کاهش قیمتی برای یک اتحاد

به گزارش «ميزنفت»، افزایش سریع تولید نفت در آمریکا سبب افزایش عرضه نفت در بازارهای جهانی شده است. کاهش بهای نفت همچنین منعکس کننده کاهش تقاضا و بی میلی صادرکنندگان مهم و اصلی نفت در کاهش تولید آن می باشد. با این که درخواست هایی به منظور محدود کردن تولید نفت مطرح شده اما اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت - اوپک - در این باره ابراز نگرانی می کنند که کاهش تولید نفت بر بازارهای سهام آنها تأثیر خواهد داشت.

از نظر روسیه و ایران - دو کشور مهم تولید کننده نفت که با جامعه جهانی بر سر موضوعاتی از قبیل سوریه و اوکراین مناقشه دارند - کاهش درآمدهای نفتی ، اقتصادهایشان را به صورتی جدی تهدید خواهد کرد.

به نظر می رسد دیدگاه ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در این باره که نگرانی ها در زمینه انرژی سبب ممانعت غرب از رویارویی با روسیه بر سر اوکراین خواهد شد، یک اشتباه است. کاهش درآمدهای نفتی به صورت قابل توجهی بر تأثیرات تحریم های غرب بر اقتصاد روسیه خواهد افزود.

بانک های روسی تقریبا به کمک های دولت این کشور چشم دوخته اند. وزارت اقتصاد روسیه نیز درباره اجرای برنامه ۷۲۰ میلیارد دلاری به منظور مدرنیزه کردن نیروهای مسلح این کشور ابراز شک و تردید کرده است.با این حال، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به سبب کاهش درآمدهای ناشی از صادرات نفت این کشور با دشواری هایی رو به رو شده است.

با این که مسکو ادعا کرده است کاهش ارزش روبل - واحد پول روسیه - تا حدودی می تواند کاهش درآمدهای نفتی این کشور را جبران کند اما مسکو به منظور تقویت ارزش پول خود با هدف ایجاد اعتماد در میان سرمایه گذاران باید اقداماتی انجام دهد. اگر انجام چنین کاری به یک ضرورت تبدیل شود ، در ‌آن صورت این اقدام به نوبه خود سبب کاهش ذخایر ارزی و طلای کرملین خواهد شد.

رئیس جمهور روسیه در مقابل درخواست ها برای استقراض از خارج از این کشور مقاومت می کند زیرا نمی خواهد تجربه سال ۱۹۹۸ این کشور تکرار شود، زمانی که دولت بوریس یلتسین نتوانست در موعد مقرر قرض های خود را پرداخت کند. با این حال، این خطر وجود دارد که تحریم ها و کاهش درآمدهای نفتی روسیه ممکن است سبب تقلیل ذخایر دولت روسیه طی دو سال شود. قبل از رسیدن به این مرحله، کاهش درآمدهای نفتی می تواند سبب افزایش تورم و وارد شدن اقتصاد روسیه به رکود شود.

این در حالی است که دولت ایران نیز با گزینه های مشابهی روبه روست. حسن روحانی رئیس جمهور ایران از زمان رسیدن به قدرت در سال گذشته ، با وجود تحریم های بین المللی با رشد اقتصادی یکنواختی رو به رو بوده است. در همین حال، صندوق بین المللی پول اخیرا پیش بینی کرد اقتصاد ایران امسال یک و نیم درصد و سال ۲۰۱۵، دو ممیز سه دهم درصد رشد خواهد داشت.

این رشد اقتصادی با توافق نامه موقت هسته ای بین ایران و گروه پنج بعلاوه یک - متشکل از آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه، چین و آلمان - در نوامبر گذشته آغاز شد، توافق نامه ای که سبب آزاد شدن چهار میلیارد دلار از درآمدهای مسدود شده ایران در حساب های خارجی شد.

رشد اقتصاد ایران در ماه های اخیر به تندروها در این کشور اجازه داد ادعا کنند حتی اگر تحریم ها بر سر جای خود باقی بماند ایران می تواند به شکوفایی و پیشرفت برسد. با وجود این خوش بینی، کاهش بهای نفت در بازارهای جهانی تأثیری اجتناب ناپذیر بر اقتصاد این کشور خواهد داشت زیرا درآمد ناشی از صادرات نفت بیش از نیمی از بودجه ایران را تشکیل می دهد.

در همین حال منابع ایران به سبب تلاش های این کشور برای حمایت از رژیم بشار اسد رئیس جمهور سوریه در حال کاهش است.گرچه ایران با انجام اقداماتی از قبیل افزایش بهای سوخت در داخل می تواند تا حدودی کاهش درآمدهای نفتی خود را جبران کند اما در عین حال، این اقدام تهران خطر افزایش خشم مردم این کشور را در پی خواهد داشت.

تهران تنها می تواند امیدوار باشد تا با افزایش تولید و استخراج از میادین نفتی جدید در دریای خزر بتواند با کاهش بهای نفت مقابله کند. با این حال، ایران به صورتی جدی به سرمایه گذاری خارجی و تزریق فن آوری به بخش نفتی شکننده و ضعیف خود نیاز دارد. از سال ۲۰۱۲، آمریکا و اتحادیه اروپا تحریم های خود را بر بخش واردات انرژی ایران حفظ کرده اند. تنها دست یابی به توافق نامه جامع هسته ای می تواند سبب ایجاد فرصت هایی واقعی برای لغو این تحریم ها شود.

هم روسیه و هم ایران ممکن است با اتخاذ سیاست های خارجی تهاجمی تر بخواهند به انزوای سیاسی و اقنصادی خود از سوی جهان واکنش نشان دهند. جدا از بی اعتمادی تاریخی بین آنها، احتمال افزایش همکاری های دو جانبه بین این دو کشور نیز وجود دارد.در ماه اوت، مسکو و تهران توافق نامه « نفت در برابر کالا » امضا کردند که بر اساس آن، ایران روزانه ۵۰۰ هزار بشکه نفت در ازای دریافت کالاهای روسی به این کشور صادر خواهد کرد.

بر اساس این قرارداد، روسیه می تواند نفت ایران را به فروش برساند و بدین منظور، چین تنها مشتری احتمالی مسکو خواهد بود. همچنین، ممکن است به زودی پیشنهاد عضویت در سازمان همکاری شانگهای به ایران مطرح شود ، سازمانی که تحت هدایت روسیه و چین قرار دارد.

گمانه زنی ها در این باره که آمریکا و عربستان سعودی عامل اصلی اشباع شدن بازارهای نفتی هستند سبب تقویت این ایده در میان روس ها و ایرانی ها خواهد شد که آنها برای نجات خود با دشواری هایی مواجه خواهند بود.

در هر دو مورد، دست کم گرفتن عزم آنها به منظور جلوگیری از تهدید های بین المللی کار غیرعاقلانه ای است . ملی گرایی ایدئولوژیکی و تقویت روحیه هم در مسکو و هم در تهران سبب رد شدن ایده بازگشت روس ها به پای میز مذاکره بر سر تحولات اوکراین یا تسلیم شدن بی قید و شرط ایران در مقابل درخواست های قدرت های پنج بعلاوه یک در وین خواهد شد.با این که روسیه و ایران تحت فشار قرار دارند اما واکنش های آنها به شرایط اقتصادی خود ممکن است با دشواری هایی همراه شود.

استیفن بلک ول تحلیل گر مسائل سیاسی و امنیت بین المللی است.

سه شنبه ۲۹ مهر ۱۳۹۳ ساعت ۱۵:۳۸