الگویی برای تامین مالی
سید علی موسوی
تامین مالی پروژه فاز ۱۲ پارس جنوبی به عنوان بزرگترین پروژه تاریخ صنعت نفت ایران، می‌تواند الگوی قابل قبول برای تامین مالی مگا‌پروژه‌های نفت ایران و در عین عین حال مدل صحیحی برای استفاده از ذخایر ارزی بانک مرکزی محسوب شود.[خبرگزاری فارس: تأمین مالی فاز 12 پارس جنوبی، الگویی در استفاده از ذخایر ارزی بانک مرکزی]فاز دوازدهم پارس جنوبی اواخر سال گذشته با حضور رئیس جمهور به طور رسمی افتتاح شد. این پروژه تاکنون بزرگترین و یکی از ایرانی‌ترین فاز‌های پارس جنوبی و حتی بزرگترین پروژه تاریخ صنعت نفت و گاز کشور بوده است.
رئیس جمهور کشورمان در دست نوشته‌ای روز افتتاح این پروژه را روز پر افتخار برای صنعت نفت ایران توصیف کرد و همچنین رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در سخنرانی روز ابتدایی سال خود از افتتاح فاز 12 میدان گازی پارس جنوبی به عنوان یک طرح صنعتی بسیار بزرگ و پیچیده که می‌تواند رشد اقتصادی و محصول تلاش عمومی کشور را افزایش دهد، یاد کردند.
طرح توسعه فاز ١٢ پارس جنوبی به منظور تولید روزانه ٨٤ میلیون مترمکعب گاز ترش از مخزن پارس جنوبی از بهمن ماه ١٣٨٨ آغاز شد و با بهره برداری کامل از فاز ١٢ میدان مشترک پارس جنوبی روزانه ٨١ میلیون مترمکعب گاز شیرین و ١٢٠ هزار بشکه میعانات گازی و ٧٥ هزار تن گوگرد در سال به مجموع تولید کشور افزوده شد. این فاز از نظر حجم کار، میزان سرمایه‌گذاری و تولید بزرگترین فاز منطقه پارس جنوبی است.
تمامی سرمایه‌گذاری اولیه مورد نیاز این پروژه عظیم توسط شرکت «نیکو»، از زیرمجموعه‌های وزارت نفت، تأمین شده‌است و شرکت «پتروپارس» که تمامی سهام آن متعلق به شرکت نیکو است، به طور مستقل عهده دار توسعه فاز دوازده پارس جنوبی بوده است.
بنابه گفته محمد جواد شمس، مدیرعامل شرکت پتروپارس، شیوه تأمین مالی این پروژه به صورت «بیع متقابل» بوده است که بر اساس آن، برخلاف مدل «فاینانس»، سرمایه‌گذار تا زمان شروع تولید پولی دریافت نمی‌کند.
در واقع شرکت نیکو سرمایه اولیه را با نرخ بهره مشخص در اختیار شرکت پتروپارس قرارداده و پس از آنکه پروژه به مرحله تولید رسید به مرور زمان سرمایه اولیه و سود مشخص خود را دریافت کرده است. همچنین هزینه‌های سرمایه‌ای صورت‌گرفته توسط پتروپارس قریب به هشت میلیارد دلار بوده‌است که با هزینه تامین پول به 12 میلیارد دلار نزدیک می‌شود.
اما سئوال اینجاست که شرکت نیکو، که زیرمجموعه وزارت نفت است، به عنوان سرمایه‌گذار این پروژه چگونه منابع مورد نیاز را تأمین کرده است؟ در واقع این شرکت با انعقاد قراردادی با بانک مرکزی جمهوری اسلامی، و با استفاده از منابع ارزی این بانک توانسته است این پروژه عظیم صنعت نفت کشور را تأمین مالی کند. قرارداد بین شرکت نیکو و بانک مرکزی به این صورت بوده‌است که پول‌های بانک مرکزی در خارج از کشور، در ازای دریافت سود، برای تأمین مالی در اختیار نیکو قرار می‌گیرد. منافع حاصل از چنین قراردادی بین شرکت نیکو و بانک مرکزی عبارتند از:
1- تأمین مالی منابع مورد نیاز برای اجرای یک پروژه عظیم ملی بدون نیاز به کشورهای خارجی:
چنانچه بانک مرکزی این قرارداد را با شرکت نیکو منعقد نمی‌کرد و منابع ارزی خود را طبق روال معمول در بانک‌های خارجی سرمایه‌گذاری می‌کرد، امروز چنین پروژه عظیمی که رهبر معظم انقلاب اسلامی و رئیس جمهور آن را مایه افتخار جمهوری اسلامی می‌دانند، به مرحله تولید نرسیده بود.
2- عدم تأثیر بر تورم و منابع ارزی بانک مرکزی:
استفاده از منابع ارزی بانک مرکزی در این پروژه، از آنجا که بخش قابل توجهی از آن صرف خرید ماشین آلات و دیگر کالاهای سرمایه‌ای شده‌است، به هیچ عنوان تورم به همراه نخواهد داشت و بازپرداخت آن نیز با توجه به اینکه از محل صادرات محصولات تولیدی و به صورت دلاری انجام می‌شود، ضرری به منابع ارزی بانک مرکزی وارد نخواهد کرد.
3- استفاده بهینه از منابع ارزی بانک مرکزی و بلوکه نشدن آن‌ها:
چنانچه بانک مرکزی منابع ارزی خود را در خارج از کشور و در بانک‌های خارجی و به شکل دلاری و یا یورویی ذخیره کند، امکان بلوکه شدن آن فراهم می‌شود، در حالی که در مدل تأمین مالی فاز 12 پارس جنوبی منابع بانک مرکزی به طور بهینه استفاده شده و امکان بلوکه شدن آن وجود ندارد.
4- دریافت سود منابع ارزی توسط بانک مرکزی:
علاوه بر مزایای بالا، در تأمین مالی فاز 12 پارس جنوبی بانک مرکزی منابع ارزی خود را در ازای دریافت سود مناسب در اختیار شرکت نیکو قرارداده و در مقایسه با سپرده‌گذاری در بانک‌های خارجی سود بیشتری نصیب بانک مرکزی شده است.
بنابر آنچه گفته شد در شرایط فعلی که پروژه‌های فراوانی در داخل کشور نیازمند تأمین مالی هستند و با افتتاح آن‌ها میزان تولید و اشتغال کشور افزایش چشم‌گیری خواهد داشت، ذخیره منابع ارزی عظیم بانک مرکزی، که حاصل چندین سال صادرات نفت خام است، در خارج از کشور، به طور قطع اقدامی سنجیده نیست.
رئیس جمهور کشورمان در دست نوشته‌ای روز افتتاح این پروژه را روز پر افتخار برای صنعت نفت ایران توصیف کرد و همچنین رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در سخنرانی روز ابتدایی سال خود از افتتاح فاز 12 میدان گازی پارس جنوبی به عنوان یک طرح صنعتی بسیار بزرگ و پیچیده که می‌تواند رشد اقتصادی و محصول تلاش عمومی کشور را افزایش دهد، یاد کردند.
طرح توسعه فاز ١٢ پارس جنوبی به منظور تولید روزانه ٨٤ میلیون مترمکعب گاز ترش از مخزن پارس جنوبی از بهمن ماه ١٣٨٨ آغاز شد و با بهره برداری کامل از فاز ١٢ میدان مشترک پارس جنوبی روزانه ٨١ میلیون مترمکعب گاز شیرین و ١٢٠ هزار بشکه میعانات گازی و ٧٥ هزار تن گوگرد در سال به مجموع تولید کشور افزوده شد. این فاز از نظر حجم کار، میزان سرمایه‌گذاری و تولید بزرگترین فاز منطقه پارس جنوبی است.
تمامی سرمایه‌گذاری اولیه مورد نیاز این پروژه عظیم توسط شرکت «نیکو»، از زیرمجموعه‌های وزارت نفت، تأمین شده‌است و شرکت «پتروپارس» که تمامی سهام آن متعلق به شرکت نیکو است، به طور مستقل عهده دار توسعه فاز دوازده پارس جنوبی بوده است.
بنابه گفته محمد جواد شمس، مدیرعامل شرکت پتروپارس، شیوه تأمین مالی این پروژه به صورت «بیع متقابل» بوده است که بر اساس آن، برخلاف مدل «فاینانس»، سرمایه‌گذار تا زمان شروع تولید پولی دریافت نمی‌کند.
در واقع شرکت نیکو سرمایه اولیه را با نرخ بهره مشخص در اختیار شرکت پتروپارس قرارداده و پس از آنکه پروژه به مرحله تولید رسید به مرور زمان سرمایه اولیه و سود مشخص خود را دریافت کرده است. همچنین هزینه‌های سرمایه‌ای صورت‌گرفته توسط پتروپارس قریب به هشت میلیارد دلار بوده‌است که با هزینه تامین پول به 12 میلیارد دلار نزدیک می‌شود.
اما سئوال اینجاست که شرکت نیکو، که زیرمجموعه وزارت نفت است، به عنوان سرمایه‌گذار این پروژه چگونه منابع مورد نیاز را تأمین کرده است؟ در واقع این شرکت با انعقاد قراردادی با بانک مرکزی جمهوری اسلامی، و با استفاده از منابع ارزی این بانک توانسته است این پروژه عظیم صنعت نفت کشور را تأمین مالی کند. قرارداد بین شرکت نیکو و بانک مرکزی به این صورت بوده‌است که پول‌های بانک مرکزی در خارج از کشور، در ازای دریافت سود، برای تأمین مالی در اختیار نیکو قرار می‌گیرد. منافع حاصل از چنین قراردادی بین شرکت نیکو و بانک مرکزی عبارتند از:
1- تأمین مالی منابع مورد نیاز برای اجرای یک پروژه عظیم ملی بدون نیاز به کشورهای خارجی:
چنانچه بانک مرکزی این قرارداد را با شرکت نیکو منعقد نمی‌کرد و منابع ارزی خود را طبق روال معمول در بانک‌های خارجی سرمایه‌گذاری می‌کرد، امروز چنین پروژه عظیمی که رهبر معظم انقلاب اسلامی و رئیس جمهور آن را مایه افتخار جمهوری اسلامی می‌دانند، به مرحله تولید نرسیده بود.
2- عدم تأثیر بر تورم و منابع ارزی بانک مرکزی:
استفاده از منابع ارزی بانک مرکزی در این پروژه، از آنجا که بخش قابل توجهی از آن صرف خرید ماشین آلات و دیگر کالاهای سرمایه‌ای شده‌است، به هیچ عنوان تورم به همراه نخواهد داشت و بازپرداخت آن نیز با توجه به اینکه از محل صادرات محصولات تولیدی و به صورت دلاری انجام می‌شود، ضرری به منابع ارزی بانک مرکزی وارد نخواهد کرد.
3- استفاده بهینه از منابع ارزی بانک مرکزی و بلوکه نشدن آن‌ها:
چنانچه بانک مرکزی منابع ارزی خود را در خارج از کشور و در بانک‌های خارجی و به شکل دلاری و یا یورویی ذخیره کند، امکان بلوکه شدن آن فراهم می‌شود، در حالی که در مدل تأمین مالی فاز 12 پارس جنوبی منابع بانک مرکزی به طور بهینه استفاده شده و امکان بلوکه شدن آن وجود ندارد.
4- دریافت سود منابع ارزی توسط بانک مرکزی:
علاوه بر مزایای بالا، در تأمین مالی فاز 12 پارس جنوبی بانک مرکزی منابع ارزی خود را در ازای دریافت سود مناسب در اختیار شرکت نیکو قرارداده و در مقایسه با سپرده‌گذاری در بانک‌های خارجی سود بیشتری نصیب بانک مرکزی شده است.
بنابر آنچه گفته شد در شرایط فعلی که پروژه‌های فراوانی در داخل کشور نیازمند تأمین مالی هستند و با افتتاح آن‌ها میزان تولید و اشتغال کشور افزایش چشم‌گیری خواهد داشت، ذخیره منابع ارزی عظیم بانک مرکزی، که حاصل چندین سال صادرات نفت خام است، در خارج از کشور، به طور قطع اقدامی سنجیده نیست.
جمعه ۶ شهريور ۱۳۹۴ ساعت ۱۱:۰۳
کد مطلب: 8453
