نقش نفت در روابط عربستان و آمریکا

وحید حاجی پور |  نفت از همان روزهای پایان جنگ جهانی دوم، به امنیتی ترین کالای جهان تبدیل شد؛ هربریت فیس از کارشناسان اقتصادی وزارت امور خارجه این کشور می‌گفت تا وقتی منابع جدید نفت تأمین نشود، قدرت، امنیت و آزادی ایالات‌ متحده در خطر خواهد بود.
 
تأمین منابع نفت خارجی برای نخستین بار در زمان فرانکلین روزولت و در طول سال‌های پایانی جنگ جهانی دوم چنان اهمیت یافت که آمریکایی‌ها برای کنترل جهانی آن برنامه‌های خود را آغاز کردند زیرا مدام می‌گفتند دوران زوال آغازشده است هرچند که شرکت های آمریکایی نزدیک به 40 درصد از تولید نفت در خارج از ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی را تشکیل می دادند.
 

هژمونی نفت آمریکا

 

پس

از جنگ جهانی دوم، تضمین جریان انرژی برای آمریکایی‌ ها در کنار کنترل منابع در اولویت قرار گرفت؛ هژمونی آمریکایی در این دوره کلید خورد و این کشور خود را در جایگاهی قرار داد که می‌تواند، بلوک غرب را به توسعه برساند و بزرگ‌ترین منبع برای این سیادت، نفت بود.
 
خاورمیانه به‌عنوان تمرکز اصلی آمریکا زیر ذره‌ بین قرار گرفت؛ در ابتدای دهه 40 کل تولید این منطقه تنها 5 درصد از تولید کل جهان را دربرمی گرفت که در مقابل سهم 70 درصدی آمریکا کوچک بود اما آمریکایی ‌ها نمی‌ خواستند این موقعیت را ازدست ‌داده و فرصتی به بلوک شرق دهند تا منابع این منطقه را از آن خود کند؛ کما اینکه شوروی و بریتانیا برای نفت این نواحی، برنامه‌ هایی را آغاز کرده بود.
 

پیشنهادی درباره نفت عربستان
 

مدیران شرکت آمریکایی کاسکو که امتیازهای نفتی عربستان را در دست داشتند، متوجه طمع انگلیسی‌ ها برای حضور نفتی در عربستان شدند و احساس خطر کردند.



آنها در فوریه 1943 به دیدار روزولت رفتند و از جذابیت‌های نفت این کشور گفتند و به رئیس‌ جمهور تأکید کردند در

قبال ارائه کمک‌ های مالی به دولت عربستان و پشتیبانی از شرکت‌های آمریکایی می‌توانند از نفت عربستان بهره‌مند شوند.
 
روزولت کمک‌های مالی به عربستان در قالب وام را آغاز کرد اما به‌ معروف ‌ترین زمین‌شناس آمریکایی مأموریت داد تا به عربستان برود و ذخایر نفتی این کشور را بررسی کند.
 
 او اوایل سال 1944 به واشنگتن بازگشت و در گزارشی نوشت که ذخایر نفت عربستان معادل 5 میلیارد بشکه است و نفت این منطقه بزرگ‌ترین پاداشی است که طبیعت اهدا کرده است.
 

پایان انگلستان در شبه جزیره حجاز
 

انگلیسی ‌ها که ازنظر اقتصادی خواستار کمک مالی آمریکا به سعودی ‌ها بودند، از روزولت خواسته بودند تا کمک ‌های مالی به عبدالعزیز بن سعود را آغاز کنند اما رئیس ‌جمهور آمریکا این درخواست را محترمانه رد کرده بود.
 
در سال 1939 که شرکت سوکال تولید نفت را در عربستان آغاز کرد، هنوز آمریکا هیچ رابطه سیاسی با ریاض برقرار نکرده بود اما با توجه به ورود نفت به موضوع امنیت ملی آمریکا، روزولت نظر خود را پس گرفت و نخستین وام بلاعوض را برای سعودی ‌ها در نظر گرفت.

 

پس‌ از آن هم اولین سفیر آمریکا در سال 1943 راهی عربستان شد. آمریکایی‌ها با تغییر رفتار در قبال عربستان، متوجه منابع عظیم

نفت در این کشور شدند و با فشار به عربستان خواستار حمایت این کشور از شرکت‌های آمریکایی شدند؛ هرولد آیکس وزیر کشور این اقدامات را فراتر از یک اقدام تجاری توصیف کرد و گفت:« این اقدامات امنیت کشور را تضمین کرد.»
 
آوریل 1944 سرانجام سیاست نفتی خارجی ایالات‌متحده اعلام شد که بر اساس آن، آمریکایی ‌ها گفتند به‌ منظور بسندگی منابع راهبردی موجود برای تأمین نیازهای نظامی و داخلی، باید توسعه مؤثر و منظم تولید منابع نفتی نیمکره شرقی به‌ویژه خاورمیانه را تقویت کند.
 

داستان یک ملاقات مهم در عرضه کشتی

 اندکی بعد، یکی از ملاقات مهم جهان رخ می‌دهد، در تاریخ 14 فوریه 1945؛ روزولت پس از پایان کنفرانس مشهور سران سریعاً به مصر پرواز کرد و در ناو یو اس کویینسی و در کانال سوئز با عبدالعزیز دیدار کرد.
 


 مذاکرات 5.5 ساعته این دو با یکدیگر منجر به تغییر سیاست‌های نفتی جهان شد و تاریخ نفت را طور دیگری رقم زد. ابن سعود موافقت کرد تا پایگاه نظامی آمریکا در ظهران – پایتخت نفت عربستان- بنا شود و یک اتحاد متولد شد.
 
آمریکا از استقلال عربستان و مبارزه با شورش‌ها حمایت نظامی کرد و عربستان نفت خود را در اختیار سیاست‌های آمریکا قرار داد و با شرکت‌ های آمریکایی به توافق نهایی رسید. 

يکشنبه ۲ ارديبهشت ۱۴۰۳ ساعت ۰۸:۰۲