روزهای سخت عشق آباد ادامه دارد
بن‌بست صادرات گاز ترکمنستان
میز نفت - هنوز مشخص نیست صادرات گاز ترکمنستان به اروپا به چه سرنوشتی دچار خواهد شد؛ بن بست بزرگی که گاز ترکمنستان را در مسیر مبهمی قرار داده تا صادرات گاز این کشور، تکلیف خود را نداند.
به گزارش میز نفت، ترکمنستان از سالها پیش در حال توسعه همکاری های انرژی با آذربایجان بوده است. شرکت سوکار در اجرای تعدادی از پروژه ها در ترکمنستان از جمله توسعه میدان دوستلوگ نقش دارد؛ انتقال نفت ترکمنستان به بازارهای بین المللی با ترانزیت از طریق آذربایجان با خط لوله باکو- تفلیس-جیهان از دیگر همکاری های دو کشور محسوب می شود.
ذخایر نفت میدان مشترک دوستلوگ که ۵۰ میلیون تن تخمین زده می شود، ۳۰ درصد برای آذربایجان و ۷۰ درصد برای ترکمنستان تقسیم شده است.
علاوه بر این، عشق آباد در یک قرارداد سوآپ گاز سه جانبه مشارکت دارد که بر اساس آن به مناطق شرقی ایران گاز تحویل می دهد و در ادامه همان مقدار گاز را ایران به آذربایجان تحویل می‌دهد. همچنین در اوایل ژوئن سال گذشته، ایران و آذربایجان توافقنامه‌ای را امضا کردند که بر اساس آن حجم مبادله گاز میان آذربایجان و ترکمنستان دو برابر می‌شود.
رویداد اخیر، فراتر از اهمیت آن برای شرکت سوکار، نشان دهنده روندی برای این کشور آسیای مرکزی است که برای دهه‌ها یکی از بسته‌ترین کشورهای جهان به شمار می‌رفت و اینک به سمت تلاش جهت باز کردن اقتصاد خود حرکت می کند.
تحریم های غرب علیه روسیه که باعث توقف تدریجی عرضه انرژی از روسیه به اروپا و افزایش صادرات گاز روسیه به چین شد، عشق آباد را با واقعیت جدیدی روبرو کرد که مدل اقتصادی دیرینه آنها را به چالش کشیده و منجر به بدتر شدن قابل توجه اوضاع شده است.
استانداردهای پایین زندگی و نارضایتی اجتماعی شهروندان، این کشور را وادار کرده تا گزینه هایی را برای تنوع بخشیدن به جغرافیای صادرات گاز خود و جذب سرمایه گذاری خارجی بررسی کند. بنابراین، ترکمنستان در نوامبر ۲۰۲۳ میلادی بر سر یک قرارداد سوآپ طولانی مدت ۵ ساله با عراق (از طریق یک قرارداد سوآپ دیگر با ایران) برای صادرات سالانه ۹ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی خود به توافق رسید.
*ایده ترنس کاسپین
با این حال، چالش کلیدی اینست که آیا ایده دیرینه خط لوله ترنس کاسپین که بن بست صادرات گاز ترکمنستان را به بازارهای اروپا باز می کند، سرانجام پس از سالها تلاش‌های ناموفق محقق خواهد شد یا خیر.
ایده اجرای این پروژه که از دهه ۱۹۹۰ میلادی وجود داشت، از سوی قدرت های منطقه به ویژه روسیه و ایران، با سوء ظن جدی نگریسته میشد. چرا که تصور می شد منافع غرب را به این منطقه می آورد، وابستگی انرژی اروپا به روسیه را از بین می برد و اهرم قدرت عشق آباد را افزایش می داد.
مذاکرات در مورد اجرای خط لوله ترنس کاسپین چندین بار شکست خورده است. آخرین بار در دسامبر ۲۰۲۲ میلادی بود، زمانی که انتظار می رفت پیشرفتی از نشست سه جانبه رهبران ترکمنستان، آذربایجان و ترکیه حاصل شود، اما بیانیه پایانی آنها ناامید کننده بود.
*استفاده از تحریم
با این حال، تأثیر تحریم‌های روسیه، رهبران اتحادیه اروپا در بروکسل را بر آن داشت تا تلاش‌های خود را برای متقاعد کردن عشق آباد به پذیرش پروژه صادرات گاز به اروپا را تقویت کنند. در واقع، تعهد آذربایجان در سال ۲۰۲۲ میلادی برای افزایش صادرات گاز خود به اتحادیه اروپا تا سال۲۰۲۷ میلادی و تا ۲۰ میلیارد متر مکعب در سال، فرصت هایی را برای ترانزیت گاز از ترکمنستان پیش بینی کرده بود. بنابراین، از نیمه دوم سال ۲۰۲۳ میلادی چند پیشرفت قابل توجه را به همراه داشته است.
در ۲۵ جولای، وزارت امور خارجه ترکمنستان با صدور بیانیه ای آغاز عملی شدن ایده احداث خط لوله صدور گاز طبیعی از دریای کاسپین را تایید کرد. در این بیانیه تاکید شده است که سازوکارهای سه جانبه مرتبط با باکو و بروکسل پیشتر ایجاد شده است و عشق آباد مایل است این پروژه را نه تنها از نظر اقتصادی و تجاری بلکه به عنوان یک بخش کلیدی جهت تنوع بخشیدن به صادرات انرژی به عنوان یک شرط کلیدی برای امنیت و پایداری انرژی بپذیرد.
پرزیدنت بردی محمداف، در جریان سفر خود به آلمان در ماه اکتبر با صدراعظم آلمان، شولتز، در مورد اهمیت خط لوله ترنس کاسپین گفتگو کرد. در ۱ نوامبر نیز، معاون نخست وزیر ترکمنستان، شاخیم عبدالرخمانوف، تکرار کرد که کشورش پروژه ترنس کاسپین را رها نخواهد کرد.
*منافع اروپا در چیست؟
علاوه بر این، منافع اروپا در ترکمنستان تنها به واردات هیدروکربن محدود نمی شود. مردو، وزیر امور خارجه ترکمنستان، در ماه اکتبر، با جوتا اورپیلینن، کمیسر اتحادیه اروپا برای مشارکت های بین المللی و پتانسیل افزایش همکاری های انرژی، از جمله تولید انرژی هیدروژن، کاهش انتشار متان و تبدیل گاز طبیعی گفتگو کرد.
طرفین همچنین درباره فرصتی برای عشق آباد برای دعوت از آژانس توسعه آلمان برای اجرای پروژه های مرتبط با انرژی سبز در ترکمنستان گفتگو کردند.
بنابراین، اجرای پروژه صادرات گاز ترکمنستان به اروپا، پتانسیلی برای ترسیم مجدد نقشه انرژی اوراسیا و افزایش چشمگیر ارزش آذربایجان به عنوان یک هاب ترانزیتی دارد. ترکمنستان با داشتن چهارمین ذخایر بزرگ گاز خود در میادین جهان، می‌خواهد برخی از بازارهای گاز اروپای روسیه را تصاحب کرده و جایگزین صادرات روسیه به ترکیه شود که در حال حاضر ۴۰ درصد مصرف آنها را تامین می‌کند.
با توجه به اینکه ترکمنستان در سال ۲۰۱۵ میلادی یک خط لوله انتقال گاز به طول ۷۰۰ کیلومتر تا سواحل دریای خزر که از میدان گالکینیش شروع می شود را افتتاح کرد، در واقع تحقق فنی این پروژه چندان دشوار نیست.
پروژه خط لوله موجود، انتقال سالانه ۳۰ میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان را از طریق آذربایجان، گرجستان و ترکیه به بازار اروپا به مدت ۳۰ سال پیش بینی می کند. علاوه بر این، ایجاد یک اتصال خط لوله میان میادین ترکمنستان و آذربایجان، تنها به ۴۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری نیاز دارد و ممکن است در کمتر از چهار ماه تکمیل شود.
نهاد تنظیم کننده انرژی ترکیه از دهه ۱۹۹۰ میلادی تاکنون مجوزهای ۱۰ ساله را برای واردکننده دولتی گاز بوتاس جهت واردات تا ۱۶ میلیارد متر مکعب گاز از ترکمنستان به امید ساخت خط لوله بازسازی کرده است.
*دو ریسک بزرگ
با این حال، دو موضوع ریسک های کلیدی را تشکیل می دهند. موضوع فوری تر، به دست آوردن بودجه لازم برای تکمیل کار است. تاکنون هیچ یک از شرکت های بزرگ انرژی به طور واضح علاقه خود را برای همکاری و مشارکت در این پروژه ابراز نکرده است.
بنابراین علی اف رئیس جمهور آذربایجان در ماه مه سال گذشته مجبور شد تاکید کند که علیرغم تعهد باکو به این پروژه، به تامین مالی آن کمک خواهد کرد و از شرکت های توسعه دهنده میادین گازی ترکمنستان و سایر شرکت های بین المللی خواست برای سرمایه گذاری در آن مشارکت کنند.
اخبار تایید نشده ای وجود دارد که شرکت ملی اماراتی ادنوک که در سال ۲۰۲۳ میلادی ۳۰ درصد از سهام میدان گازی آبشرون آذربایجان را خریداری کرد، در این طرح سرمایه گذاری می کند، اما هنوز این خبر عملی نشده است.
موضوع دوم به مخالفت با خط لوله ترنس کاسپین می باشد که به صورت سنتی از سوی قدرت های منطقه مطرح شده است.
تلاش های فعال روسیه با هدف تضعیف ساخت این پروژه نباید نادیده گرفته شود، چرا که انفجار خط لوله نورد استریم-2 در سپتامبر ۲۰۲۲ میلادی بر آسیب پذیری لوله های دریایی انتقال گاز تاکید کرد.
با این حال، ممکن است دلایلی وجود داشته باشد که مسکو کمتر نگران این چشم اندازها باشد. جنگ در اوکراین باعث وابستگی اروپا به واردات ال ان جی آمریکایی شده است، بنابراین برای روسیه چشم انداز تغییر جهت اروپا به سمت ترکمنستان اکنون ممکن است مانند اتفاقی با آسیب کمتر به نظر برسد.
در عین حال، تهران نیز ممکن است به این دیدگاه مثبت نگاه کند، زیرا قراردادهای سوآپ با عشق آباد به صنعت انرژی جمهوری اسلامی که به شدت تحریم شده است، این امکان را می دهد تا سود خود را افزایش دهد.
در حال حاضر، پتانسیل افزایش عرضه سوآپ گاز از ترکمنستان به ایران از ۸ میلیون مترمکعب به ۲۰ میلیون مترمکعب در روز در نظر گرفته شده است که بر اعتماد رو به رشد میان کشورهای این منطقه تاکید دارد.
منبع: www.commonspace.eu
ذخایر نفت میدان مشترک دوستلوگ که ۵۰ میلیون تن تخمین زده می شود، ۳۰ درصد برای آذربایجان و ۷۰ درصد برای ترکمنستان تقسیم شده است.
علاوه بر این، عشق آباد در یک قرارداد سوآپ گاز سه جانبه مشارکت دارد که بر اساس آن به مناطق شرقی ایران گاز تحویل می دهد و در ادامه همان مقدار گاز را ایران به آذربایجان تحویل می‌دهد. همچنین در اوایل ژوئن سال گذشته، ایران و آذربایجان توافقنامه‌ای را امضا کردند که بر اساس آن حجم مبادله گاز میان آذربایجان و ترکمنستان دو برابر می‌شود.
رویداد اخیر، فراتر از اهمیت آن برای شرکت سوکار، نشان دهنده روندی برای این کشور آسیای مرکزی است که برای دهه‌ها یکی از بسته‌ترین کشورهای جهان به شمار می‌رفت و اینک به سمت تلاش جهت باز کردن اقتصاد خود حرکت می کند.
تحریم های غرب علیه روسیه که باعث توقف تدریجی عرضه انرژی از روسیه به اروپا و افزایش صادرات گاز روسیه به چین شد، عشق آباد را با واقعیت جدیدی روبرو کرد که مدل اقتصادی دیرینه آنها را به چالش کشیده و منجر به بدتر شدن قابل توجه اوضاع شده است.
استانداردهای پایین زندگی و نارضایتی اجتماعی شهروندان، این کشور را وادار کرده تا گزینه هایی را برای تنوع بخشیدن به جغرافیای صادرات گاز خود و جذب سرمایه گذاری خارجی بررسی کند. بنابراین، ترکمنستان در نوامبر ۲۰۲۳ میلادی بر سر یک قرارداد سوآپ طولانی مدت ۵ ساله با عراق (از طریق یک قرارداد سوآپ دیگر با ایران) برای صادرات سالانه ۹ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی خود به توافق رسید.
*ایده ترنس کاسپین
با این حال، چالش کلیدی اینست که آیا ایده دیرینه خط لوله ترنس کاسپین که بن بست صادرات گاز ترکمنستان را به بازارهای اروپا باز می کند، سرانجام پس از سالها تلاش‌های ناموفق محقق خواهد شد یا خیر.
ایده اجرای این پروژه که از دهه ۱۹۹۰ میلادی وجود داشت، از سوی قدرت های منطقه به ویژه روسیه و ایران، با سوء ظن جدی نگریسته میشد. چرا که تصور می شد منافع غرب را به این منطقه می آورد، وابستگی انرژی اروپا به روسیه را از بین می برد و اهرم قدرت عشق آباد را افزایش می داد.
مذاکرات در مورد اجرای خط لوله ترنس کاسپین چندین بار شکست خورده است. آخرین بار در دسامبر ۲۰۲۲ میلادی بود، زمانی که انتظار می رفت پیشرفتی از نشست سه جانبه رهبران ترکمنستان، آذربایجان و ترکیه حاصل شود، اما بیانیه پایانی آنها ناامید کننده بود.
*استفاده از تحریم
با این حال، تأثیر تحریم‌های روسیه، رهبران اتحادیه اروپا در بروکسل را بر آن داشت تا تلاش‌های خود را برای متقاعد کردن عشق آباد به پذیرش پروژه صادرات گاز به اروپا را تقویت کنند. در واقع، تعهد آذربایجان در سال ۲۰۲۲ میلادی برای افزایش صادرات گاز خود به اتحادیه اروپا تا سال۲۰۲۷ میلادی و تا ۲۰ میلیارد متر مکعب در سال، فرصت هایی را برای ترانزیت گاز از ترکمنستان پیش بینی کرده بود. بنابراین، از نیمه دوم سال ۲۰۲۳ میلادی چند پیشرفت قابل توجه را به همراه داشته است.
در ۲۵ جولای، وزارت امور خارجه ترکمنستان با صدور بیانیه ای آغاز عملی شدن ایده احداث خط لوله صدور گاز طبیعی از دریای کاسپین را تایید کرد. در این بیانیه تاکید شده است که سازوکارهای سه جانبه مرتبط با باکو و بروکسل پیشتر ایجاد شده است و عشق آباد مایل است این پروژه را نه تنها از نظر اقتصادی و تجاری بلکه به عنوان یک بخش کلیدی جهت تنوع بخشیدن به صادرات انرژی به عنوان یک شرط کلیدی برای امنیت و پایداری انرژی بپذیرد.
پرزیدنت بردی محمداف، در جریان سفر خود به آلمان در ماه اکتبر با صدراعظم آلمان، شولتز، در مورد اهمیت خط لوله ترنس کاسپین گفتگو کرد. در ۱ نوامبر نیز، معاون نخست وزیر ترکمنستان، شاخیم عبدالرخمانوف، تکرار کرد که کشورش پروژه ترنس کاسپین را رها نخواهد کرد.
*منافع اروپا در چیست؟
علاوه بر این، منافع اروپا در ترکمنستان تنها به واردات هیدروکربن محدود نمی شود. مردو، وزیر امور خارجه ترکمنستان، در ماه اکتبر، با جوتا اورپیلینن، کمیسر اتحادیه اروپا برای مشارکت های بین المللی و پتانسیل افزایش همکاری های انرژی، از جمله تولید انرژی هیدروژن، کاهش انتشار متان و تبدیل گاز طبیعی گفتگو کرد.
طرفین همچنین درباره فرصتی برای عشق آباد برای دعوت از آژانس توسعه آلمان برای اجرای پروژه های مرتبط با انرژی سبز در ترکمنستان گفتگو کردند.
بنابراین، اجرای پروژه صادرات گاز ترکمنستان به اروپا، پتانسیلی برای ترسیم مجدد نقشه انرژی اوراسیا و افزایش چشمگیر ارزش آذربایجان به عنوان یک هاب ترانزیتی دارد. ترکمنستان با داشتن چهارمین ذخایر بزرگ گاز خود در میادین جهان، می‌خواهد برخی از بازارهای گاز اروپای روسیه را تصاحب کرده و جایگزین صادرات روسیه به ترکیه شود که در حال حاضر ۴۰ درصد مصرف آنها را تامین می‌کند.
با توجه به اینکه ترکمنستان در سال ۲۰۱۵ میلادی یک خط لوله انتقال گاز به طول ۷۰۰ کیلومتر تا سواحل دریای خزر که از میدان گالکینیش شروع می شود را افتتاح کرد، در واقع تحقق فنی این پروژه چندان دشوار نیست.
پروژه خط لوله موجود، انتقال سالانه ۳۰ میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان را از طریق آذربایجان، گرجستان و ترکیه به بازار اروپا به مدت ۳۰ سال پیش بینی می کند. علاوه بر این، ایجاد یک اتصال خط لوله میان میادین ترکمنستان و آذربایجان، تنها به ۴۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری نیاز دارد و ممکن است در کمتر از چهار ماه تکمیل شود.
نهاد تنظیم کننده انرژی ترکیه از دهه ۱۹۹۰ میلادی تاکنون مجوزهای ۱۰ ساله را برای واردکننده دولتی گاز بوتاس جهت واردات تا ۱۶ میلیارد متر مکعب گاز از ترکمنستان به امید ساخت خط لوله بازسازی کرده است.
*دو ریسک بزرگ
با این حال، دو موضوع ریسک های کلیدی را تشکیل می دهند. موضوع فوری تر، به دست آوردن بودجه لازم برای تکمیل کار است. تاکنون هیچ یک از شرکت های بزرگ انرژی به طور واضح علاقه خود را برای همکاری و مشارکت در این پروژه ابراز نکرده است.
بنابراین علی اف رئیس جمهور آذربایجان در ماه مه سال گذشته مجبور شد تاکید کند که علیرغم تعهد باکو به این پروژه، به تامین مالی آن کمک خواهد کرد و از شرکت های توسعه دهنده میادین گازی ترکمنستان و سایر شرکت های بین المللی خواست برای سرمایه گذاری در آن مشارکت کنند.
اخبار تایید نشده ای وجود دارد که شرکت ملی اماراتی ادنوک که در سال ۲۰۲۳ میلادی ۳۰ درصد از سهام میدان گازی آبشرون آذربایجان را خریداری کرد، در این طرح سرمایه گذاری می کند، اما هنوز این خبر عملی نشده است.
موضوع دوم به مخالفت با خط لوله ترنس کاسپین می باشد که به صورت سنتی از سوی قدرت های منطقه مطرح شده است.
تلاش های فعال روسیه با هدف تضعیف ساخت این پروژه نباید نادیده گرفته شود، چرا که انفجار خط لوله نورد استریم-2 در سپتامبر ۲۰۲۲ میلادی بر آسیب پذیری لوله های دریایی انتقال گاز تاکید کرد.
با این حال، ممکن است دلایلی وجود داشته باشد که مسکو کمتر نگران این چشم اندازها باشد. جنگ در اوکراین باعث وابستگی اروپا به واردات ال ان جی آمریکایی شده است، بنابراین برای روسیه چشم انداز تغییر جهت اروپا به سمت ترکمنستان اکنون ممکن است مانند اتفاقی با آسیب کمتر به نظر برسد.
در عین حال، تهران نیز ممکن است به این دیدگاه مثبت نگاه کند، زیرا قراردادهای سوآپ با عشق آباد به صنعت انرژی جمهوری اسلامی که به شدت تحریم شده است، این امکان را می دهد تا سود خود را افزایش دهد.
در حال حاضر، پتانسیل افزایش عرضه سوآپ گاز از ترکمنستان به ایران از ۸ میلیون مترمکعب به ۲۰ میلیون مترمکعب در روز در نظر گرفته شده است که بر اعتماد رو به رشد میان کشورهای این منطقه تاکید دارد.
منبع: www.commonspace.eu
دوشنبه ۱۶ بهمن ۱۴۰۲ ساعت ۱۰:۲۵
کد مطلب: 37048
