۰
۱
سیاست های نفتی ریاض در قبال تهران

راز سفر چنی به عربستان چه بود؟

دیک چنی معاون وزارت خارجه آمریکا در روز 25 نوامبر 2006 به ریاض پرواز کرد تا با ملک عبداله پادشاه عربستان سعودی که کشور او یک پنجم ذخائر ثابت شده نفت جهان را در اختیار دارد و بزرگ­ترین تهیه­ کننده نفت در اوپک به­ شمار می­رود مذاکره کند. این مسافرت به این منظور انجام شد تا از طرف هم­پیمانان آمریکا به ملک عبداله اطمینان داده شود.
راز سفر چنی به عربستان چه بود؟
به گزارش «ميزنفت»، پادشاه عربستان نیز از طرف متحدین آمریکایی خود احتیاج به اطمینان مجدد داشت چندی قبل در همان ماه تلاش­های قبلی آمریکا در عراق بعد از آن­که رأی­ دهندگان در انتخابات میان دوره ­ای موجب جابجایی قدرت از دست جمهوری­خواهان به دموکرات­ها قرار گرفته بود، بلافاصله جورج بوش رئیس ­جمهور با استعفای همکار چِنی یعنی دونالد رامزفلد وزیر دفاع موافقت و سعی کرد با متحدین دولتش در اداره امور جنگ زمینه همکاری را فراهم کند.

برای اولین بار در دوره شش ساله و نیمه جنگ عراق، موضوع صحبت­ها در واشینگتن، پیروزی در جنگ نبود بلکه باید راهی پیدا می­ کردند که نیروهای متحد را به­ طور منظم از عراق خارج نمایند. در این حال سعودی­ ها شروع به اظهار نگرانی کردند، که همسایه و رقیب تاریخی آن­ها یعنی ایران ممکن است از فرصت استفاده نموده و بعد از خروج آمریکا، ادعاهای خود را در منطقه علنی سازد.

سفیر عربستان سعودی در واشینگتن، شاهزاده ترکی الفیصل گستاخانه به کاخ سفید اعلام نمود که چون آمریکا بدون دعوت وارد عراق شده لذا بدون دعوت نمی­تواند آن­جا را ترک کند. در این وضعیت  بهای نفت نیز در بین مذاکرات معاون رئیس جمهوری با مسئولان عربستان به میان کشیده شد. در تابستان 2006 بازار جهانی انرژی تثبیت شده و بهای نفت به میزان بی­ سابقه­ ای افزایش یافته بود. در نتیجه قیمت­ های در حال ترقی مواد سوختی موفقیت آمریکا و هم­ پیمانان او را مورد تهدید قرار داد.

بهای نفت به هر بشکه 78 دلار رسیده بود و برای سیاست خارجی آمریکا نیز چالشی در خاورمیانه جائی که تولیدکنندگان نفت به استفاده­ های کلانی دست یافته بودند ایجاد کرده بود. در کاخ سفید نگرانی ویژه بوش این بود که ایران با میلیاردها دلار درآمد خود چه خواهد کرد. منافع ایران در سال گذشته به 15 میلیارد دلار رسیده و روزنامه نیویورک تایمز گزارش داده بود که این ترقی به میزان زیادی در حال رشد است و از سال 1971 (که درآمد نفت سه برابر شده بود) سابقه نداشته است.

کشورهای تولیدکننده نفت برنامه­ های مصرف بودجه خود را بر مبنای قیمت­ های نفت قرار می­ دهند که از حد معین پایین­تر نیاید. چنان­چه قیمت نفت ناگهان به زیر آن سطح معین سقوط کند و چنان­چه تولیدکنندگان ذخایر مالی کافی برای تحمل این ضربه را در اختیار نداشته باشند این احتمال وجود دارد که وضع مالی ناهنجاری پیش آمده و میلیاردها دلار درآمد که در انتظارش بودند دود شده و به هوا برود، در این صورت تهران مجبور خواهد شد صرفه­ جویی را در پیش گرفته و تصمیم بگیرد که آیا درآمدهای خود را صرف خرید اسلحه کند یا برای خرید کره و پنیر مصرف کند. یا سیستم­ های پیچیده و یارانه­ های خواربار و سوخت و مسکن و حمل و نقل که طبقه متوسط ایران را در تحت کنترل نگاه می­دارد بهبود ببخشد.

تنها یک کشور است که امکانات و انگیزه کنترل قیمت را روی آن میزان در اختیار دارد چون با ذخائر عظیم نفت و ظرفیت دست نخورده، عربستان سعودی می­ تواند با پمپاژ مقدار کافی از نفت خام اضافی خود موجب اشباع بازار نفت شود تا ساختار بهای نفت را شکسته و قیمت ­ها را پایین آورد.
خانواده سلطنتی سعودی دریافته است که قدرت نفت بیش از ایجاد ثروت، توسعه اقتصادی و حفظ قدرت را به همراه دارد. ضمناً نفت سلاح اولیه سعودی­ ها برای دفاع ملی خود و کلید امنیت و پایداری حکومت به شمار می­ رود.

پر کردن بیش از حد بازار، ابزار مبارزه اقتصادی بزرگ و برابر با انداختن بمبی بر روی قیمت است. بدون شک بازار اشباع شده و قیمت­ های پایین­ تر ناچارا موجب از دست دادن میلیاردها دلار یا از دست رفتن درآمد برای سعودی­ ها خواهد شد. ولی تهدیدی که از طرف ایران مشاهده شد مخرب­تر از آن زیان به نظر می­ آمد و به همین علت در اواخر سال 2006 ملک عبدالله آماده شده بود به سراغ ذخائر نفتی خود برود.

یکی از اعضای خانواده سعودی که از مذاکرات بین ملک عبدالله و دیک چنی مطلع بود، اظهار داشت برنامه ای  به  چنی پیشنهاد شده بود که میزان تولید را بالا ببرد تا قیمت نفت، امید ایجاد آشوب و اختلال در اوضاع اقتصادی ایران را به­ وجود آورد، بدون اینکه در برخورد مستقیم گرفتار شود.

روزنامه نیویورک تایمز نیز گزارش داده بود که اشباع بازار مجب کُند شدن جریان حزب­الله و رزمندگان شیعه در عراق بدون درگیری مستقیم خواهد شد. ضمناً سعودی­ ها انگیزه دیگری هم در نظر داشتند چون طبقه تجربه گذشته خود می­ دانستند که اگر بهای نفت مدت زیادی بالا بماند آمریکا مجبور خواهد شد مصرف خود را از نفت­ های خارجی کاهش داده و برای تشویق مردم به صرفه­ جوئی در مصرف و استفاده از منابع دیگر انرژی اقداماتی به عمل آورد. چون اتکای کمتر آمریکا بر روی نفت سعودی­ ها به معنای آن خواهد بود که فشار استراتژیک این کشور بر روی سیاست آمریکا نسبت به اسرائیل و خاورمیانه کاهش می­ یابد.

29 نوامبر 2006 یعنی چهار روز پس از بازگشت دیک چنی به واشینگتن روزنامه واشینگتن پست مقاله­ای به قلم نواف عبید یکی از مشاورین امنیتی و عالی­رتبه سعودی­ ها و عضو وابسته به مرکز مطالعات استراتژیک بین­ المللی منتشر نمود. مقاله عبید هشدار می­ داد که از جمله پی­امدهای خروج ناگهانی نیروهای آمریکا از عراق، دخالت گسترده سعودی­ ها برای جلوگیری از قتل عام سنی­های عراق به دست شبه­ نظامیان خواهد بود.

عبید به خوانندگان خود گوشزد می کند که به عنوان مرکز اقتصادی خاورمیانه و زادگاه اسلام و رهبر بالفعل جامعه سنی جهان (که 85 درصد مسلمین را تشکیل می­ دهد)، عربستان سعودی هم دارای امکانات است و هم مسئولان مذهبی مربوطه را در خود دارد تا در امور دخالت کند. در مقاله عبید یک تهدید نهفته و خوفناکی نیز وجود دارد که مسئولین تهران حتما آن را دریافته ­اند. نهایت این­که عبدالله ممکن است تصمیم بگیرد ارسال پول ایران به غیرنظامیان را از طریق سیاست نفتی خود به خطر اندازد. در صورتی که عربستان سعودی تولید نفت خود را افزایش داده و قیمت نفت را به نصف کاهش دهد باز هم می­ تواند از عهده هزینه ­­های جاری خود برآید، ولی برای ایران با وجود مشکلات اقتصادی، حتی قیمت­های بالای نفت امروز نیز ویران­کننده خواهد بود.
 
 
در سال 1977 یعنی یک سال قبل از وقوع انقلاب در ایران بازار نفت به علت اختلافی تلخ بین اعضای اوپک در مورد بهای نفت برای مصرف­کنندگان فلج شده بود. شاه ایران پیشنهاد افزایش 15 درصد بهای نفت در سال آینده را داده بود، ملک خالد پادشاه عربستان در مقابل درخواست شاه مقاومت کرده و گفته بود در حالی که اقتصاد غرب با رکود سختی مواجه است هیچ­گونه افزایش قیمتی توجیه عاقلانه ندارد ولی شاه بالاخره در آن ایام موفق شد رضایت و همکاری سایر اعضای اوپک را به دست آورده و یک افزایش قیمت دو رقمی را برای سال 1977 تصویب کند.

پاسخ عربستان تند و بی­رحمانه بود  به­ طوری که ریاض اعلام کرد اقدامات جدی به عمل خواهد آورد تا پیشنهاد ایران عملی نشود و این کار را از طریق تولید نفت روزافزون بر سهمیه خود و پمپاژ اضافی نفت به بازار عملی کرده و زیر قیمت بالای پیشنهادی رقبای خود خواهد فروخت. در نتیجه این اقدام ایران یک شبه میلیادرها دلار از درآمد مورد انتظار خود را از دست می­ دهد.

دولت شاه از این ضربه سرگیجه پیدا کرده بود مجبور شد از بانک­ های خارجی درخواست وام نماید در نتیجه مخارج خود را به میزان فاحشی کاهش داد تا حساب­ها را متعادل سازد سپس یک برنامه صرفه­ جویی را مورد اجراء گذاشت که باعث بیکاری فراوان جوانان ایرانی و ریختن آن­ها به خیابان­ها باشد. این هرج و مرج اقتصادی باعث شد عقیده عموم  مردم علیه خاندان سلطنتی برانگیخته شود.

سی سال بعد تمام نشانه­ ها حاکی از این بود که عربستان سعودی آماده شده بار دیگر شاهکار قبلی خود را تکرار کند. هنوز مطالب زیادی درباره تلاش ­های آمریکا و عربستان در راه بی­ ثبات کردن اقتصاد ایران در دو سال آخر حکومت بوش وجود دارد که ما از آن­ها اطلاعی نداریم ولی آن­چه می­ دانیم این است که دولت سعودی علناً در مقابل مقاله نواف عبید با قطع روابط خود با این مشاور واکنش نشان داد.

مقامات دیپلماتیک واشینگتن بلافاصله پی بردند این اقدام بخشی از بازی بزرگتری است که عربستان در نظر دارد به اجرا درآورد. یکی از کارشناسان اظهار داشت که انتظار می­ رود عبید به پست دیگری در دولت گمارده شود و روزنامه نیویورک تایمز گزارش داد که دولت سعودی مقاله آقای عبید را انکار و شاهزاده ترکی قرارداد خود را با او لغو کرد ولی دیپلمات ­های عرب  اظهار داشتند که مقاله آقای عبید نظرات دولت سعوی را منعکس نموده که به روشنی مخالفت خود را با خروج نیروهای آمریکا از عراق ابراز داشته بود.

در این بین یک هفته بعد سفیر عربستان در واشنگتن، شاهزاده ترکی، ناگهان شغل خود را از دست داد و به کشورش احضار شد. در این جا چه خبر بود؟ ملک عبدالله با این کار درصدد بود چه پیامی برای تهران و واشنگتن بفرستد؟ بهترین راه برای درک سیاست عربستان و آن­چه که بعداً اتفاق افتاد آن است که جریان قیمت نفت را در دو سال بعد دنبال کنیم. بودجه عربستان سعودی برای سال 2007 بر مبنای بهای نفت قرار داده شده بود که از 24 دلار در هر بشکه پایین­ تر نیاید و تولید روزانه 9 میلیون بشکه باشد.

ولی در تابستان 2007 با وجود تلاش ­های فراوان برای جلوگیری از افزایش، قیمت به بالاترین میزان خود در یک سال قبل یعنی 78 دلار بازگشته بود. اعضای اوپک نیز در ظاهر قول دادند اجازه ندهند قیمت از 80 دلار در هر بشکه تجاوز نماید. با وجود این در پایان نوامبر 2007 بهای نفت به میزان باورنکردنی 98 دلار رسید. در نتیجه در ژانویه 2008 پرزیدنت بوش شخصاً از ملک عبدالله درخواست کرد جلوی افزایش را بگیرد چون رفته رفته آثاری در اقتصادی امریکا پدید آمده که تحت فشار قیمت بالای نفت کمرش در حال شکستن، رهن خانه­ ها در حال باطل شدن است و افزایش بدهی­ ها و تزلزل در بانک­ها مشاهده می ­شود.

سعودی­ ها لوله­ های نفت خود را باز کرده و در روز 250 هزار بشکه بیش از سهمیه اوپک خود تولید کردند. گویا این کار هم کافی نبود چون سعودی­ ها مجدداً تولید خود را بالا برده و از 9.2  میلیون بشکه در روز به 9.7 میلیون بشکه در روز رساندند. در ماه آوریل بهای نفت سقف 100 دلار را شکسته در ماه می به 118 و بالاخره در ژوئیه به 147.27 دلار در هر بشکه رسید.

پس از این تحولات، قیمت نفت با اشباع بازار به­ وسیله سعودی­ ها به سرعت سقوط و اقتصاد آمریکا خود را جمع و جور کرد.
در ماه سپتامبر هنگامی که قیمت­ها به 107 دلار بازگشته بود این بار نوبت احمدی­ نژاد بود که نگرانی خود را نشان دهد. ایرانی ­ها تصور کرده بودند که قیمت نفت از 90 دلار پائین ­تر نخواهد آمد لذا از سعودی­ ها درخواست کردند که سطح قیمت­ ها را در همین حد نگاه دارد ولی ملک عبدالله با باز نگاه داشتن لوله­ ها و فروپاشیدن ساختار قیمت نفت پاسخ احمدی­ نژاد را دارد به ­طوری که در ماه دسامبر بهای نفت به هر بشکه 43 دلار بازگشته بود. سعودی­ ها که از کار خود راضی شده بودند تولید را به 8.5  میلیون بشکه در روز پایین آوردند تا کمی از نقش سیاسی خود بکاهند.


منبع: کتاب پادشاهان نفت
شنبه ۲۴ مرداد ۱۳۹۴ ساعت ۲۰:۳۷
کد مطلب: 8069
نام شما

آدرس ايميل شما
نظر شما *


نوید
Iran, Islamic Republic of
http://www.shana.ir/fa/newsagency/245472/%D8%AA%D8%B5%D9%85%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA-%D9%86%D8%B3%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%AF%D9%87%D9%85-%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%81%D8%B9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%81%D8%AA-%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%AF-%D8%AF%D8%A7%D8%AF


تقلب شانا از وطن امروز / بعد از گذشته یک روز از تیتر وطن امروز وزیر نفت مفت امروز شانا هم تیتر زد تصمیمات نسنجیده دولت دهم منافع ایران را به مفت برباد داد