نگاهی به حفاری در میدان یاران
جزئیاتی از حفاری جهت دار در یاران
کیوان کهزادی/ میدان یاران شمالی از منظر حفاری جهت دار و افقی، یکی از درخشان ترین پروژه های توسعه میادین نفتی و گازی کشور تا کنون بوده است. سهمِ زمانی حفاری انحرافی در این پروژه در جداول زمانبندی چاه های مخلتف متفاوت بوده است ولی به صورت میانگین حدود 40 درصد از کل زمان حفاری و تکمیل چاه های این میدان به حفاری جهت دار و افقی و اختصاص داده شده بود که این درصد بالا خود نشان دهنده درجه اهمیت فوق العاده زیاد حفاری انحرافی به هر دو جهت هزینه ای و زمانی در این پروژه بود.
حفاری قسمت افقی چاه های پروژه یاران شمالی، با توجه به ماهیت مخزنی آن و بسیار نازک بودن قسمت بهره ده لایه نفتی آن، با الاجبار تماما با استفاده از ابزار نمودار گیری حین حفاری به انجام می رسید و نازک بودن قسمت بهره ده میدان، حفاری های افقی این میدان را ملزم به بهره گیری از تکنیک های به روزِ Ultra-thin reservoir Horizontal Well Drilling می نمود که بحمد الله، در تمامی چاه های مذکور در عین سرعت بالا از دقت بالایی هم جهت خارج نشدن از قسمت بهره ده نازک مطلوبِ زمین شناسان و مهندسین مخرن پروژه (بعضا حفاری بیش از 1000 متر افقی با اجازه تغییرات TVD در حد یک متر) برخوردار بود.
جابجایی افقی چاه های افقی این پروژه از طولانی ترین چاه های افقی خشکی کشور بود که به صورت متوسط بیش از 500 متر از چاه های سایر پروژه های غرب کارون (از جمله یادآوران، آزادگان شمالی و جنوبی و یاران جنوبی) جابجایی افقی بیشتری داشتند. تمامی موارد مذکور بالا، حفاری قسمت حفاری افقی این میدان را به یک چالش فنی برای دست اندر کاران حفاری پروژه تبدیل کرده بود به شکلی که در حفاری چاه های شماره 2 و 3 یاران شمالی قسمت افقی چاه ها، بسیار زمانبر، فرسایشی و در مواردی اهداف تحت الارضی و TVD مورد نظر مهندسین مخزن در حفره افقی به خوبی مورد هدف قرار نگرفته بود.
بنده در این پروژه تحت عنوان مدیر عملیات و همزمان مدیر مهندسی و رئیس برنامه ریزی حفاریِ شرکت پیمانکار حفاری انحرافی مسئولیت حفاری چاه های شماره 5 الی 19 یاران شمالی را بر عهده داشتم که مختصری از دستاورد های به دست آمده در حفاری این چاه ها را به استحضار میرسانم:
حفاریِ زود تر از موعد طولانی ترین چاه افقی خشکی کشور با حابجایی افقی واقعی (Unwrapped Horizontal Displacement) 1700 متر. (چاه شماره 8 یاران شمالی)
حفاری زود تر از موعد پیچیده ترین چاه افقی کشور (3D Complex Horizontal Well) با ضریب دشواری حفاری انحرافی (Directional Difficulty Index) برابر با 5/6. (چاه شماره 8 یاران شمالی)
حفاری طولانی ترین حفره باز افقی "8/1 6 خشکی کشور با بیش از 1210 متر.
حفاری پر سرعت ترین قسمت زاویه سازی (از حالت عمودی تا نزدیک به افقی جهت فرود در مخزن) با سرعت متوسط 5.1 متر بر ساعت در چاه شماره 16 یاران شمالی. لازم به ذکر است این مقدار سرعت متوسط بیش از سه برابر سرعت متوسط در چاه های حفر شده در منطقه غرب کارون با بیش از 200 حلقه چاه حفر شده با همین شکل و پروفایل توسط شرکت های صاحب ادعای باصطلاح بین المللی همچون CNPC و SINOPEC و همچنین شرکت های محترم داخلی از جمله شرکت های معظم مناطق نفتخیز جنوب و ملی حفاری و . . . می باشد.
بیشترین متراژ حفاری شده با یک ساق حفاری انحرافی چند منظوره از قسمت عمودی تا نزدیک به افقی به طول 800 متر در چاه شماره 16 یاران شمالی.
بیشترین متراژ حفاری شده در یک روز در قسمت زاویه سازی چاه شماره 16 با حفاری 143 متر در تاریخ 7 مهر ماه 1394 در چاه شماره 16. لازم به ذکر است این مقدار حفاری در یک روز در قسمت زاویه سازی چاه بیش از 3 برابر متوسط ثبت شده و بیش از دو برابر بهترین رکوردهای ثبت شده در منطقه غرب کارون است.
9 عملیات کنار گذر حفره باز موفقیت آمیز در کمتر از 24 ساعت Time-drilling. در واقع در این پروژه به دلیل Pilot بودن برخی از چاه های نیاز به عملیات کنار گذر حفره باز زیاد وجود داشت و خوشبختانه حتی یک مورد ناموفق هم وجود نداشته است.
انجام عملیات کنار گذر در حفره ی افقی "8/1 6 در جابجایی افقی بیش از 900 متر و حفره باز حدود 500 متر در چاه شماره 6 با کمتر از 30 ساعت Time-drilling. این توانایی در عملیات کنار گذر در چاه های افقی، نوید بخش خبر های خوبی از توانایی جوانان این مرز و بوم در حفاری چاه های خوشه ای (Fishbone-Well Drilling) در مخازنِ با قسمت بهره ده نازکِ کشور جهت افزایش تولید و بهره وری و کاهش هزینه های مترتب بر حفاری چاه های جدید میباشد.
حفاری 15 حلقه چاه افقی با حفره باز نسبتا بالا (از شماره 5 تا 19) با مجموع متراژ بیش از پانزده هزار متر بدون حتی یک مورد گیر لوله ها در حفره ی افقی ("8/1 6) یا حتی یک مورد گیر لاینر در دو حفره ی "2/1 8 و "8/1 6 (سایز لاینر های "7 و "2/1 4 مشبک) که این به نوبه خود یک رکورد بسیار بسیار حائز اهمیتی در راستای کاهش زمان ها و هزینه های تحمیلی از تولید زمان های غیر مولد به حساب می آید.
حفاری قسمت زاویه سازی بیش از 6 حلقه از چاه های مذکور تنها با یک پیمایش و بدون نیاز به تعویض ساق حفاری با تکنیک ها استفاده از BHA های دو منظوره. این در حالیست که تا پیش از این پروژه، در غرب کارون این باور وجود داشت که قسمت زاویه سازی چاه های افقی، در بهترین و بهینه ترین شرایط در دو پیمایش قابل حفاریست. بحمدلله، بعد از شکسته شدن این باور، هم اکنون در سایر پروژه های غرب کارون هم از جمله آزادگان و یاران جنوبی، شاهد حفاری قسمت زاویه سازی چاه های افقی در یک پیمایش هستیم در برخی از چاه ها هستیم.
جلو افتادگی از برنامه در حفاری انحرافی تمامی 15 حلقه چاه مذکور بدون استثناء. میزان در صد جلو افتادگی در چاه شماره 16 به 56 در صد رسید بدین معنا که قسمت انحرافی و افقی چاه در 44 درصد از زمان پیش بینی شده به اتمام رسید. متوسط جلو افتادگی قسمت جهت دار و افقی چاه های مذکور (5 تا 19) به صورت متوسط 35 درصد جلو افتادگی بوده است، که در برخی موارد منجر به جبران عقب افتادگی چاه ها و پروژه در سایر قسمت ها نیز می گشت.
لازم به ذکر است که کل پروژه حدود 20 روز از برنامه زود تر به اتمام رسید این در حالیست با طراحی ها و عملیات بهینه حفاری انحرافی در این پروژه، در قسمت حفاری انحرافی چاه های شماره 5 تا 19، بیش از 200 دکل روز صرفه جویی شده است که خود سهم کلیدی و بسیار قابل توجه در پیش افتادگی پروژه از برنامه را داشته است.تمام موارد بالا فقط قسمتی از دستاورد های قسمت حفاری انحرافی پروژه یاران شمالی بود، که تمام بخش مهندسی، طراحی ها و عملیات آن، توسط یک مجموعه حفاری انحرافی جوان و پر انگیزه ایرانی و تحصیل کرده ی داخل کشور به انجام رسید. که مسن ترین فرد مجموعه 31 سال و جوانترین آنها 24 ساله بوده اند.
لازم به ذکر است از نقش بسیار بسیار با اهمیت شرکت محترم تدبیر به عنوان شرکت دکل دار در آن پروژه، که حقیقتا با مدیریتی توام با تدبیر و تدبّر در حال اداره شدن است و همچنین راهنمایی و حمایت های فنی در قسمت حفاری انحرافی شرکت محترم توسعه نفت گاز پرشیا به عنوان پیمانکار بیع متقابل پروژه و همچنین شرکت محترم مهندسی توسعه نفت به عنوان کارفرمای محترم پروژه و همچنین شرکت محترم پارس پترو زاگرس به عنوان مشاور تحت الارض در به ثمر نشستن میوه ی این پروژه زود تر از موعد، اشاره داشت.
حین نگارش پاراگراف بالا، پس از ذکر نام شرکت های ایرانی یکی پس از دیگری که دست در دست یکدیگر یک پروژه ملی مهم را در مرز مشترک با کشور عراق را، با هزینه کمتر و در زمان کمتر از برنامه به اتمام رسانده اند، به صورت ناخود آگاه احساس غروری در بنده ی حقیر که سهم کوچکی در به ثمر نشستم پروژه داشته ام ایجاد گشت و این جمله را با تمام وجود لمس می نمایم که چند سال پس از قطع یَد شرکت های بزرگ نفتی خارجی که تمایل داشتند ما احساس نتوانستم درونمان تقویت شود، آرام آرام در صنعت نفت در حال رسیدن به بلوغ و خود کفایی هستیم. این بلوغ با الاخص در حوزه حفاری بسیار رشد داشته است و به جرأت می توان گفت در این حوزه، برای رسیدن به استاندارد های بین المللی، هیچ ابزار و هیچ شرکت خارجی ای فرشته ی نجات چاه های ما نخواهند بود، بلکه این اعتماد به دانشِ مهندسین جوان و با لیاقت داخلی است که میتواند معجزه کند.
به عنوان مثال پروژه های مهم و عزیمی همچون لایه نفتیِ ما منتظر است تا فرشته های نجات خارجی با ابزار RSS برای به کمک ما شنافته و برای ما معجزه کنند، این در حالیست که توان معجزه در ذهن و دستان مهندسین جوان با سواد ما هست و بدون نیاز به ابزار نام برده، تنها با روشهای محاسباتی و مهندسی پیشرفته میتواند چاه های مشابه را حفاری کرده و به تولید برسانند. در واقع پروژه یاران شمالی اثبات اعتماد به جوانان ایرانیست و همواره به عنوان نقطه عزتی در تاریخ صنعت نفت کشور به عنوان اولین پروژه توسعه ای کشور که علاوه بر اینکه تماما ایرانی بود، با پیش افتادگی از برنامه زمانی و همچنین کم هزینه تر از برنامه از پیش تعیین شده به اتمام رسید.
به امید آن روز که میادین این کشور توسط جوانان همین مرز بوم که دلسوزان واقعی اموال ملی هستند به انجام برسد، تا هم مالمان در دستان خودمان باشد هم مثل امروز با عزت و غرور نگارش کنیم. به امید روزی که در مقابل فرزندانمان سرمان را بالا گرفته و با افتخار برگهای تاریخ صنعت نفت برایشان ورق بزنیم.
حفاری قسمت افقی چاه های پروژه یاران شمالی، با توجه به ماهیت مخزنی آن و بسیار نازک بودن قسمت بهره ده لایه نفتی آن، با الاجبار تماما با استفاده از ابزار نمودار گیری حین حفاری به انجام می رسید و نازک بودن قسمت بهره ده میدان، حفاری های افقی این میدان را ملزم به بهره گیری از تکنیک های به روزِ Ultra-thin reservoir Horizontal Well Drilling می نمود که بحمد الله، در تمامی چاه های مذکور در عین سرعت بالا از دقت بالایی هم جهت خارج نشدن از قسمت بهره ده نازک مطلوبِ زمین شناسان و مهندسین مخرن پروژه (بعضا حفاری بیش از 1000 متر افقی با اجازه تغییرات TVD در حد یک متر) برخوردار بود.
جابجایی افقی چاه های افقی این پروژه از طولانی ترین چاه های افقی خشکی کشور بود که به صورت متوسط بیش از 500 متر از چاه های سایر پروژه های غرب کارون (از جمله یادآوران، آزادگان شمالی و جنوبی و یاران جنوبی) جابجایی افقی بیشتری داشتند. تمامی موارد مذکور بالا، حفاری قسمت حفاری افقی این میدان را به یک چالش فنی برای دست اندر کاران حفاری پروژه تبدیل کرده بود به شکلی که در حفاری چاه های شماره 2 و 3 یاران شمالی قسمت افقی چاه ها، بسیار زمانبر، فرسایشی و در مواردی اهداف تحت الارضی و TVD مورد نظر مهندسین مخزن در حفره افقی به خوبی مورد هدف قرار نگرفته بود.
بنده در این پروژه تحت عنوان مدیر عملیات و همزمان مدیر مهندسی و رئیس برنامه ریزی حفاریِ شرکت پیمانکار حفاری انحرافی مسئولیت حفاری چاه های شماره 5 الی 19 یاران شمالی را بر عهده داشتم که مختصری از دستاورد های به دست آمده در حفاری این چاه ها را به استحضار میرسانم:
حفاریِ زود تر از موعد طولانی ترین چاه افقی خشکی کشور با حابجایی افقی واقعی (Unwrapped Horizontal Displacement) 1700 متر. (چاه شماره 8 یاران شمالی)
حفاری زود تر از موعد پیچیده ترین چاه افقی کشور (3D Complex Horizontal Well) با ضریب دشواری حفاری انحرافی (Directional Difficulty Index) برابر با 5/6. (چاه شماره 8 یاران شمالی)
حفاری طولانی ترین حفره باز افقی "8/1 6 خشکی کشور با بیش از 1210 متر.
حفاری پر سرعت ترین قسمت زاویه سازی (از حالت عمودی تا نزدیک به افقی جهت فرود در مخزن) با سرعت متوسط 5.1 متر بر ساعت در چاه شماره 16 یاران شمالی. لازم به ذکر است این مقدار سرعت متوسط بیش از سه برابر سرعت متوسط در چاه های حفر شده در منطقه غرب کارون با بیش از 200 حلقه چاه حفر شده با همین شکل و پروفایل توسط شرکت های صاحب ادعای باصطلاح بین المللی همچون CNPC و SINOPEC و همچنین شرکت های محترم داخلی از جمله شرکت های معظم مناطق نفتخیز جنوب و ملی حفاری و . . . می باشد.
بیشترین متراژ حفاری شده با یک ساق حفاری انحرافی چند منظوره از قسمت عمودی تا نزدیک به افقی به طول 800 متر در چاه شماره 16 یاران شمالی.
بیشترین متراژ حفاری شده در یک روز در قسمت زاویه سازی چاه شماره 16 با حفاری 143 متر در تاریخ 7 مهر ماه 1394 در چاه شماره 16. لازم به ذکر است این مقدار حفاری در یک روز در قسمت زاویه سازی چاه بیش از 3 برابر متوسط ثبت شده و بیش از دو برابر بهترین رکوردهای ثبت شده در منطقه غرب کارون است.
9 عملیات کنار گذر حفره باز موفقیت آمیز در کمتر از 24 ساعت Time-drilling. در واقع در این پروژه به دلیل Pilot بودن برخی از چاه های نیاز به عملیات کنار گذر حفره باز زیاد وجود داشت و خوشبختانه حتی یک مورد ناموفق هم وجود نداشته است.
انجام عملیات کنار گذر در حفره ی افقی "8/1 6 در جابجایی افقی بیش از 900 متر و حفره باز حدود 500 متر در چاه شماره 6 با کمتر از 30 ساعت Time-drilling. این توانایی در عملیات کنار گذر در چاه های افقی، نوید بخش خبر های خوبی از توانایی جوانان این مرز و بوم در حفاری چاه های خوشه ای (Fishbone-Well Drilling) در مخازنِ با قسمت بهره ده نازکِ کشور جهت افزایش تولید و بهره وری و کاهش هزینه های مترتب بر حفاری چاه های جدید میباشد.
حفاری 15 حلقه چاه افقی با حفره باز نسبتا بالا (از شماره 5 تا 19) با مجموع متراژ بیش از پانزده هزار متر بدون حتی یک مورد گیر لوله ها در حفره ی افقی ("8/1 6) یا حتی یک مورد گیر لاینر در دو حفره ی "2/1 8 و "8/1 6 (سایز لاینر های "7 و "2/1 4 مشبک) که این به نوبه خود یک رکورد بسیار بسیار حائز اهمیتی در راستای کاهش زمان ها و هزینه های تحمیلی از تولید زمان های غیر مولد به حساب می آید.
حفاری قسمت زاویه سازی بیش از 6 حلقه از چاه های مذکور تنها با یک پیمایش و بدون نیاز به تعویض ساق حفاری با تکنیک ها استفاده از BHA های دو منظوره. این در حالیست که تا پیش از این پروژه، در غرب کارون این باور وجود داشت که قسمت زاویه سازی چاه های افقی، در بهترین و بهینه ترین شرایط در دو پیمایش قابل حفاریست. بحمدلله، بعد از شکسته شدن این باور، هم اکنون در سایر پروژه های غرب کارون هم از جمله آزادگان و یاران جنوبی، شاهد حفاری قسمت زاویه سازی چاه های افقی در یک پیمایش هستیم در برخی از چاه ها هستیم.
جلو افتادگی از برنامه در حفاری انحرافی تمامی 15 حلقه چاه مذکور بدون استثناء. میزان در صد جلو افتادگی در چاه شماره 16 به 56 در صد رسید بدین معنا که قسمت انحرافی و افقی چاه در 44 درصد از زمان پیش بینی شده به اتمام رسید. متوسط جلو افتادگی قسمت جهت دار و افقی چاه های مذکور (5 تا 19) به صورت متوسط 35 درصد جلو افتادگی بوده است، که در برخی موارد منجر به جبران عقب افتادگی چاه ها و پروژه در سایر قسمت ها نیز می گشت.
لازم به ذکر است که کل پروژه حدود 20 روز از برنامه زود تر به اتمام رسید این در حالیست با طراحی ها و عملیات بهینه حفاری انحرافی در این پروژه، در قسمت حفاری انحرافی چاه های شماره 5 تا 19، بیش از 200 دکل روز صرفه جویی شده است که خود سهم کلیدی و بسیار قابل توجه در پیش افتادگی پروژه از برنامه را داشته است.تمام موارد بالا فقط قسمتی از دستاورد های قسمت حفاری انحرافی پروژه یاران شمالی بود، که تمام بخش مهندسی، طراحی ها و عملیات آن، توسط یک مجموعه حفاری انحرافی جوان و پر انگیزه ایرانی و تحصیل کرده ی داخل کشور به انجام رسید. که مسن ترین فرد مجموعه 31 سال و جوانترین آنها 24 ساله بوده اند.
لازم به ذکر است از نقش بسیار بسیار با اهمیت شرکت محترم تدبیر به عنوان شرکت دکل دار در آن پروژه، که حقیقتا با مدیریتی توام با تدبیر و تدبّر در حال اداره شدن است و همچنین راهنمایی و حمایت های فنی در قسمت حفاری انحرافی شرکت محترم توسعه نفت گاز پرشیا به عنوان پیمانکار بیع متقابل پروژه و همچنین شرکت محترم مهندسی توسعه نفت به عنوان کارفرمای محترم پروژه و همچنین شرکت محترم پارس پترو زاگرس به عنوان مشاور تحت الارض در به ثمر نشستن میوه ی این پروژه زود تر از موعد، اشاره داشت.
حین نگارش پاراگراف بالا، پس از ذکر نام شرکت های ایرانی یکی پس از دیگری که دست در دست یکدیگر یک پروژه ملی مهم را در مرز مشترک با کشور عراق را، با هزینه کمتر و در زمان کمتر از برنامه به اتمام رسانده اند، به صورت ناخود آگاه احساس غروری در بنده ی حقیر که سهم کوچکی در به ثمر نشستم پروژه داشته ام ایجاد گشت و این جمله را با تمام وجود لمس می نمایم که چند سال پس از قطع یَد شرکت های بزرگ نفتی خارجی که تمایل داشتند ما احساس نتوانستم درونمان تقویت شود، آرام آرام در صنعت نفت در حال رسیدن به بلوغ و خود کفایی هستیم. این بلوغ با الاخص در حوزه حفاری بسیار رشد داشته است و به جرأت می توان گفت در این حوزه، برای رسیدن به استاندارد های بین المللی، هیچ ابزار و هیچ شرکت خارجی ای فرشته ی نجات چاه های ما نخواهند بود، بلکه این اعتماد به دانشِ مهندسین جوان و با لیاقت داخلی است که میتواند معجزه کند.
به عنوان مثال پروژه های مهم و عزیمی همچون لایه نفتیِ ما منتظر است تا فرشته های نجات خارجی با ابزار RSS برای به کمک ما شنافته و برای ما معجزه کنند، این در حالیست که توان معجزه در ذهن و دستان مهندسین جوان با سواد ما هست و بدون نیاز به ابزار نام برده، تنها با روشهای محاسباتی و مهندسی پیشرفته میتواند چاه های مشابه را حفاری کرده و به تولید برسانند. در واقع پروژه یاران شمالی اثبات اعتماد به جوانان ایرانیست و همواره به عنوان نقطه عزتی در تاریخ صنعت نفت کشور به عنوان اولین پروژه توسعه ای کشور که علاوه بر اینکه تماما ایرانی بود، با پیش افتادگی از برنامه زمانی و همچنین کم هزینه تر از برنامه از پیش تعیین شده به اتمام رسید.
به امید آن روز که میادین این کشور توسط جوانان همین مرز بوم که دلسوزان واقعی اموال ملی هستند به انجام برسد، تا هم مالمان در دستان خودمان باشد هم مثل امروز با عزت و غرور نگارش کنیم. به امید روزی که در مقابل فرزندانمان سرمان را بالا گرفته و با افتخار برگهای تاریخ صنعت نفت برایشان ورق بزنیم.
شنبه ۲۹ آبان ۱۳۹۵ ساعت ۰۲:۰۸
کد مطلب: 15704
احمدی
۰۰
1. هیچ ماست فروشی نمیگه ماستم ترشه .2. باید رشوه های داده شده و گرفته شده به کارفرما (شرکت حفاری تدبیر و پرشیا) و بخصوص از طریق فرزند وزیر سابق نفت که رییس هیات مدیره گروه انرژی تدبیر که مالک دو شرکت فوق است را هم اضافه کنیم
َشرکتی که پیمانکار حفاری انحرافی پروژه یاران شمالی بوده تنها چندین ماه قبل از مناقصه ثبت گردید و با حمایتهای خاص توسط آقای م.ش توانست بدون هیچ گونه تجهیزات اولیه ای با قیمتهای نسبتا بالا برنده گردد . اما تیم مدیریت پروژه یاران شمالی و نوع قراداد باعث گردید پیمانکار مجبور به استفاده تجهیزات با کیفیت غربی جهت حفاری انحرافی گردد که قبلا از آن در حفاری خشکی ایران استفاده نگردیده بود لذا موفق به دستیابی به چنین رکوردهایی گردید.