برجام، عامل کاهش قیمت نفت

وحید حاجی‌پور / مصاحبه ظریف با ابهامات بسیاری مواجه است که بخشی از آن، با واقعیات جهانی فاصله بسیاری دارد. به عنوان نمونه او گفته است از روزی که تحریم‌های اوباما علیه ایران آغاز  شد و در سال ۲۰۱۶ پایان یافت، قیمت نفت روند نزولی خود را شروع کرد با این استدلال که واشنگتن می‌خواست نفت ایران را  «نمدمال» کند!

برای درک بهتر از گفته‌های عجیب وزیر امور خارجه، بهتر است نگاهی به بهای نفت از روز آغاز تحریم‌ها تا روز امضای برجام داشته باشیم. بر اساس آمارهای رسمی، قیمت نفت در سال ۲۰۰۹ که یک سال پیش از آغاز تحریم‌هاست، متوسط قیمت جهانی نفت، حدود ۶۲ دلار در هر بشکه بود که این رقم در سال ۲۰۱۰ یعنی سال نخست اجرای تحریم‌ها به رقم ۸۰ دلار رسید؛ قیمت نفت در سال ۲۰۱۱ به ۹۴ دلار افزایش یافت و سال ۲۰۱۲ را نیز با حدود همین رقم به اتمام رسانددر سال ۲۰۱۳ متوسط بهای هر بشکه نفت به ۹۷ دلار جهش یافت و سال ۲۰۱۴ را نیز با ۹۴ دلار به پایان برد.

پس تا دو سال پیش از توافق برجام، قیمت نفت در مسیر افزایش قرار داشت ولی از سال ۲۰۱۵ قیمت نفت در مسیر کاهشی قرار گرفت. گرچه برجام در سال ۲۰۱۶ تصویب شد اما مذاکرات جدی از سال ۲۰۱۵ توسط دولت تدبیر و امید پیش گرفته شد که همین موضوع درست با سقوط قیمت نفت همراه شده است.

در سال ۲۰۱۵ که اوج مذاکرات میان ایران و گروه ۱+۵ بود بهای جهانی نفت سقوط کرد و به میانگین ۴۸ دلار رسید؛ یعنی حدود ۵۰ درصد قیمت! پس با استدلال ظریف، برجام بیش از آنکه در  خدمت افزایش قیمت باشد کاملا موجب سقوط بهای نفت شده است. اما دلیل این سقوط چه بوده است؟ گرچه ما قصد نداریم مانند وزیر امور خارجه، براحتی واقعیات را زیر پا بگذاریم ولی نکته جالب اینجاست که ظریف در بخشی دیگر از اظهارات خود، دلیل کاهش قیمت را پیشنهاد عربستان به امریکا عنوان کرده تا فشار اقتصادی به ایران افزایش یابد در حالی‌که امریکا به دلیل نیاز عمیق به قیمت بالای نفت، کاهش قیمت را یک سم مهلک‌ برای روند تولید نفت خود می‌دانست.

در آن دوره، موضوع تولید حداکثری شیل نفت برای خودکفایی امریکا از واردات، استراتژی اصلی کاخ سفید بود. عربستان از سال ۲۰۰۸ به بعد کاملا سیاست‌های ایالات متحده را برای بالا نگه داشتن قیمت پیاده می‌کرد ولی وقتی مذاکرات ایران و ۱+۵ جدی شد، ریاض برای نشان دادن ناراحتی خود از عدم مشارکتش در جریان مذاکرات، به یکباره از افزایش تولید خود برای از دور خارج کردن شیل نفت امریکا گفت.

به همین دلیل میانگین بهای جهانی نفت در سال ۲۰۱۶ به ۴۳ دلار رسید و در سال‌های بعد به بالای ۵۰ دلار رسید. دلیل افزایش قیمت هم پس از برجام، تکلیف امریکا و ترامپ به سعودی‌ها بود تا این کشور با کاهش تولید، به افزایش قیمت دامن‌ زده و‌ عاملی شوذ برای صعودی شدن تولید امریکا. به همین دلیل، عربستانی‌ها که بیشتر از قیمت، روی تثبیت بازار  خود تاکید داشتند، دو میلیون بشکه از تولید خود کاست.
 حال اینکه وزیر محترم، علاقه دارد همه موارد کذبی را که مطرح کرده، به برجام ربط دهد موضوعی است که شاید از بادکردن دستاورد دولت نشات می‌گیرد. بهتر بود آقای ظریف، بجای قالب کردن موارد اشتباه به عنوان گلابی‌های برجام، کمی سرچ می‌کردند تا اینگونه دچار چنین خطای فاحشی نشود.

سه شنبه ۷ ارديبهشت ۱۴۰۰ ساعت ۰۵:۵۴