحان از طریق بغداد هماهنگ می شود و دولت فدرال، سهم اربیل را پرداخت می کند- که معمولا هم با تاخیرهای طولانی همراه است. ظاهرا، اربیل انتظار دارد فروش مستقیم نفت به ایران را خود انجام دهد.
جالب این که بغداد به یک شرط با قرارداد ایران با کردها موافقت کرده است: بغداد موافقت خود را با این پروژه اعلام کرده است، به این شرط که صادرات نفت به ایران نفت تولیدی کرکوک- که در حال حاضر به جیحان صادر می شود- را نیز شامل شود. کرکوک منطقه ای نفتی است که کردها درباره آن ادعا کرده اند، اما خارج از مرزهای منطقه کردها در عراق است. ظاهرا، شامل شدن نفت کرکوک، روند پرداخت ها را از ایران پیچیده می کند و عاملی می شود که پرداخت ها به بغداد صورت گیرد.
از نظر ایران، این قرارداد تنها با سیاست منطقه ای اش برای افزایش اتصال انرژی و تجارت با همسایگانش نیست. این قرارداد به ایران کمک می کند تا بهره وری تولید و توزیع نفت خود را افزایش دهد. در حقیقت، اکثر تولید نفت ایران در استان جنوبی خوزستان است، در حالی که مراکز اصلی جمعیتی ایران در مناطق شمالی و شمال شرقی این کشور قرار دارند. هرگونه واردات نفت از کردستان عراق، می تواند پالایشگاه های کرمانشاه، تهران و تبریز را تغذیه کند و نیاز به انتقال نفت خام از جنوب را از طریق خطوط لوله موجود کاهش دهد.
تجربه نشان داده است که در ایران، پروژه هایی که توجیه اقتصادی و نیز ژئواستراتژیک و سیاسی دارند، حائز اهمیت هستند هرچند در ابتدا با مقاومت گروه های مختلف با دلایل سیاسی و اقتصادی مواجه شود. پروژه توسعه خط لوله کردستان عراق به ایران نیز از این دسته پروژه ها است. زمانی که این پروژه انجام شود، انتظار می رود تبادلات میان ایران و دولت منطقه ای کردستان بیشتر شود و این برای استان کردستان ایران منافع اقتصادی و منطقه ای دارد.
در دو دهه گذشته اتصال انرژی یکی از ستون های روابط منطقه ای ایران بوده است. از روزهای اولیه معامله به اصطلاح مبادله نفت میان ایران و آسیای مرکزی در دهه 1990 از طریق توسعه ساختار شبکه منطقه ای خطوط لوله گاز و افزایش ارتباط شبکه های برق، ایران به تدریج به قطب مهم انرژی منطقه تبدیل شد. در این فرایند، ایران نه تنها بر توسعه توانمندی صادراتش، بلکه بر ایجاد وابستگی انرژی منطقه ای تمرکز کرده است. در حقیقت جدیدترین ابتکارعمل- برنامه ریزی برای ایجاد خط لوله انتقال نفت خام از کردستان عراق به ایران- نقش حیاتی این کشور را به عنوان یک مرکز انرژی در کل منطقه برجسته می کند.
در ضمن، براساس گزارش ها، ایران و دولت منطقه ای کردستان(KRG) درباره جزئیات برنامه ای برای احداث خط لوله انتقال نفت خام با ظرفیت انتقال بیش از دویست و پنجاه هزار بشکه نفت در روز به ایران، توافق کردند. گزارش ها حاکی از این است که این خط لوله شهر کوی سنجق را در کردستان عراق به کرمانشاه در غرب ایران متصل می کند. در آنجا نفت خام به سیستم خط لوله ایران تزریق شده و احتمالا در پالایشگاه های شمالی ایران استفاده خواهد شد.
ایده اتصال خط لوله کردستان عراق به یکی از استان های غربی ایران در سال 2014 و در پی اختلافات شدید میان دولت منطقه ای کردستان و دولت مرکزی بغداد درباره جریان پرداخت ها از بغداد برای صادرات از طریق خطوط لوله موجود که به بندر جیحان ترکیه می رود، مطرح شد. تنش ها میان بغداد و آنکارا درباره موضع ترکیه درباره گروه تروریستی به اصطلاح دولت اسلامی و نیز عمیق تر شدن بحران سوریه، از عوامل اولیه محاسبات کردها برای توسعه مسیر جایگزین برای صادرات نفت بود. البته تهران نخست باید مطمئن شود این اقدام، بغداد را ناراحت نخواهد کرد. دولت عراق یکی از متحدان منطقه ای مهم ایران است. به همین علت اقدامی متوازن در سه جهت میان تهران، بغداد و اربیل آغاز شد.
از نظر دولت مرکزی بغداد، ایجاد مسیر صادرات دوم، علاوه بر خط لوله جیحان، تا اندازه ای در اولویت است. در حقیقت در دو سال گذشته، مقادیر روبه افزایشی از نفت کردستان از طریق تانکرهای نفت کش به ایران منتقل و در پالایشگاه های شمالی این کشور استفاده شده است. این موضوع تا اندازه ای طرح ایجاد خط لوله انتقال نفت از کردستان به ایران را توجیه می کند.
این موضوع بغداد را نگران کرده است. این حقیقت که وابستگی دولت منطقه ای کردستان به ترکیه کمتر می شود، خبر خوبی است، اما پیچیدگی جریان های مالی به شکل بالقوه ای موضوعات مورد اختلاف بیشتری را ایجاد خواهد کرد.
در حقیقت، صادرات نفت از طریق خط لوله عراق- جیحان از طریق بغداد هماهنگ می شود و دولت فدرال، سهم اربیل را پرداخت می کند- که معمولا هم با تاخیرهای طولانی همراه است. ظاهرا، اربیل انتظار دارد فروش مستقیم نفت به ایران را خود انجام دهد.
جالب این که بغداد به یک شرط با قرارداد ایران با کردها موافقت کرده است: بغداد موافقت خود را با این پروژه اعلام کرده است، به این شرط که صادرات نفت به ایران نفت تولیدی کرکوک- که در حال حاضر به جیحان صادر می شود- را نیز شامل شود. کرکوک منطقه ای نفتی است که کردها درباره آن ادعا کرده اند، اما خارج از مرزهای منطقه کردها در عراق است. ظاهرا، شامل شدن نفت کرکوک، روند پرداخت ها را از ایران پیچیده می کند و عاملی می شود که پرداخت ها به بغداد صورت گیرد.
از نظر ایران، این قرارداد تنها با سیاست منطقه ای اش برای افزایش اتصال انرژی و تجارت با همسایگانش نیست. این قرارداد به ایران کمک می کند تا بهره وری تولید و توزیع نفت خود را افزایش دهد. در حقیقت، اکثر تولید نفت ایران در استان جنوبی خوزستان است، در حالی که مراکز اصلی جمعیتی ایران در مناطق شمالی و شمال شرقی این کشور قرار دارند. هرگونه واردات نفت از کردستان عراق، می تواند پالایشگاه های کرمانشاه، تهران و تبریز را تغذیه کند و نیاز به انتقال نفت خام از جنوب را از طریق خطوط لوله موجود کاهش دهد.
تجربه نشان داده است که در ایران، پروژه هایی که توجیه اقتصادی و نیز ژئواستراتژیک و سیاسی دارند، حائز اهمیت هستند هرچند در ابتدا با مقاومت گروه های مختلف با دلایل سیاسی و اقتصادی مواجه شود. پروژه توسعه خط لوله کردستان عراق به ایران نیز از این دسته پروژه ها است. زمانی که این پروژه انجام شود، انتظار می رود تبادلات میان ایران و دولت منطقه ای کردستان بیشتر شود و این برای استان کردستان ایران منافع اقتصادی و منطقه ای دارد.
جمعه ۱۸ تير ۱۳۹۵ ساعت ۱۱:۵۹
کد مطلب: 13840
