روی دیگر تحلیل های نفتی
بازگشت جنگ نفت‌کش‌ها در خلیج‌فارس؟
میز نفت - ناوگان پنجم ایالات‌متحده به کشتی‌ها توصیه کرده تا حد امکان از آب‌های سرزمینی ایران عبور نکنند تا خطر توقیف را به حداقل برسانند.موضوعی که زمزمه بازگشت جنگ نفتکش ها را زنده کرده است.
به گزارش میز نفت، بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین جنگ نفت‌کش‌ها در تاریخ نیروهای دریایی، شاید در فاصله سال‌های ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۸ میلادی در منطقه خلیج‌فارس اتفاق افتاده است. این بخشی از جنگ بزرگ‌تر میان ایران و عراق از سال ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ میلادی بود.
جنگ نفت‌کش‌ها با پایان جنگ ایران و عراق در ۲۰ اوت ۱۹۸۸ به اتمام رسید.
این جنگ با حمله هوایی عراق به پایانه نفتی ایران در جزیره خارگ و چندین کشتی ایرانی حامل نفت خام آغاز گردید. در این جنگ، پاکستان از ایران حمایت کرد. در مقابل، کویت، عربستان سعودی و آمریکا از دولت عراق حمایت می‌کردند. نیروهای درگیر در جنگ نفت‌کش‌ها، نیروی دریایی ارتش، سپاه پاسداران و نیروی هوایی در سمت ایران و نیروی دریایی عراق، نیروی هوایی عراق، نیروی دریایی آمریکا و نیروی هوایی سلطنتی عربستان در سمت عراق بودند.
ایالات‌متحده در درگیری‌های سال ۱۹۸۶ میلادی برای محافظت از نفت‌کش‌های حامل نفت بارگیری شده به مقصد آمریکا از منطقه خلیج‌فارس مداخله کرد و به دنبال آن، درگیر رویارویی با ایران شد. حوزه جغرافیایی جنگ نفت‌کش‌ها، آب‌های خلیج‌فارس، تنگه هرمز و دریای عمان بود.
با گسترش دامنه جنگ نفت‌کش‌ها، کشورهای بیشتری برای محافظت از کشتی‌های حامل نفت بارگیری شده از منطقه خلیج‌فارس وارد عمل شدند.
در طول چهار سال جنگ نفت‌کش‌ها، ۳۷ کشور کشتی‌های جنگی خود را برای محافظت از نفت‌کش‌ها مستقر کردند. باوجود تعداد زیاد ناوهای نیروهای دریایی، درمجموع ۴۵۱ کشتی مورد اصابت قرار گرفت. عراق ۲۸۳ کشتی و ایران ۱۶۳ کشتی را موردحمله قرار داد.
*بازگشت دوباره جنگ نفت‌کش‌ها؟
به نظر می‌رسد جنگ سایه کنونی نفت‌کش‌ها پس از خروج ایالات‌متحده از توافق هسته‌ای ایران بار دیگر به خلیج‌فارس بازگشته است. ایالات‌متحده و متحدانش، چند نفتکش حامل نفت تحریم شده ایران را توقیف کردند. ایران نیز تلافی کرده و نفت‌کش‌های آمریکایی را مورد آزار و اذیت قرار داده و یا توقیف کرده است.
از سال ۲۰۲۱ میلادی، ایران ۲۰ کشتی تجاری با پرچم بین‌المللی را مورد آزار، حمله یا توقیف قرار داده است.
توقیف نفت‌کش‌ها توسط ایران تاکتیکی است که شرایط را به سمت تشدید تنش‌ها پیش می‌رود.
ناوگان پنجم ایالات‌متحده به کشتی‌ها توصیه کرده تا حد امکان از آب‌های سرزمینی ایران عبور نکنند تا خطر توقیف را به حداقل برسانند.
ساختار امنیت دریایی بین‌المللی که متشکل از ۱۱ کشور ازجمله ایالات‌متحده، انگلیس، عربستان سعودی و امارات متحده عربی و به رهبری واشنگتن است، به دریانوردان منطقه‌ای در مورد اقدامات احتیاطی مناسب برای به حداقل رساندن خطر توقیف بر اساس منطقه کنونی اطلاع‌رسانی کرده است.
به همین ترتیب، آژانس عملیات تجارت دریایی نیز هشداری درباره افزایش تهدید در منطقه تنگه هرمز صادر کرده است.
توقیف یا آزار کشتی‌ها توسط ایران در منطقه عملیاتی فرماندهی مرکزی آمریکا صورت می‌گیرد. برای مقابله با «تجاوزگری دریایی ایران»، سنتکام بیش از ۳۰۰۰ تفنگدار دریایی و سرباز تازه‌نفس را از اوایل آگوست ۲۰۲۳ میلادی در منطقه مستقر کرده است. ایران این استقرار را غیرضروری خوانده و اعلام کرده که کشورهای خلیج‌فارس قادر به مدیریت امنیت خود هستند.
به نظر می‌رسد که جنگ سایه نفت‌کش‌ها به‌عنوان یک پدیده تقابلی در همان مناطق جغرافیایی دهه ۱۹۸۰ میلادی میان ایالات‌متحده و ایران در موقعیت‌های ژئوپلیتیکی متفاوتی در حال وقوع است.
ایالات‌متحده مشغول جنگی نیابتی در اروپا علیه روسیه است. چین به سواحل تایوان نگاه می‌کند. امکان درگیری جنگی تمام‌عیار آمریکا بر فراز تایوان را نمی‌توان رد کرد. هرچند جنگ نیابتی نمی‌تواند از تایوان محافظت کند. گشودن سومین جبهه در خاورمیانه می‌تواند این درگیری مثلثی را به یک درگیری جهانی تبدیل کند. اهمیت منطقه خلیج‌فارس به‌عنوان بزرگ‌ترین منبع تأمین نفت دنیا بدون تغییر همچنان حفظ شده است.
آسیب‌پذیری تنگه هرمز نیز به همین شکل است. اهمیت اقتصادی این تنگه بیش از دهه ۱۹۸۰ میلادی افزایش یافته است، چراکه نفت بیشتری از آن عبور می‌کند. ۲۰ درصد تقاضای نفت جهان از طریق این آبراه باریک ۳۹ کیلومتری حمل می‌شود.
ایران به‌راحتی می‌تواند این آبراه باریک را مسدود کند. نیروی دریایی ایران، اگرچه نسبت به دهه ۱۹۸۰ میلادی بسیار توسعه یافته است، اما هنوز در مقایسه با توان نیروی دریایی ایالات‌متحده عقب‌ماندگی‌های زیادی داراست.
البته قرار گرفتن دو زیردریایی ایرانی در دو طرف تنگه هرمز و استقرار موشک‌های دریایی دوربرد در سواحل ایران می‌توانند عملیات نیروی دریایی آمریکا در این منطقه را تحت‌فشار قرار دهند.
جنگ کنونی نفت‌کش‌ها که در خلیج‌فارس در حال وقوع است، از سوی هر دو طرف، اهدافی سیاسی دارد. یکی از اهداف توقیف یا آزار و اذیت نفت‌کش‌های بارگیری شده به مقصد آمریکا توسط تهران می‌تواند اعمال فشار برای کاهش تحریم‌ها و بازگرداندن توافق هسته‌ای روی میز باشد.
در روزهای اخیر، مراحل مبادله زندانیان در ازای آزادی پول‌های بلوکه‌شده ایران در حال اجرا است. بر اساس گزارش‌ها، ایران و ایالات‌متحده بار دیگر از طریق میانجی گران درباره توافق هسته‌ای گفتگو می‌کنند و «نشانه‌هایی از پیشرفت وجود دارد».
نکته مهم این است که هم ایران و هم ایالات‌متحده در سال ۲۰۲۴ میلادی انتخابات ریاست جمهوری دارند. کاهش تحریم‌ها می‌تواند باعث تقویت قدرت حزب کنونی حاکم بر ایران شود. هرچند جو بایدن باید به وعده‌های خود در مورد مهار ایران عمل کند.
نویسنده: محمد عبدالرزاق
منبع: www.newagebd.net
مترجم: محسن داوری
جنگ نفت‌کش‌ها با پایان جنگ ایران و عراق در ۲۰ اوت ۱۹۸۸ به اتمام رسید.
این جنگ با حمله هوایی عراق به پایانه نفتی ایران در جزیره خارگ و چندین کشتی ایرانی حامل نفت خام آغاز گردید. در این جنگ، پاکستان از ایران حمایت کرد. در مقابل، کویت، عربستان سعودی و آمریکا از دولت عراق حمایت می‌کردند. نیروهای درگیر در جنگ نفت‌کش‌ها، نیروی دریایی ارتش، سپاه پاسداران و نیروی هوایی در سمت ایران و نیروی دریایی عراق، نیروی هوایی عراق، نیروی دریایی آمریکا و نیروی هوایی سلطنتی عربستان در سمت عراق بودند.
ایالات‌متحده در درگیری‌های سال ۱۹۸۶ میلادی برای محافظت از نفت‌کش‌های حامل نفت بارگیری شده به مقصد آمریکا از منطقه خلیج‌فارس مداخله کرد و به دنبال آن، درگیر رویارویی با ایران شد. حوزه جغرافیایی جنگ نفت‌کش‌ها، آب‌های خلیج‌فارس، تنگه هرمز و دریای عمان بود.
با گسترش دامنه جنگ نفت‌کش‌ها، کشورهای بیشتری برای محافظت از کشتی‌های حامل نفت بارگیری شده از منطقه خلیج‌فارس وارد عمل شدند.
در طول چهار سال جنگ نفت‌کش‌ها، ۳۷ کشور کشتی‌های جنگی خود را برای محافظت از نفت‌کش‌ها مستقر کردند. باوجود تعداد زیاد ناوهای نیروهای دریایی، درمجموع ۴۵۱ کشتی مورد اصابت قرار گرفت. عراق ۲۸۳ کشتی و ایران ۱۶۳ کشتی را موردحمله قرار داد.
*بازگشت دوباره جنگ نفت‌کش‌ها؟
به نظر می‌رسد جنگ سایه کنونی نفت‌کش‌ها پس از خروج ایالات‌متحده از توافق هسته‌ای ایران بار دیگر به خلیج‌فارس بازگشته است. ایالات‌متحده و متحدانش، چند نفتکش حامل نفت تحریم شده ایران را توقیف کردند. ایران نیز تلافی کرده و نفت‌کش‌های آمریکایی را مورد آزار و اذیت قرار داده و یا توقیف کرده است.
از سال ۲۰۲۱ میلادی، ایران ۲۰ کشتی تجاری با پرچم بین‌المللی را مورد آزار، حمله یا توقیف قرار داده است.
توقیف نفت‌کش‌ها توسط ایران تاکتیکی است که شرایط را به سمت تشدید تنش‌ها پیش می‌رود.
ناوگان پنجم ایالات‌متحده به کشتی‌ها توصیه کرده تا حد امکان از آب‌های سرزمینی ایران عبور نکنند تا خطر توقیف را به حداقل برسانند.
ساختار امنیت دریایی بین‌المللی که متشکل از ۱۱ کشور ازجمله ایالات‌متحده، انگلیس، عربستان سعودی و امارات متحده عربی و به رهبری واشنگتن است، به دریانوردان منطقه‌ای در مورد اقدامات احتیاطی مناسب برای به حداقل رساندن خطر توقیف بر اساس منطقه کنونی اطلاع‌رسانی کرده است.
به همین ترتیب، آژانس عملیات تجارت دریایی نیز هشداری درباره افزایش تهدید در منطقه تنگه هرمز صادر کرده است.
توقیف یا آزار کشتی‌ها توسط ایران در منطقه عملیاتی فرماندهی مرکزی آمریکا صورت می‌گیرد. برای مقابله با «تجاوزگری دریایی ایران»، سنتکام بیش از ۳۰۰۰ تفنگدار دریایی و سرباز تازه‌نفس را از اوایل آگوست ۲۰۲۳ میلادی در منطقه مستقر کرده است. ایران این استقرار را غیرضروری خوانده و اعلام کرده که کشورهای خلیج‌فارس قادر به مدیریت امنیت خود هستند.
به نظر می‌رسد که جنگ سایه نفت‌کش‌ها به‌عنوان یک پدیده تقابلی در همان مناطق جغرافیایی دهه ۱۹۸۰ میلادی میان ایالات‌متحده و ایران در موقعیت‌های ژئوپلیتیکی متفاوتی در حال وقوع است.
ایالات‌متحده مشغول جنگی نیابتی در اروپا علیه روسیه است. چین به سواحل تایوان نگاه می‌کند. امکان درگیری جنگی تمام‌عیار آمریکا بر فراز تایوان را نمی‌توان رد کرد. هرچند جنگ نیابتی نمی‌تواند از تایوان محافظت کند. گشودن سومین جبهه در خاورمیانه می‌تواند این درگیری مثلثی را به یک درگیری جهانی تبدیل کند. اهمیت منطقه خلیج‌فارس به‌عنوان بزرگ‌ترین منبع تأمین نفت دنیا بدون تغییر همچنان حفظ شده است.
آسیب‌پذیری تنگه هرمز نیز به همین شکل است. اهمیت اقتصادی این تنگه بیش از دهه ۱۹۸۰ میلادی افزایش یافته است، چراکه نفت بیشتری از آن عبور می‌کند. ۲۰ درصد تقاضای نفت جهان از طریق این آبراه باریک ۳۹ کیلومتری حمل می‌شود.
ایران به‌راحتی می‌تواند این آبراه باریک را مسدود کند. نیروی دریایی ایران، اگرچه نسبت به دهه ۱۹۸۰ میلادی بسیار توسعه یافته است، اما هنوز در مقایسه با توان نیروی دریایی ایالات‌متحده عقب‌ماندگی‌های زیادی داراست.
البته قرار گرفتن دو زیردریایی ایرانی در دو طرف تنگه هرمز و استقرار موشک‌های دریایی دوربرد در سواحل ایران می‌توانند عملیات نیروی دریایی آمریکا در این منطقه را تحت‌فشار قرار دهند.
جنگ کنونی نفت‌کش‌ها که در خلیج‌فارس در حال وقوع است، از سوی هر دو طرف، اهدافی سیاسی دارد. یکی از اهداف توقیف یا آزار و اذیت نفت‌کش‌های بارگیری شده به مقصد آمریکا توسط تهران می‌تواند اعمال فشار برای کاهش تحریم‌ها و بازگرداندن توافق هسته‌ای روی میز باشد.
در روزهای اخیر، مراحل مبادله زندانیان در ازای آزادی پول‌های بلوکه‌شده ایران در حال اجرا است. بر اساس گزارش‌ها، ایران و ایالات‌متحده بار دیگر از طریق میانجی گران درباره توافق هسته‌ای گفتگو می‌کنند و «نشانه‌هایی از پیشرفت وجود دارد».
نکته مهم این است که هم ایران و هم ایالات‌متحده در سال ۲۰۲۴ میلادی انتخابات ریاست جمهوری دارند. کاهش تحریم‌ها می‌تواند باعث تقویت قدرت حزب کنونی حاکم بر ایران شود. هرچند جو بایدن باید به وعده‌های خود در مورد مهار ایران عمل کند.
نویسنده: محمد عبدالرزاق
منبع: www.newagebd.net
مترجم: محسن داوری
شنبه ۴ شهريور ۱۴۰۲ ساعت ۱۵:۳۱
کد مطلب: 35907
